Model Olma Aşaması Öğretim Süreci

Araştırmanın model olma aşaması öğretim sürecinden önce deneğe kabartma olarak hazırlanan hikâye haritası ve hikâyedeki öğeler tanıtılmıştır ve hikâye haritasını nasıl kullanacağı anlatılmıştır.

3.5.3.1.1. Hikâye Haritasını ve Hikâyedeki Öğeleri Tanıtma

Araştırmacı hikâye haritasının öğelerini tanıtmak için öncelikle kabartma olarak A4 boyutundaki kalın kâğıtlara 3 sayfa ardı ardına hazırlanan ve hikâye öğelerinin dikdörtgenler şeklinde toplam yedi kutucuktan, kenarları kabartılarak oluşturulmuş hikâye haritasını ve hikâyeleri deneğe göstermiş ve incelemesini istemiştir. ‘Bak, bu bir hikâye haritası. Hikâye haritasında senin de fark ettiğin gibi kenarları kabartılmış olan dikdörtgen

şeklinde bölümler var. Bu bölümlerin üzerinde de dikkat edilmesi gereken yerlerin başlıkları kabartma olarak yazıyor. Sen de dokun ve oku.’ Diye yönerge vermiştir.

Araştırmacı deneğin başlıklara dokunarak tek tek hepsini okumasını ve hikâye haritasını incelemesini sağlamıştır. ‘Biz seninle hikâyeleri okudukça kâğıdımıza tabletimizde ya da daktiloda cevapları yazarak ilgili bölümlerle yapıştıracağız ve hikâye haritamızı bu şekilde dolduracağız.’ Demiştir. Kendisinin önceden hikâye haritasındaki ilgili yerlere yapıştırmak için hazırladığı, dikdörtgen kutucukların içine sığacak boyuttaki kâğıtları, yapıştırıcıyı, tablet ve kabartma kalemi, daktiloyu da deneğe göstererek incelemesini sağlamıştır. Denekle beraber boş bir hikâye haritasına, kutucukların içine sığacak boyuttaki boş kâğıtları arkasına yapıştırıcı sürerek yapıştırmışlardır. Böylece denek hikâye haritasını nasıl kullanacağını, kâğıtları uygun yerlere nasıl yapıştıracağını öğrenmiştir. Daha sonra hikâye haritasındaki elemanları açıklamaya başlamıştır.

İlk olarak araştırmacı hikâye haritasındaki dekor (yer, zaman) bölümüne deneğin dokunmasını ve okumasını istemiştir. ‘Buraya hikâyedeki olayın nerede geçtiğini; yani okulda mı, evde mi, piknikte mi vb., ne zaman geçtiğini; yani yaz mevsiminde mi, sabah mı, hafta sonu mu vb., onu yazacağız.’ Demiştir.

Ardından araştırmacı hikâye haritasında bulunan ana karakter bölümüne deneğin dokunmasını ve okumasını istemiştir. ‘Buraya hikâyedeki olay kimin başından geçtiyse, olayları yaşayan asıl kahraman kimse onu yazacağız.’ Demiştir.

Daha sonra bir altta bulunan başlatıcı olay bölümüne dokunmasını ve okumasını istemiştir. ‘Buraya hikâyedeki olay ya da problem neyse, hikâyenin kahramanı neyi çözmeye çalışıyorsa onu yazacağız.’ Demiştir.

Araştırmacı deneğin içsel cevap bölümüne dokunmasını ve okumasını sağlamıştır ve: ‘Bu bölüme başlatıcı olay ya da problem oluştuğunda kahramanın ne hissettiğini ya da düşündüğünü; yani üzüldü mü, sevindi mi, düşündü mü, onu yazacağız.’ Demiştir.

Ardından deneğin girişim bölümüne dokunmasını ve okumasını istemiştir. ‘Buraya kahramanın hikâyedeki olayı ya da problemi nasıl çözdüğünü yazacağız.’ Demiştir.

Araştırmacı bu defa deneğin sonuç bölümüne dokunmasını ve okumasını istemiştir. ‘Buraya hikâyenin sonunda ne olduğunu yazacağız.’ Demiştir.

Daha sonra deneğin tepki bölümüne dokunmasını ve okumasını sağlamıştır ve: ‘Buraya hikâyenin sonunda kahramanın kendisini nasıl hissettiğini; yani mutlu mu oldu, üzüldü mü, pişman mı oldu, öğrendi mi, onu yazacağız.’ Demiştir.

Uygulamanın model olma aşamasında, üç öğretim oturumu gerçekleştirilmiş ve bu oturumlarda birer hikâye ve bu hikâyelere göre hazırlanmış ölçüt bağımlı ölçü araçlarıyla çalışılmıştır. Üç hikâyenin yeterli olmadığı durumlar için iki yedek hikâye bulundurulmuştur.

Model olma aşaması öğretim sürecinde araştırmacı hikâyenin tümünü bir defa sesli olarak okumuştur. Okurken hikâye haritasının öğelerinden birine denk geldiğinde durmuştur. Hikâye haritasındaki sorulara cevap oluşturan ilgili bölümlere deneğin dikkatini çekerek gerekli açıklamaları yapmış ve okumaya devam etmiştir. Okuma bittikten sonra hikâye haritasını doldurma işlemine geçmiştir. Araştırmacı okumayı bitirdikten ve hikâyeyi ortadan kaldırdıktan sonra hikâye haritasındaki her unsura ait soruyu kendi kendine sorarak cevaplamış, cevabını daktiloda yazarak makasla kâğıdın bölünmüş yerinden keserek hikâye haritasındaki ilgili bölüme sırasıyla yapıştırmıştır.

