İşbirlikçi Mesleki Gelişim Modeli

İşbirlikçi Mesleki Gelişim Modelinde (İMGM), öğretmenlerin diğer öğretmenlerle iş birliği yaparak mesleki gelişim sağlamaları esastır. Öğretmenler küçük gruplar oluşturarak çeşitli faaliyet ve aktiviteler ile mesleki gelişim sağlarlar (Glatthorn, 1987). Öğretmenlerin küçük gruplar oluşturması daha çok zümre öğretmenlerinin bir araya gelmesi ile sağlanabilir. Aynı hedef doğrultunda çalışacak öğretmenlerin aynı zümreye dâhil olması, işbirlikçi mesleki gelişimin daha isabetli ve başarılı olmasını sağlayacaktır. Mesleki gelişimleri için işbirliği yapan öğretmenler, oluşturdukları grupta iş bölümü yapabildikleri gibi aynı konu üzerinde de çalışmalar da bulunabilirler. Öğretmenlerden birinin lider rolünü üstlenmesi beklendiği gibi her öğretmenin süreç boyunca liderlik yapması mümkün olabilmektedir. Burada lider öğretmenin yaptığı en önemli faaliyet, mesleki gelişim için bir araya gelmiş öğretmenleri, mesleki gelişim için koyulan hedefe grubu daha da yaklaştırmak olacaktır. Gruba dâhil öğretmenler arasında profesyonel bir dil kullanımı beklendiği gibi her bir öğretmenin, diğer öğretmenlerin mesleki gelişimleri için gayret göstermesi beklenmektedir. Mesleki gelişimde katılımcılar takım çalışması yapmalıdırlar (Guskey, 1994). Bu takım çalışmasının profesyonel bir şekilde gerçekleşmesi gerektiği gibi, işbirlikçi mesleki gelişim modeli için önemli bir temel oluşturmaktadır. Takım çalışması ile takımdaki herkesin bir problemin çözümünde sorumluluk alması ve çözüme daha kolay ulaşması beklenir. İşbirlikçi mesleki gelişim ile iyi bir takım oluşturacak öğretmenler, hem kendilerinin hem de öğretmen arkadaşlarının mesleki gelişimlerini en başarılı bir şekilde sağlamış olacaklardır (McCarthy, 2015).

Öğretmenler arasında işbirliği neticesinde yapılan mesleki gelişim faaliyetlerinin daha verimli ve etkili olduğunu söylemek mümkündür.

İletişimde olduğu gibi güdüleme de çift yönlü olabilir ve bu da üyelerin gelişimiyle birlikte verimlerini arttıracaktır (Bursalıoğlu, 2012). İMGM’de öğretmenler gruplarında birbirleriyle iletişimlerini üst düzeye çıkaracakları gibi birbirlerini de mesleki gelişim için güdüleyecektir. Bu sayede öğretmenlerin yaptıkları mesleki gelişim faaliyetinden alacakları verim ve sonuç oldukça yüksek ve başarılı olacaktır. Zaten işbirlikçi mesleki gelişimde amaç öğretmenlerin birbirlerini güdülemelerini sağlamaktır. İçsel güdülenmeyle birlikte dışsal güdülenmeyi birlikte işbirlikçi mesleki gelişimde görmek mümkündür. İşbirlikçi mesleki gelişim için oluşturulmuş olan çalışma gruplarında, mesleki gelişim faaliyetleri için içsel olarak güdülenmiş olan bir öğretmen, içsel güdülenmesi zayıf olan bir arkadaşına kendi içsel güdülenmesini yansıtarak onu da dışsal güdülenmiş hale getirebilir. Bu sayede öğretmenler arasında birbirlerini destekleyici ve motive edici bir ortam ve iklim oluşabilmektedir.

