nrITS Bölgesi Dizileri ile Yapılan Filogenetik Analiz

Cirsium seksiyonu 17 tür ve 27 takson ile temsil edilmekte olup, C. simplex subsp.

satdaghense ve C. creticum subsp. gaillardotii taksonları temin edilemediğinden analizlere dahil edilememiştir. Cirsium seksiyonunda bulunan 25 taksona ait 37 örnek, Cephalonoplos seksiyonunun tek türü olan Cirsium arvense‟nin ülkemizde yetişen 2 örneği ile Amerika ve Fransa‟da yetişen birer örneği, ülkemizde yetişen Epitrachys seksiyonuna ait 8 takson, Kuzey Amerika‟da yetişen Cirsium cinsine ait 12 takson ile birlikte dış grup olarak Carduus cinsine ait 5 takson ile birlikte Tyrimnus, Ptilostemon, Cynara, Galactites, Lamyropsis, Syreitschikovla, Onopordum, Notobasis ve Picnomon cinslerine ait birer takson analizlere dahil edilerek toplam 75 örneğin ITS bölgesine ait dizileri kullanılarak filogenetik analizler yapılmıştır.

150

PAUP* 4.0a167 programında karakter temelli yöntemlerden Maksimum Parsimoni yöntemi kullanılarak yapılan analizde; karakterler eşit ağırlıklı, 1000 rastgele ekleme çoğaltma ve ağaç ikiye bölme yeniden bağlama (TBR) dal değişimi ile ACCTRAN optimizasyonu ile heuristik araştırmalar yapılmıştır. Yeniden örnekleme yöntemi olarak 100 tekrarlı bootstrap seçilmiş ve maksimum ağaç sayısı 1000 olarak belirlenerek heuristik araştırma yapılmıştır. Bu heuristik araştırma neticesinde; toplam 661 karakter incelenmiş olup, tüm karakterler sırasız ve eşit ağırlığa sahiptir. Bunlardan 404 karakter sabit iken, değişken olan 90 karakterin parsimonik açıdan bilgi verici olmadığı, parsimonik açıdan bilgi veren karakter sayısının ise 167 olduğu tespit edilmiştir.

Uzaklık temelli yöntemlerden Neigbor Joining ve UPGMA yöntemi, karakter temelli yöntemlerden Maksimum Parsimoni yöntemi kullanılarak elde edilen filoegenetik ağaçlar Şekil 4.14-4.16 arasında gösterilmiştir. Bu ağaçlardan üçü bir arada değerlendirilmiş ve morfolojik karakterlere göre yapılan sınıflandırmayı daha çok destekleyen uzaklık temelli yöntemlerden NJ ağacı tercih edilmiş ve parsimoni yönteminden bootstrap analizi neticesinde elde edilen dalların desteklenme yüzdeleri NJ ağacı üzerine işlenerek elde edilen filogenetik ağaç Şekil 5.9‟da gösterilmiştir.

Şekil 5.9‟daki filogenetik ağaçta; dış grup olarak belirlenen Carduus, Tyrimnus, Ptilostemon, Galactites, Lamyropsis, Syreitschikovla, Onopordum, Cynara, Notobasis ve Picnomon cinslerine ait türler kırmızı renge boyanmıştır. Ptilostemon, Galactites, Lamyropsis, Syreitschikovla, Onopordum ve Cynara cinslerine ait türler ana kladdan farklı bir yerde bulunmaktadır.

Notobasis syriaca, Picnomon acarna, Tyrimnus leucographus, Carduus cinsine ait 5 takson, Epitrachys seksiyonu, Cephalonoplos seksiyonu, Kuzey Amerka‟da yetişen Cirsium seksiyonu ve ülkemizde yetişen Cirsium seksiyonlarına ait örneklerin aynı ortak atayı paylaştıkları dal %80 bootstrap değeri ile desteklenmektedir. Bu ana kladın 2 alt klada ayrıldığı; ilk ana kladın dış grup olarak belirlenen Notobasis syriaca, Picnomon acarna ile Epitrachys seksiyonuna ait 8 taksondan oluştuğu, diğer ana kladın ise Tyrimnus leucographus, Carduus cinsine ait 5 takson, Cephalonoplos ve Cirsium seksiyonuna ait örnekler ile birlikte Kuzey Amerika‟da yetişen Cirsium cinsine ait 12 örnekten oluştuğu görülmektedir.

151

Şekil 5.9: ITS bölgesi dizilerine dayalı bootstrap değerleri işlenmiş NJ Ağacı.

152

Epitrachys seksiyonuna ait taksonların dış grup olarak belirlenen cinslere daha yakın akraba olduğu görülmektedir. Carduus cinsine ait 5 takson ile birlikte Tyrimnus leucographus’un; Cephalonoplos seksiyonu, Kuzey Amerka‟da yetişen Cirsium seksiyonu ve ülkemizde yetişen Cirsium seksiyonuna ait örnekler ile aynı ortak atayı paylaştığı görülmektedir. Carduus cinsine ait 5 takson ile birlikte Tyrimnus leucographus’un bu grup içerisinde yer alması ve Cirsium cinsinin Epitrachys seksiyonuna ait türlerin bu gruba girmemesi; Carduus cinsine ait taksonların, Epitrachys seksiyonuna ait taksonlara göre Cirsium seksiyonuna daha yakın akraba olduğu sonucuna varılmaktadır. Bu ana kladdan öncelikle Tyrimnus leucographus‟un, sonrasında ise Carduus cinsine ait taksonların ayrıldığı görülmektedir. Carduus cinsi ayrıldıktan sonra geriye kalan ana kladın ise 2 ana klada ayrıldığı, ilk ana kladın klad-1 olarak adlandırıldığı ve Cephalonoplos seksiyonuna ait örnekler ile C. simplex subsp. simplex 17170 (CR-9) ve C. simplex subsp. armenum 3608 (CR48) örneklerinden oluştuğu görülmektedir. Diğer ana kladın ise; sırasıyla klad-2, Kuzey Amerika Cirsium cinsine ait örnekler, klad-3, klad-4 ve klad 5‟te yer alan örneklerden oluşmaktadır.

