Okul Müdürü Merkezli Mesleki Gelişim Modeli

Müdür okulu ile ilgili her şeyi bilmesi gereken ve sorumluluğu en fazla olan kişidir. Okul müdürü, okulunun fiziki ihtiyaçlarını bildiği gibi, öğrencilerin ve öğretmenlerin de ihtiyaçlarını bilmelidir. Okul müdürü, öğretmenlerinin mesleki gelişim ihtiyaçlarının farkında olmalıdır. Her öğretmenin mesleki gelişim ihtiyacı farklıdır. Çünkü her bir öğretmen başlı başına farklı bir bireydir. Ayrıca okulda bulunan öğrencilerin ihtiyaçları da farklıdır. Öğretmenlerin mesleki gelişim ihtiyaçları ile öğrencilerin ihtiyaçlarını iyi bilmesi gereken okul müdürü, öğretmenlerine en uygun mesleki gelişim faaliyetlerini sunabilir. Okul Müdürü Merkezli Mesleki Gelişim Modelinde (OMMMGM), mesleki gelişimin odak noktası as öğretmenlerdir. Okul müdürünün merkezde kabul edilmesi ise, mesleki gelişim faaliyetlerinin şekillendirilmesinde oynadığı önemli ve etkili rolden dolayıdır. Öğretmenler her zaman öğrencilerin öğrenmesini ister ancak kendi öğrenmelerini (mesleki gelişimlerini) unutabilirler. Okul müdürleri ise her zaman öğretmenlerin öğrenmesini ister ancak kendi öğrenmelerini (mesleki gelişimlerini) unutabilirler (Barth, 1986). Okul müdürleri öğretmenlerin mesleki gelişimlerinin bir düzene oturtulmasında ve sürekli olmasında önemli bir unsurdur. Ancak okul müdürleri öğretmenlere mesleki gelişim için fayda sağlarken ve onları sürekli desteklerken, kendi mesleki gelişimi için herhangi bir girişimde bulunmayabilmektedir. Günümüzde her meslekte olduğu gibi okul müdürlüğünde de sürekli bir gelişim ve değişim yaşanmaktadır. Bu gelişime ve

değişime ayak uydurmayan okul müdürleri, okullarını 21. yüzyılın rekabetçi ve yenilikçi dünyasına göre hazırlayamamakta ve eğitim hedeflerinden uzaklaşmaktadır.

Bir okulun, müdürü kadar okul olduğunu ifade eden Açıkalın (1998)’a göre okulun her şeyini kuran, inşa eden, bakan ve geliştiren unsur okul müdürüdür. Okul müdürünün sahip olduğu her türlü özellik ve yetenek okulda hissedilebilmektedir. Okul müdürünün okulu için yapacağı her şey kendi içinde saklıdır. Okulu, öğretmenleri ve öğrencileri için girişeceği faaliyetler, okul müdürünün iç dünyasının yansımasıdır. Okul müdürü iyi bir şekilde yetiştirilirse ve mesleki gelişimi sağlanırsa hem okulu hem öğretmenleri hem de öğrencileri için katkı sağlayacaktır. Okul müdürünü merkeze alan bir mesleki gelişim modelinde okulun tamamının fayda görmesi beklenilir. Okul müdürü kendi gelişimi ile okulunun durumunu iyileştireceği gibi öğretmenlerin mesleki gelişimlerine de büyük katkılar sunacaktır. Shen, Gerrard ve Bowyer (2009) tarafından yapılan bir araştırmaya göre, okul müdürlerinin kendilerine ait mesleki gelişimleri, öğretmenlerin mesleki gelişimi için önemlidir. Okul müdürünün kendi mesleki gelişimini sağlaması, öğretmenlerin mesleki gelişimlerine yardımcı olabilir. Mesleki gelişimin farkında olmayan, kendisi için mesleki gelişim faaliyetlerinde bulunmayan bir okul müdürünün, öğretmenler için mesleki gelişim faaliyetleri oluşturması, öğretmenleri desteklemesi ve cesaretlenmesi düşünülemez. Eğer bir okul müdürü, öğretmenlerin ihtiyaçlarını belirlemesini ve çeşitli mesleki gelişim faaliyetlerinde bulunmalarını istiyorsa, öncelikle kendi ihtiyaçlarını belirlemeli ve bu ihtiyaçlar doğrultusunda mesleki gelişim faaliyetlerinde bulunması gerekmektedir.

Okul müdürleri aynı zamanda okullarını denetlerler (MEB, 2013b; MEB, 2014). Çağın şartlarına uygun bir denetiminin amacı ise, öğretmen ve öğrenme sürecinin geliştirilmesidir (Aydın, 2011). Okul müdürlerinin çağın şartlarına uygun bir şekilde öğretmenleri denetlemeleri gerekmektedir. Eski çağlardan kalmış “Öğretmenler kötüdür, iş bilmezler.” düşünce kalıbından farklı olarak, okul müdürleri yapacakları denetim ile öğretmenlerin açıklarını bulmaya yoğunlaşmak yerine öğretmenlere yapılacak çağdaş eğitim denetimi ile öğretmenlerin eksikliklerinin ve ihtiyaçlarının ortaya konulması gerekmektedir. Bunun neticesinde öğretmenin ihtiyaçlarını ortaya çıkaran okul müdürü, her bir öğretmenin ihtiyacına uygun olacak

mesleki gelişim faaliyetini belirleyebilir. OMMMGM ile öğretmenlerin mesleki gelişim faaliyetlerine dışarıdan bir göz dâhil olmamakla birlikte yine öğretmenleri en iyi şekilde tanıyan kişinin yani okul müdürünün mesleki gelişim faaliyetlerini belirleyip şekillendirdiğini söylemek mümkündür.

