Peter F. Oliva, 1976 da basit, sistematik ve geniş kapsamlı olmak üzere üç kriteri bulunan bir program geliştirme modeli düzenler. Bu model, en gerekli bileşenleri içermesine rağmen basitleştirilmiş modelin üstlendiği bazı yöntemleri gösteren ve fazladan ayrıntılar sağlayan genişletilmiş bir model olarak kolayca yayılır. Bu bölümde, genişletilmiş bu modelin bileşenlerine kısaca değinilmiştir. Üçüncü bölümün sonraki kısımlarında her bileşenin üzerinde ayrıca durulmuştur. Model, şekil 15 de görülmektedir (Hooper, 1973: 25).
On iki bileşen: Modelin geniş kapsamlı bir şekilde tablolaştırıldığı şekil 15 de süreç adım adım gösterilmiştir. 6 ile 13. bölümler arasında modelin her bir kısmı incelenmiştir. Her bileşen (roma rakamı ile I ile XII arasında) tanımlanmış ve örnekler, program tasarımcıları rehberliğinde verilmiştir. Aşağıda model kısaca gözden geçirilmiştir.
Modelde hem kare hem de çemberler kullanılır. Kareler, planlama aşmalarını; çemberler ise işleyiş aşamalarını belirtmek üzere kullanılır. Süreç, program geliştiricilerin eğitimin hedeflerini, felsefi ve psikolojik temellerini belirttikleri I. halka ile başlar. Bu hedeflerin kaynağını toplum içinde yaşayan bireylerin ve toplumun ihtiyaçları oluşturur. Bu öğe, Tyler'ın "basamakları" na benzer fikirleri birleştirir.
II. halka, okulun içinde bulunduğu topluluğun ihtiyaçlarının, bu topluluk içinde öğrencilerin ihtiyaçlarının yerine getirilmesinin ve okullarda öğretilecek konuların gerekliliğinin analizi yapar. Programın kaynakları, I. ve II. halkalarda geniş kapsamlı olarak görülmektedir. I. halka daha genel anlamda toplum ve öğrencilerin ihtiyaçlarını işlerken, II. halka belli yerlerdeki belli öğrencilerin ihtiyaçlarını ortaya koyar, çünkü belli topluluklardaki öğrencilerin ihtiyaçları toplumumun her tarafındaki öğrencilerin genel ihtiyaçları ile her zaman aynı değildir.
III ve IV. halkalar, I. ve II. halkalarda belirlenmiş ihtiyaçlar, inançlar ve hedeflerin dayandığı programın belirli amaç ve hedeflerini belirtir. V. halkanın işlevi, programın düzenleneceği yapıyı kurma, programı örgütleme, uygulama ve formülleştirmedir. VI ve VII. halkalarda üst düzey belirlemeler yer alır. Öğretim amaç ve hedefleri her bir konu ve düzey için belirlenir. Bir kez daha hedef ve amaç birbirinden ayrılmış ve ikisinin farkı ortaya koyulmuştur.
öğrencilerle birlikte kullanmak için öğretim stratejilerini seçtikleri VIII. halkaya geçerler. Programcılar, aynı anda değerlendirme tekniklerinin ön seçimini IX. halkanın A kısmında yaparlar. Bu aşamada program tasarımcıları, öncelikli olarak öğrenci başarısını belirleyecek durumları göz önüne alırlar. Bunu, öğretim stratejilerinin uygulamasının yer aldığı X. halka izler.
