Numûne-i Terakki Ġnâs Mektebi / Ġlk Kız Mektebi

Okulda 1921-1927 yılları arasında toplam 10 öğretmen görev yaptı. Bu öğretmenler Gonca Ahter Hanım, Fatma Ahmet Hanım, Mehmet Kadir Bey, Adalet Nihal Hanım, Mediha Hanım, Fatma Ülker Hanım, Leman AvĢar Hanım, Kerime Seher Hanım, Sadık Bey, RüĢtü Bey‟dir.

BaĢ Muallime Gonca Ahter Hanım özel tahsil görmüĢtür. 16 Eylül 1337 (M.16

SeydiĢehir‟de yaptığı ilk okul olma yönüyle önemlidir. Zaman içerisinde artan öğrenci mevcuduna bu bina da cevap verememiĢ ve 2008 de yıkılmıĢtır. Aynı arsa üzerinde yapımına baĢlanan 24 derslikli modern bina ise 12.03.2009 tarihinde tamamlanarak Alaylar 1 Mahallesi, Atatürk Caddesi üzerinde eğitim-öğretime açıldı.

389 _{Merkez ilkokulunun 1939 yılında bu günkü Hükümet Konağı‟nın bitiĢiğindeki arazi üzerinde yeni}

binasına taĢınmasından sonra, eski okul binası yaklaĢık 9 yıl münhâl vaziyette kaldı. 1948 yılında 12500 lira harcanarak binanın bakım ve onarımı yapıldı. Milli Eğitim Bakanı Hasan Tahsin Banguoğlu döneminde 18 Eylül 1948 tarih ve 52/24630 sayılı açılıĢ onayı ile 01.10.1948 tarihinde Mahmut Esat Ortaokulu adıyla SeydiĢehir‟in ilk orta okulu olarak eğitim öğretime açıldı. Bina 1957 yılına kadar ortaokul olarak hizmet vermeye devam etti. Binanın mülkiyeti ise özel idare marifetiyle SeydiĢehir Okutma ve Yardım Derneğine (KuruluĢ Ankara 1954) devredildi. Binanın bulunduğu arsa 1990‟ların baĢında aynı dernek tarafından satılarak elde edilen gelir Mahmut Esat Anadolu Lisesi‟nin kuruluĢuna sarf edildi. Mahmut Esat ortaokulu ise 1957 yılında devlet vatandaĢ iĢbirliği ile tek katlı olarak bugünkü Alaylar 1 Mahallesi, Kapalı Pazar Yanı, 117. Sokak, No 6‟ daki yeni binasına taĢındı. Bu orta okul günümüzde aynı yerdeki üç ayrı binada hizmet vermektedir. SeydiĢehir Merkez Mektebinin fotoğrafı için bkz., Ek-21.

Eylül 1921‟de) 700 kuruĢ maaĢ ile göreve baĢladı. 20 Kânûn 1338 (M.20 Aralık 1922‟de) görevinden ayrıldı391_{. Gonca Ahter Hanım cepheden izinli olarak o} günlerde SeydiĢehir‟e gelmiĢ olan ikinci sınıf ihtiyat süvâri birinci mülâzımı RâĢid Bey‟den kız mektebi öğrencileri için bir Ģiir yazmasını rica etmiĢtir. AĢağıdaki Ģiir bu rica üzerine yazılmıĢtır.

Mektepteki Türk Kızlarına392

Ey Türk kızı! yaşadığın tarihi Eyi öğren kulağına küpe yap. Yurdumuzu boğacaktı bir seylab Türk elinin kahramanı dâhisi Kılıç çeküb saldırdılar düşmana Toprakları boyadılar al kana

Elde silah kalpte iman siperde

Düşman gözler baban yâhud kardaşın Zaferine erecektir savaşın

Çek onların hasretine bir perde Arşa çıksın bâkir sesin dâima Altun ordu zaferlerle çalkana

Millî vatan millî nâmus aşkına Kan gövdeyi götürürken ey genç kız Doğuyorken istiklâl adlı yıldız Çalış durma kadınlığın şânına Ne düşerse ona göre hazırlan İstikbâlin temelisin sen inan Şimden sonra büyüyecek koç yiğit Duygusunu annesinden alacak

391 _{KMA., Seydişehir İlk Mektep Muallim ve Muallimelerinin Kayıtlarına Mahsus Defterdir, s. 5.} 392 _{RâĢid Duranoğlu, Yanan Gönül, Yeni kitap Basımevi, Konya 1939, s.8.}

O duygular ruhlarda kök salacak Fâzilete ulaştıran yoldan git Yükselirse kadın, millet kalkınır Türk evlâdı annesinden ruh alır.

Anadolu Türklüğünün varlık yokluk mücadelesi verdiği Ġstiklâl Harbi yılları esnasında SeydiĢehir Kız Mektebi öğrencileri için yazılmıĢ bu Ģiir, o günün koĢulları ve kız öğrencilere düĢen vâzifeler hakkında son derece etkili ifadeler içermektedir. Gonca Ahter Hanım 1 TeĢrîn 1339 (M.1 Ekim 1923‟te) tekrar görevine döndü. Okulda ne kadar daha çalıĢtığı ile ilgili bilgi sahibi değiliz.