Klad-1 incelendiğinde: Cephalonoplos seksiyonunun tek türü olan Cirsium arvense‟nin ülkemizde yetişen 2 örneği ile Amerika ve Fransa‟da yetişen birer örneğinin aynı ortak atayı paylaştığı dal %100 bootstrap değeri ile desteklendiği, C. simplex subsp. simplex 17170 (CR-9) ve C. simplex subsp. armenum 3608 (CR48) taksonlarının bir arada bulunduğu dalın ise %86 bootstrap değeri ile desteklendiği görülmektedir. Bu iki taksonun Cephalonoplos seksiyonunda bulunan Cirsium arvense ile yakın akraba olduğu görülmektedir.

Klad-1‟den sonra C. candelabrum 16525 (CR1) taksonunun diğer Cirsium seksiyonuna ait örneklerden ayrıldığı görülmektedir. Klad-2‟de yer alan taksonlar ile Kuzey Amerika‟da yetişen Cirsium cinsine ait taksonlar aynı ortak atayı paylaşmaktadırlar. Klad-2 incelendiğinde: Cirsium obvallatum türünün 4 örneğinin (CR6, CR28, CR29, CR51) bir arada bulunduğu dalın %93 bootstrap değeri ile desteklendiği; Cirsium frickii 16877 (CR14) ile Cirsium rhizocephalum subsp. sinuatum 16873 (CR12)‟ün yakın akraba oldukları dalın %66 bootstrap değeri ile desteklendiği, bu taksonların Cirsium rhizocephalum subsp. rhizocephalum 16890 (CR11) taksonu ile aynı ortak atayı paylaştıkları dalın %89 bootstrap değeri ile desteklendiği görülmektedir. Bu 3 takson ile C.

153

obvallatum taksonunun 4 örneği aynı ortak atayı paylaşmaktadır. Kuzey Amerika‟da yetişen Cirsium cinsine ait taksonlar ülkemizde yetişen Cirsium seksiyonları ile bir arada yer aldığı ve yakın akraba oldukları görülmüştür.

Klad-3 incelendiğinde; Cirsium echinus türünün 6 örneğinin (CR27, CR8, CR32, CR44, CR43, CR47) bir arada bulunduğu dalın %55 bootstrap değeri ile desteklendiği; C.

pseudopersonata subsp. pseudopersonata 16652 (CR3) ve C. pseudopersonata subsp.

kusnezowianum 16682 (CR4) taksonlarının yakın akraba oldukları dalın %100 bootstrap değeri ile desteklendiği görülmekte olup, bu 2 takson ile C. echinus taksonunun 6 örneği aynı ortak atayı paylaştığı dal %60 bootstrap değeri ile desteklenmektedir..

Diğer ana kladda yer alan Klad-4 ve Klad-5 incelendiğinde; buradaki dallarda çözümlemenin yetersiz olduğu, yeteri derecede ayrım yapmadığı görülmüştür. Klad-4‟te 10 ve Klad-5‟te 9 örnek olmak üzere toplamda 19 örnek yer almaktadır. Bunlardan 5‟inin Cirsium libanoticum‟un alttürleri, 4‟ünün ise Cirsium pubigerum‟un varyetelerinin olduğu görülmektedir. Klad-4 incelendiğinde; C. creticum subsp. creticum 16454a (CR17) ile C.

libanoticum subsp. libanoticum 5242 (CR38) bulunduğu dalın %92 bootstrap değeri ile desteklendiği, bu iki takson ile C. leucopsis 16457 (CR15) taksonu ise %73 bootsrap değeri ile aynı ortak atayı paylaşmaktadır. C. libanoticum subsp. lycaonicum 5228 (CR39) taksonu yukarıda bahsedilen 3 takson ile aynı ortak atayı paylaşırken, C. pubigerum var.

glomeratum 16291 (CR21) taksonu ise bu 4 takson ile aynı ortak atayı paylaşmaktadır.

Klad-4‟ün alt kısmına bakıldığında; C. canum 17104 (CR5) ile C. hypoleucum 16555 (CR2) taksonlarının yakın akraba oldukları ve C. apiculatum 5217 (CR37)‟nin bu taksonlarla aynı ortak atayı paylaştıkları görülmektedir.

Klad-5 incelendiğinde; C. cilicicum 16836 (CR26), C. libanoticum subsp. libanoticum 16844 (CR18), C. libanoticum subsp. arachnoideum 2606 (CR20), C. elodes 17001 (CR25), C. pubigerum var. paphlagonicum 16576 (CR23), C. pseudocreticum 16617 (CR16), C. subinerme 16489 (CR13) ve C. libanoticum subsp. lycaonicum 16454b (CR19) örneklerinin aynı ortak otayı paylaştıkları %85 bootstrap değeri ile desteklenmekte olup, C.

pubigerum var. caniforme 3412 (CR22) taksonu ise bu 8 takson ile aynı ortak atayı paylaşmaktadır.

154