Öğrencilere öğrenme yaşantıları sağlandıktan sonra, tasarımcılar, öğrenci başarısının ve buna öğretmenin etkisini değerlendirmek için tekniklerin seçimine geçerler (X. halka). IX. halka ikiye ayrılır: IXA da ön seçim başlar ve bu IXB de devam eder. X. halka, öğrenci başarısının değerlendirilmesi için stratejilerin seçiminin tamamlanması ve düzeltilmesi için fırsat sağlar. XI. halka, gerçekleşen öğretimin değerlendirilmesi işlemidir. XII. halka ne öğrencinin ne de öğretmenin değil programın değerlendirilmesi ile tamamlanır. Bu modelde IIV ve VI-IX. halkalar planlama aşmaları iken X- XII halkalar işleyiş aşamalarıdır. V. halka hem planlama hem de işleyiş aşmasıdır. Model diğer modellerle benzerlik gösterir. Bu model, öğretimin taslağını (VI-XI) ve program geliştirmenin düzenini (I- V ve XII) birleştirir.
Öğretimin değerlendirilmesinden öğretim amaçlarına ve programın değerlendirilmesinden programın amaçlarına doğru geri bilgi akışı modelin önemli özellikleridir. Bu sıralama, bir bir alt aşamaların halkalarını sürekli düzeltmenin gerekliliğini gösterir.
Model çeşitli durumlarda kullanılır. Model, ilk önce okulun programını geliştirmek için bir yöntem önerir. Modeli takiben, her bir özel alanın yeteneği örneğin, dil becerileri, bu alanın programını biçimlendirir ve öğretim sayesinde gerçekleşecek durumları düzenler.
İkinci olarak, program niteliğinde kararlar almak için modelin program halkaları üzerinde bir yeteneğe odaklanılır. Üçüncü olarak da öğretim halkaları üzerinde bir yeteneğe yoğunlaşılır. İki alt model: Bu on iki bileşenli model öğretimin genel modeli ile birlikte program geliştirmenin genel bir modelini birleştirir. I-V ve XII. halkalar program geliştirmenin alt modelini oluşturur. VI-XL halkalar ise öğretimin alt modelini oluşturur.
Diyagram yerine adımların şekillendirildiği bir model tercih edilmiş, aşağıda şekil 14’te gösterilen adımlar listelenmiştir.
1. Genelde öğrencilerin ihtiyaçlarını belirleme 2. Toplumun ihtiyaçlarını belirleme
3. Eğitim felsefesi ve amaçlarının bir ifadesini yazma 4. Sizin okulunuzdaki öğrencilerin ihtiyaçlarını belirleme 5. Belirli topluluğun ihtiyaçlarını belirleme
6. Konu alanında duyulan ihtiyaçları belirleme 7. Program amaçlarını belirleme
8. Program hedeflerini belirleme 9. Programı örgütleme ve uygulama 10. Öğretim amaçlarını belirleme 11. Öğretim hedeflerini belirleme 12. Öğretim stratejilerini seçme
13. Değerlendirme tekniklerinin seçimine başlama 14. Öğretim stratejilerini uygulama
15. Değerlendirme tekniklerinin son seçimini yapma
16. Öğretim bileşenlerini değiştirme ve öğretimi değerlendirilme 17. Program bileşenlerini değiştirme ve programı değerlendirme
1–9 ve 17. maddeler programın alt modelini, 10–16. maddeler ise öğretimin alt modelini oluşturmaktadır (Hooper, 1973: 29).
5.12. 2005 İlköğretim Programını Geliştirme Modeli
Aşağıdaki şekilde 2005 ilköğretim programı ile ilgili Milli Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan program geliştirme modeli sunulmuştur.
Şekil 15. 2005 İlköğretim Programını Geliştirme Modeli
Şekilde 2005 ilköğretim programının program geliştirme modeli sunulmaktadır. 2005 ilköğretim programını geliştirme çalışmaları, yukarıda sunulan modele uygun olarak hazırlanmıştır. Bu model bölüm sekizde ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır.
BÖLÜM 6
6. EĞİTİMDE PROGRAM GELİŞTİRME SÜRECİ
Program geliştirme süreci programı hazırlama ile başlayıp uygulamalar sürdükçe devam eden araştırma, değerlendirme, düzeltme ve yenileme etkinliklerini içeren koordine çabaların tümü olarak tanımlanabilir (Külahçı, 1995: 5).