BaĢ Muallime Fatma Ahmet Hanım R.1319 (M.1903) Konya doğumludur. Dört sınıflı Konya Dârü‟l-Muallimâtı R.1338 (M.1922) mezunudur. 28 Kânûn 1338 (M.28 Aralık 1922‟de) görevine baĢlamıĢtır. 1 Mart 1340 (M.1 Mart 1924‟te) maaĢı 800 kuruĢa çıkmıĢtır393_{. 1925‟te maaĢı 10 liraya yükselmiĢtir. 18 TeĢrîn-i Evvel} 1341(M.18 Ekim 1925) tarihinde BeyĢehir Kız Mektebi BaĢmuallimeliğine nakli dolayısıyla okuldaki görevinden ayrıldı394

.

Muallim Mehmet Kadir (Gerger) Bey R.1320 (M.1904) doğumludur395 . Okulda hangi tarihler arasında görev yaptığına dair incelediğimiz belgelerde Ģimdilik bir kayda rastlanılamadı.

Safiye Hanım ehliyetname ile 15 Eylül 1337 (M.15 Eylül 1921) de göreve baĢlamıĢtır. Okulda 21 Kânûn-ı Sânî 1338 (M. 21 Ocak 1922‟ye) kadar öğretmenlik yaptı396_{. Bu süre içerisinde maaĢı 600 kuruĢtu.}

Adalet Nihal Hanım R.1319 (M.3 Haziran 1903) Konya doğumludur. Babasının adı Sabit Efendi‟dir. Konya Dârü‟l-muallimâtı R.1340 (M.1924) mezunudur. Okulda BaĢmuallimlik ve muallimlik vazifelerinde bulundu. Görevine bu okulda baĢlamasına rağmen baĢladığı tarih bilinmemektedir. 1 Eylül 1926 tarihinde Bozkır muallimliğine nakli dolayısıyla görevinden ayrıldı397

.

393 _{KMA., Seydişehir İlk Mektep Muallim ve Muallimelerinin Kayıtlarına Mahsus Defterdir, s. 5.} 394 _{KMA.,Seydişehir Kazasının 1341 Sene-i Martından İtibaren İlk Mektep Muallimlerinin Kaydına}

Mahsus Defterdir, s. 4.

395

KMA., Defter 56, s. 284.

396 _{KMA., Seydişehir İlk Mektep Muallim ve Muallimelerinin Kayıtlarına Mahsus Defterdir, s. 5.} 397 _{KMA.,Seydişehir Kazasının 1341 Sene-i Martından İtibaren İlk Mektep Muallimlerinin Kaydına}

Mediha Hanım R.1319 (M.1903) Ünye398

doğumludur. Babasının adı Ġsmail Hakkı Efendi‟dir. Ünye Merkez Ġnas Ġptidaisi mezunudur399_{. Aynı okuldan R.1336} (M.1920‟de) aldığı ehliyetnameyle Fatsa Kazası Merkez Ġnas Mektebi‟nde 8 Eylül 1336 (M.8 Eylül 1920‟de) göreve baĢladı. SeydiĢehir Ġnas Mektebinde 18 TeĢrîn 1339 (M.18 Ekim 1923‟te) 700 kuruĢ maaĢ ile görevine baĢladı400

. 15 Eylül 1926 tarihinde görevinden ayrılmıĢtır.

Fatma Ülker Hanım R.1315 (M.1899) Konya doğumludur. Babasının adı Hacı Mehmet Efendi‟dir. Ġlköğrenimini Konya Mahmud ġevket PaĢa Ġlk Kız Mektebi‟nde yaptı401

. R.1340 (M.1924) tarihli muvakkat ehliyetname ile muavin sıfatıyla okuldaki görevine 29 Eylül 1926 tarihinde 800 kuruĢ maaĢ ile baĢladı402_{. MaaĢı daha} sonra 920 kuruĢa yükseldi. 1927 yılında okulun kapanmasıyla görevinden ayrıldı.

Leman AvĢar Hanım R.1323 (M.1907) SeydiĢehir doğumludur. Babasının adı Mustafa Hulusi Bey‟dir. Ġlk görev yeri ġerefĢirin Ġnas Mektebi muallimeliğidir403. R.1341(M.1925) tarihli muvakkat ehliyetname ile 16 Eylül 1341(M.16 Eylül 1925‟te) okuldaki görevine muallim muavini olarak 700 kuruĢ maaĢla baĢladı. Bu dönemde maaĢı 800 kuruĢa yükseldi. 15 Eylül 1926 tarihinde Ereğli Kız Mektebi

398

Ordu ilinin ilçelerinden biridir.

