Mobbing davranışsal bir boyutta ele alınacak bir kavramdır. Bu yüzden birçok kavramı içinde barındırmaktadır. Bu kavramlar aşağıdaki gibi 5 kısımda ele alınmıştır (Aytaç ve diğ., 2005: 333):
Mesleki tehdit: kişisel yaklaşımlara değer vermemek, kişiyi toplum önünde mesleki yönden hor görmek, kişiyi çabalamamakla itham etmek.
Kişilik tehdidi: Bireyle daimi olarak dalga geçmek, rahatsız etmek, onuruyla oynamak.
İzole etmek: Çalışanlara mesleki eğitim vermemek ve bilgiye ulaşmalarını engellemek.
Destabilize etmek: Referans vermemek, sorumluluğu dışında görevler vermek, sahip olduğu işi elinden almak.
Aşırı iş yükleme: İşi bitirmesi için bireye yüklenmek, yetişmesi mümkün olmayan iş bitirme tarihleri, işini yapmasını engelleyici kurallar gibi eylemler. Rayner ve Hoel, psikolojik taciz kavramlarını aşağıdaki şekilde sınıflandırmışlardır (Rayner ve Hoel, 1997: 183);
1- Çalışanın mesleki durumuna karşı tehdit: Kişinin görüşlerini küçümsemek, başkalarının gözü önünde mesleki açıdan aşağılamak, kişiyi yeterince çaba göstermemekle suçlamak vb.
2- Kişiliğe yönelik tehditlerde bulunmak: İsim takmak, tedirgin etmek, gururunu kırmak, alay etmek ve yaşına uygun olmayan davranışlarda bulunmak vb.
3- Dışlama: Fiziksel ve sosyal dışlama, bilgi sahibi olmalarını engellemek vb. 4- Aşırı iş yükleme: Aşırı baskı yapma, gerçekleşmesi mümkün olmayan iş
bitirme tarihleri verme, gereksiz engeller koyma vb.
5- Dengesizlik: Kişiye hak ettiği değeri vermeme, anlamsız görevler verme, sorumluluklarını değiştirme, hatalarını sürekli hatırlatma, başarısızlığa yol açacak koşulları hazırlamak vb.
kapsamında ele alınması gereken davranış örneklerini belirlemişlerdir. Bunlardan bazıları (Mimaroğlu&Özgen,2007: 212):
Mağdurun önerileri önemsenmez ve geri çevrilir. Mağdura ait faaliyet alanlarına el konur.
Mağdurun işleri aynı ayara getirilmesi için başkası yanına verilerek çalıştırılır.
Başkalarının yaptığı hatalar ya da işletmede ki problemlerden sorumlu tutulur.
Kendi alanı ile ilgili durumlarda ani bir durumla karşı karşıya bırakılır. Eğitim alma hakkı reddedilir.
Yeri sürekli değiştirilir.
Sevmediği bir birime gönderilebilir.
Kendisi ile aynı seviyede olan ya da olmayan çalışanlar arasında geç terfi sağlanır ya da hiç sağlanmaz.
Mağdurların alanları veya görüşleri ile ilgili konularda diğer çalışanlar arasında konuşması yasaklanır.
Birlikte çalıştığı arkadaşları mağdura karşı cephe almaya yöneltilir.
Sosyal hayatını zedelemek için mağdura iftira atılır ve yalancılıkla suçlanarak hata yapması sağlanır.
Yöneticileri ya da çalışma arkadaşları, mağdur bireye ait önemli anlarda ya da başarılarından dolayı kutlamazlar.
İşletmenin mağdura karşı düşman tavırlar gösterildiği arkadaşlarınca görülerek uzak durulur.
Mağdur birey yönetici pozisyonunda ise, alt kademe çalışanlar emirlerine uymazlar.
Mağdur birey, yöneticinin önünde kaçak gösterilir. Arkadaşları, kendisi ile çalışmayı reddedir.
Kurbanın, tutumu yüzünden suçlu konuma düşürülerek, istem dışı tepkileri abartılır.
Mağdur bireyin işinde ulaştığı başarılı sonuçlar, onu zor duruma sokmak amacıyla değiştirilir.
Mağdurun davranışları işyeri haricinde de denetlenir, gözlemlenir.