Araştırmacı hikâye haritasının tümünü doldurduktan sonra deneğe sıranın kendisine geldiğini, kendisinin de aynı şekilde hikâyeyi okumasını, hikâyenin elemanlarından birine denk geldiğinde durup söylemesini ve daha sonra da araştırmacı gibi hikâye haritasını doldurmasını söylemiştir. Araştırmacı deneğin de hikâye haritasını doldurabilmesi için önceden hikâye haritasını, yapıştırıcıyı, yazarak yapıştıracağı kâğıtları, daktiloyu, tableti ve kabartma kalemi deneğin ulaşabileceği yakınlıkta bir çalışma masasının üzerine koymuş ve deneğe bunların bulunduğu yeri fark etmesini sağlamıştır. Deneğin takıldığı yerde araştırmacı ipuçları vererek yardımcı olmuştur.

Denek hikâye haritasını doldurmayı bitirdikten sonra araştırmacı kendi hikâye haritasını çıkarmış ve araştırmacı kendi doldurduğu hikâye haritasıyla deneğin doldurduğu hikâye haritasını, denekle beraber karşılaştırmıştır. Yanlış ya da eksik verdiği cevaplar (-) doğru verdiği cevaplar (+) olarak kaydedilmiştir. Doğru cevaplarını ‘çok güzel, aferin sana’ gibi sözlerle ödüllendirmiştir. Yanlış cevapları hikâyeden bulup denekle beraber düzelterek ilgili bölüme tekrar yapıştırmıştır.

Deneğin sorun yaşadığı ya da takıldığı sorularda, araştırmacı birkaç saniye beklemiştir. Cevap gelmediğinde daha önceden yaptığı açıklamayı yinelemiş ve o sorunun cevabının bulunduğu yere hikâyede geri dönüp deneğe o bölümü okutmuştur (EK-7). Denek aşamalarda sorun yaşamaya devam ettiğinde hikâye haritasını ve hikâyedeki öğeleri tanıtma aşamasına geri dönülmesi planlanmıştır. Fakat deneklerin hiçbirinde bir önceki aşamaya geri dönmeyi gerektirecek bir durum yaşanmamıştır.

Çalışılan her hikâye sonrasında birer tane olmak üzere toplam üç nazar boncuğu verilmiştir. Kurallara çok güzel uyduğu ve araştırmacıyla çok güzel çalıştığı için bu nazar boncuklarını kazandığı ifade edilmiştir. Yedek hikâye kullanmayı gerektiren durumlarda nazar boncuğu verilmemiş, 6/7 oranında doğru cevap verdiği her hikâye sonunda nazar boncuğu verilmiştir. Denek üç hikâye üst üste tüm sorulara 6/7 oranında doğru cevap verdiğinde rehberli uygulamaya geçilmiştir (EK-7).

3.5.3.2. Rehberli Uygulama Aşaması Öğretim Süreci

Rehberli uygulama aşamasında, üç öğretim oturumu gerçekleştirilmiştir. Bu oturumlarda birer hikâye ve bu hikâyelere göre hazırlanmış ölçüt bağımlı ölçü araçlarıyla çalışılmıştır. Üç hikâyenin yeterli olmadığı durumlar için iki yedek hikâye bulundurulmuştur.

Uygulamanın rehberli uygulama aşamasında, bu defa deneğe hikâye bir defa sesli olarak okutturulmuştur. Okurken yanlış okuduğu kelimeler düzeltilmiştir. Atladığı yerler olduğunda uyarılarak düzelttirilmiştir. Okurken hikâye elemanlarından birine denk geldiğinde durdurup bu bölüm yüksek sesle söyletilmiştir. Fark etmediğinde ya da söylemediğinde araştırmacı hatırlatmıştır. Daha sonra araştırmacı denekten hikâye haritasını yüksek sesle doldurmasını istemiştir. Doldurma işlemi bitirdikten sonra araştırmacı önceden doldurduğu kendi hikâye haritasını çıkarmış ve araştırmacı kendi doldurduğu hikâye haritasıyla deneğin doldurduğu hikâye haritasını, denekle beraber karşılaştırmıştır. Yanlış ya da eksik verdiği cevaplar (-), doğru verdiği cevaplar (+) olarak kaydedilmiştir. Doğru cevaplarını ‘çok güzel, aferin sana’ gibi sözlerle ödüllendirmiştir. Yanlış cevapları hikâyeden bularak denekle beraber düzelterek ilgili bölüme tekrar yapıştırmıştır.

Denek bu aşamada sorun yaşadığında ya da takıldığında araştırmacı birkaç saniye beklemiştir. Cevap gelmediğinde soruyu tekrar sormuştur. Denek yine takılırsa hikâyedeki ilgili bölüme gidilip cevap araştırmacının yardımıyla deneğe buldurulmaya çalışılmıştır. Yine bulamazsa araştırmacı bir önceki basamağa, yani model olma aşamasına geri dönülmesi planlanmıştır. Fakat deneklerin hiçbirinde bir önceki aşamaya geri dönmeyi gerektirecek bir durum yaşanmamıştır.

Çalışılan her hikâye sonrasında birer tane olmak üzere toplam üç nazar boncuğu verilmiştir. Kurallara çok güzel uyduğu ve araştırmacıyla çok güzel çalıştığı için bu nazar