Görüldüğü üzere OMMMGM’de öğretmenlerin mesleki gelişiminde merkezde olan okul müdürüdür. Okul müdürü öğretmenlerin ihtiyaçlarını tespit etmelidir ve bu ihtiyaçlara göre mesleki gelişim faaliyetleri planlamalıdır. Okulun ihtiyaçlarını en iyi bilecek olan okul müdürü, okuluna fayda sağlayacağını düşündüğü mesleki gelişim faaliyetlerini öğretmenlerine yaptırabilmektedir.

Yukarıda bahsedilen mesleki gelişim modellerinin amacının öğretmenlerin mesleki gelişimine katkı sağlamak olduğu görülmektedir. Öğretmenlerin mesleki gelişimlerine katkı konusunda her mesleki gelişim modelinden aynı katkı beklenilmemelidir. Mesleki gelişim modellerine ait unsurlar Tablo 2.de sunulmuştur.

Tablo 2. Mesleki Gelişim Modellerinin Unsurları

Mesleki Gelişim Modeli

Amacı Yöntemi Hedefi Anahtar

Kelimeler

Geleneksel Toplu halde eğitim vererek öğretmenlere zorunlu mesleki gelişim faaliyetleri yaptırmak.

Sunum, Tek Yönlü Kitleler Seminer, Zorunlu, Kitleler

Yoğun Öğretmene bir mentör yardımıyla yoğun mesleki gelişim faaliyetleri yaptırmak.

Mentörlük Öğretmen Mentör, Yoğun, Mesleki Gelişim Planı

Okul Temelli Okulun ihtiyaçlarına göre öğretmenlere mesleki gelişim faaliyetleri yaptırmak

Okula Yönelim Okul Okul, Müdür,

İşbirlikçi Öğretmenlere işbirliği yaptırarak mesleki gelişim faaliyetlerini gerçekleştirmek.

Takım Çalışması Takımlar

Tablo 2. Devam

Mesleki Gelişim Modeli

Amacı Yöntemi Hedefi Anahtar

Kelimeler

Öğretmen Merkezli

Öğretmenin kendi ihtiyaçlarını belirleyerek buna göre mesleki gelişim faaliyetlerinde bulunması.

Bireysel Çalışma Öğretmen Öğretmen, ihtiyaç, bireysel çalışma Okul Müdürü Merkezli Öğretmenlere okul müdürünün belirlediği ihtiyaçlara göre mesleki gelişim faaliyetlerinde bulundurmak. Dışarıdan Yönlendirme Okul Müdürü Okul yönlendirme müdürü,

Tablo 2.’de mesleki gelişim modellerinin çeşitli unsurları görülebilmektedir. Geleneksel Mesleki Gelişim Modelinde öğretmenin ihtiyaçlarından daha çok üst yönetimin karar verdiği konularda mesleki gelişim faaliyetleri yapılır. Bu faaliyetler genellikle okuldan ve sınıftan uzak toplu halde gerçekleştirilir. Yoğun Mesleki Gelişim Modelinde öğretmenin ihtiyaçları mesleki gelişimin merkezine alınır. Her öğretmenin bir mentörü vardır. Bu mentörler öğretmenlerin mesleki gelişim faaliyetlerinde en iyi faydayı sağlamaları için çalışırlar. Okul Temelli Mesleki Gelişim Modelinde öğretmenlerin mesleki gelişimleri okulun ihtiyacına göre şekillendirilir. Mesleki gelişim faaliyetleri okul ihtiyaçlarına göre belirlenerek okulda gerçekleştirilir. Öğretmenlerin ihtiyaçlarından çok okulun ihtiyaçları göz önünde bulundurulur. İşbirlikçi Mesleki Gelişim Modelinde öğretmenler diğer öğretmenler ile işbirliği halinde mesleki gelişim faaliyetlerini gerçekleştirirler. Mesleki gelişim faaliyetleri için uygun büyüklükte takımlar oluşturulur. Bu takımda herkes mesleki gelişim faaliyetini gerçekleştirmek için çaba sarf eder ve takım arkadaşlarına destek olur. Öğretmen Merkezli Mesleki Gelişim Modelinde öğretmenin ihtiyaçları ve istekleri mesleki gelişimin odağını oluşturur. Öğretmen kendi ihtiyaç ve isteklerini belirleyerek bu yönde mesleki gelişim faaliyetleri gerçekleştirir. Öğretmen mesleki gelişimi bir yaşantı haline getirerek hem okulda hem okul dışında mesleki gelişim faaliyetlerinde bulunabilir. Okul Müdürü Merkezli Mesleki Gelişim Modelinde öğretmen ihtiyaçları yerine okul müdürünün gözlem sonuçları ve istekleri mesleki gelişim faaliyetlerinin

odağını oluşturur. Okulda bulunan öğretmenler okul müdürü tarafından gözlemlenerek ihtiyaçları tespit edilir. Okul müdürü öğretmenlere bireysel veya toplu halde mesleki gelişim ödevleri verebilir. Okul müdürü öğretmenlerin mesleki gelişim faaliyetlerini belirleyerek öğretmenlerin bu faaliyetlerde bulunmalarını sağlar. Öğretmenlerin denetimi okul müdürü tarafından yapılır ve denetim neticesinde öğretmenin tespit edilen eksikliklerini gidermesi için okul müdürü tarafından mesleki gelişim faaliyetlerinde bulunmaları sağlanır.

2.4. Türkiye’de Okul Müdürleri Ve Öğretmenlerin Mesleki Gelişimi