Mağdur bireye hükmetmek, baskı kurmak için en kolay görevlere dahi çok zor koşullar belirlenir.
İzin veya tatil istediğinde kendisine her türlü zorluklar çıkarılabilir.
1996 yılında Leymann yaptığı araştırmalar neticesinde mobbing davranışlarını kırk beş madde olarak sıralayarak, beş kategoriye ayırmıştır (Laleoğlu,2012: 29). Heinz Leymann mobbing uygulayan birey/bireylerin mağdur birey/bireylere karşı sergilediği tavır ve davranışları gözlemlemiştir. Kişinin kendini kanıtlamasına izin vermemek, çevresi ile iletişimine zarar vermek, mesleki yeterliliği ve başarılarının görmezden gelinmesi, sağlığını etkileyecek tutum ve davranışlara kadar birçok farklı metotlar ile saldırı yöntemlerini açıklamaya çalışmıştır. Bugün bütün dünyada özellikle Avrupa da Leymann Inventory Psychological Terrorism (LIPT) ölçeği kullanılarak psikolojik şiddet olup olmadığına karar verilmektedir. Leymann’ın belirlediği beş kategori aşağıda açıklanmıştır.
1.Kategori: Kişinin kendini göstermesine ve iletişimine yönelik saldırı saldırılar: Bu kategoride, amir kişi/kişiler çalışanın kendini göstermesine müsaade etmez veya çalışmaları geçiştirilir. İşyerinde çalışma arkadaşları ile iletişimi kısıtlanarak, dışlama stratejileri uygulanır. Herhangi bir görüş bildirirken aniden konu kapatılır ya da bireyin sözü kesilir. Bireyin sorumlu olduğu işler beğenilmez, eleştirilir ya da haksız yere aşağılanma eylemlerine maruz kalır. Bireyin özel hayatı devamlı olarak konuşulur, asıl iddialar ile dedikodusu yapılır. Güncel hayatında sürekli aranarak rahatsız edilir, işyerinde imalı bakışlara maruz kalır.
2.Kategori: Sosyal ilişkilere yönelik saldırılar
yönlere çekerek husumet çıkarır, ortamdan uzaklaştırılır, yokmuş gibi davranılır. Takım çalışması halindeyken farklı görevlere yönlendirilerek yalnız bırakılır.
3.Kategori: İtibara yönelik Saldırılar:
Bu kategoride iş arkadaşları bireyi daima eleştirerek hakkında çeşitli söylentiler yayar. Bireyin yaptığı davranışlara çalışma arkadaşları tuhaf tepkiler göstererek akıl problemleri yaşıyor hissi verilir, her hareketi komik duruma düşürmeye çalışılır. Bireyin engeli var ise alay edilir, lakap takılır, hareketleri taklit edilerek dalga geçilir. Emeği acımasızca eleştirilir ayrıca özgüvenini sarsacak görevlere tabii tutulur. İş arkadaşları, bireyin psikolojik sorunları varmış gibi düşünmeye iter. Bireyin vermiş olduğu kararlara uyulmaz, saygı gösterilmez. Dini veya siyasi görüşleri sebebiyle küçük düşürülmeye çalışılır.
4.Kategori: Kişinin yaşam kalitesi ve mesleki konumuna saldırılar:
Bu kategoride kişi yaptığı işi ayırt edici statü ile değerlendirmez. Kişisel alanları daraltılır hatta kendi iş alanında yetersizmiş gibi gösterilir. Bireye çok basit görevler ya da bilgisi olmadığı konularda işler verilir. Sürekli iş değiştirme planı uygulanarak dikkat dağınıklığına sebebiyet verilir. Bireyin itibarını zedeleyecek nitelikte işler verilerek güveni sarsılır. Çalışma alana zarar verilir. Mali açıdan ağır ve zararları ekonomik nitelikte ki işler verilir.
5.Kategori: Kişinin sıhhatine doğrudan saldırı:
Bu kategoride bireye bedensel olarak taşıyamayacağı yükler verilir, ağır işler yapılması beklenir. Bedene şiddet uygulanacak derecede işlere zorlanır. Bedensel testlere tabi tutulma olasılığı çok yüksektir. Bu davranışların yanı sıra doğrudan cinsel tacize maruz kalınabilmektedir.