399 _{Ünye Ġnas Ġptidaisi 1914-1915 eğitim-öğretim yılında yarı ahĢap mesken olarak inĢa edilmiĢ üç}

katlı bir okul idi. Cumhuriyetin ilk yıllarında okulun adı Kız Mektebi olarak değiĢtirildi. 1914-1925 yılları arasında okulun BaĢ muallimesi AyĢe Kâmile Hanım idi.1925-1927 yılları arasında ise Hasan Fahri Bey idarecilik görevinde bulunmuĢtu. Okul 1927-1928 eğitim-öğretim yılından itibaren Merkez Ġnönü Mektebi ismini aldı. Günümüzde Ġnönü Ġlkokulu olarak varlığını sürdürmektedir. Günümüzdeki okul binası 1978 yılında yapılmıĢtır.

400 _{KMA., Seydişehir İlk Mektep Muallim ve Muallimelerinin Kayıtlarına Mahsus Defterdir, s.5.} 401

Mahmut ġevket PaĢa Ġlk Kız Mektebi 27 Eylül 1877 tarihinde Konya Ġnas RüĢtiye Mektebi adıyla eğitim-öğretime açıldı. Okul 1915 yılında kapatılarak aynı binada Mahmud ġevket PaĢa Ġnas Mektebi altı yıllık iptidai olarak eğitim-öğretime baĢladı. Okul Cumhuriyetin ilk yıllarında da (1924) hizmet vermeye devam etti. Okul binası, öğrenci ve personel durumuyla ilgili olarak bkz., Sarıçelik, aynı

eser, s. 100-101.

402 _{KMA., Seydişehir Muallimlerine Aid Fiş Defteridir IV, s.4; Fatma Ülker Hanım‟ın daha önceki}

görev yerleri: Bozkır Kazası Ġlk Merkez Muallimeliği, maaĢ 300 kuruĢ (3 Eylül 1333/ M.3 Eylül 1917-1 Mart 1335/M.1 Mart 1919),Bozkır Kazası Ġlk Merkez Muallimeliği, maaĢ 600 kuruĢ (1 Mart 1335/M.1 Mart 1919-15 TeĢrin-i sani 1337/ M. 15 Kasım 1921)Bozkır Kazası BaĢ muallim Muavin Muallimeliği, maaĢ 650 kuruĢ (22 ġubat 1339/ M.22 ġubat 1923- 5 Mayıs 1339/ M. 5 Mayıs 1923), Bozkır Kazası Kız mektebi Muallimeliği, maaĢ 700 kuruĢ ( 1 TeĢrîn-i evvel 1341/ M.1 Ekim 1925- 15 Eylül 1926).

403

KMA., Konya ve Bütün Mülhakatı İlk Mekteb Muallimlerinin Sicil Numrolarının Kaydına Mahsus

Defter, s.211; ġerefĢirin Ġnas Mektebi, Konya‟da1874 yılında Kıraathâne Mektebi olarak açıldı. Okul binası bir süre sonra Hamidiye Mektebi olarak kullanıldı. Daha sonra da ġerefĢirin Mektebi adıyla açılan okul aynı binada eğitim-öğretim faaliyetlerini yürüttü.

Muallimliğine atandığından dolayı okuldaki görevinden ayrıldı404 .

Kerime Seher Hanım R.1321 (M.1905) Eğirdir doğumlu. Babasının adı Mustafa Sami Efendi‟dir. R.1339 (M.1923) tarihli muvakkat ehliyetname ile BeyĢehir Üskerles Mektebinde405

muavin sıfatıyla görevine baĢladı. 1 Mart 1926‟da SeydiĢehir kız mektebinde 8 lira maaĢ ile göreve baĢlayan Seher Hanım, Eylül 1927 ye kadar görev yaptı406

.

Sadık Bey 15 lira maaĢla 1 Eylül 1926 tarihinde okuldaki görevine baĢladı. 21 .11.1926 tarihine kadar okulda görev yaptı407

.

RüĢtü Bey, 20 Ocak 1927 tarihinde 1620 kuruĢ maaĢ ile okulda BaĢmuallim sıfatıyla görevine baĢladı408_{. 14 Eylül 1927 tarihine kadar görevde kalmıĢtır.} Okuldaki görev süresi 7 ay, 14 gündür. AnlaĢıldığı kadarıyla okulun öğretmen ihtiyacını karĢılamak için SeydiĢehir‟deki diğer okulların erkek öğretmenlerinden de yararlanılmaktaydı. Böylelikle eğitim öğretimde bir aksaklığa meydan verilmemekteydi. Ġncelediğimiz belgelerde okulun Cumhuriyetin ilk yıllarındaki öğrenci durumuyla ilgili bir bilgiye ulaĢılamadı.

1925 yılı Mart ayına kadar Numûne-i Terakki Ġnâs Mektebi adıyla anılan okul, bu tarihten sonra Merkez İlk Kız Mekteb-i İptidaisi olarak isim değiĢtirdi. Okul Eylül 1927‟de kapatıldı.