İlğan (2013)’a göre öğretmenler için etkili mesleki gelişim faaliyetleri işbirlikçi olanlarıdır. Mesleki gelişim için en az iki öğretmenin bir araya gelerek faaliyette bulunması işbirliğini sağlamaktadır. Bu mesleki gelişim faaliyeti ortak bir sorunun çözümünü bulmak için birlikte hareket etmek olduğu gibi en basitinden bir öğretmenin alanında öğrendiği yeni bir bilgiyi diğer öğretmen arkadaşı ile paylaşması da olabilir. İşbirlikçi mesleki gelişimin yeri ve zamanı olmayabilir. Öğretmenlerin ortaklaşa gerçekleştirecekleri mesleki gelişim faaliyetleri okul zamanında öğretmenler odasında olabileceği gibi, akşamları ailece birbirlerine yapacakları bir ziyarette de olabilir. Ancak işbirlikçi mesleki gelişim için en uygun yer ve zamanın sınıf, kütüphane, laboratuvar vb. okul içerisinde bulunan yerlerde eğitim-öğretimin olmadığı veya en az olduğu gündüz saatleri olabileceği söylenebilir. Bu sayede takım çalışması yapılırken dikkat dağıtacak diğer unsurlar azaltılabileceği gibi gerçek durumlara en yakın mesleki gelişim faaliyetleri gerçekleştirilebilecektir. Öğretmenler mesleki gelişimlerinde birbirlerine deneyimlerini paylaşmaları önemlidir (Taşdan ve Çelik, 2014). Mesleki gelişim faaliyetlerinde deneyimlerin paylaşılması hem zamandan hem de paradan

tasarruf sağlayabilir. Öğretmenler birbirleri ile deneyimlerini paylaştıkça mesleki gelişim faaliyetlerinin verimliliği artmaktadır.

İMGM’de mesleki gelişim için kurulan çok büyük takımlar gelişimi engelleyebilir. Takımlar dengeli olmalıdır. Mesleki gelişim için takım çalışması yapanların farklı gelişim planları ve uygulamaları olabilir (Guskey, 1994). Takım çalışması ile öğretmenlerin işbirlikçi mesleki gelişim modelinden en üst düzeyde fayda sağlamaları mümkün olabilir. Takımların büyük olması, işbirlikçi mesleki gelişim için bir araya gelen öğretmenlerin moral ve motivasyonlarını düşürdüğü gibi öğretmenlerin mesleki gelişimden farklı konularla ilgilenmesine neden olabilir. Takımların dengeli bir şekilde oluşturulmasıyla, işbirlikçi mesleki gelişimde istenilen başarıyı yakalamak zor olmayacaktır. Takım çalışması yapan öğretmenler için tek bir plan olduğu gibi birbirlerinden farklı gelişim planları olabilir. Bu planlar öğretmenlerin ihtiyaçlarına göre şekillendirilebilir. Her bir planın, takım için oluşturulan plan ile uyumlu olması da sağlanırsa takımın uyumlu bir şekilde çalışması mümkün olacaktır. Dengeli oluşturulan bir takım ile mesleki gelişimlerini sağlamak isteyen öğretmenler büyük oranda başarıya ulaşacaklardır. Her bir takım üyesi öğretmen, hem takımı için hem de kendisi için çalışarak, işbirlikçi mesleki gelişim için büyük katkılar sağlayacaktır.

Görüldüğü üzere İMGM’de öğretmenlerin birbirleriyle işbirliği yaparak mesleki gelişim faaliyetlerinde bulunması önemlidir. Öğretmenin kendi mesleki gelişim ihtiyaçlarının yanı sıra işbirliği yaptığı öğretmenin de mesleki gelişim ihtiyaçları göz önünde tutulmaktadır. Öğretmenler birlikte hareket ederek ihtiyaçlarını karşılamak için takım çalışmasında bulunurlar. Oluşturulan bu takımların çok büyük olmamasına dikkat edilmektedir. Öğretmen hem kendi ihtiyaçlarının hem de takımının ihtiyaçlarının giderilmesi için çalışmaktadır.