Mikrokredi alma nedeni ve mikrokredinin harcanma yeri

Yoksulların mikrokrediyi alma nedeni çok değişken olabilmektedir. Temel sebep geçimini sağlamak ve daha rahat bir hayat sürerek yoksulluktan kurtulmak olarak düşünülse bile katılımcılar mikrokrediyi çok daha değişik sebeplere dayanarak alabilmektedirler. Bundan dolayı katılımcılara mikrokredi alma nedenlerinin en önemliden en önemsize doğru sıralamaları söylenmiş ve alınan cevaplara göre Tablo 5.35 oluşturulmuştur. Tablo 5.35’de mikrokredi alma sebebine göre katılımcıların oransal olarak bilgileri yer almaktadır. Tabloda “0” ile gösterilen sayı ilgili sebebi önem sırasına koymamış olan katılımcıları gösterirken “1” ile gösterilen mikrokredi alma sebebi olarak 1. sırada ilgili sebebi gösteren katılımcıları ve sırasıyla “0” hariç her numara mikrokredi alma sebebinin önem derecesini göstermektedir. Tabloya göre analiz yaparsak, mikrokredi almak için en önemli sebep olarak daha iyi beslenebilmeyi beyan eden katılımcıların oranı %2,9 olarak gerçekleşirken, 2. sırada daha iyi beslenebilmeyi beyan eden katılımcıların oranı %7,7 olarak gerçekleşmiştir. Asıl çoğunluk %21,2’lik oran ile 3. sırada daha iyi beslenebilmeyi beyan eden katılımcılar oluşturmuştur. Katılımcıların %51’i ise daha iyi beslenebilmeyi önem sırasına koymamışlardır, yani %51 oranında katılımcı için daha iyi beslenebilmek, mikrokredi almak için bir gerekçe değildir.

Geçimini temin etmek için mikrokredi alan katılımcıların bilgisine bakarsak, katılımcıların %8,7’si mikrokrediyi geçimini temin etmek için almadığını söylemiştir. Ancak mikrokredi alma sebebi 2. ve 3. sırada geçimini temin etmek olan katılımcıların oranı sırası ile %20,2 ve % 57,7, toplamda %77,9 olarak gerçekleşmiştir. Bu oran aslında mikrokredinin alınma sebeplerinden 2. ve 3. öncelikli olarak en büyüğünün geçimini temin etmek olduğunu, fakat birinci sıradaki sebebin yine de büyük oranda başka bir sebep olduğunu göstermektedir.

Yeni bir iş kurmak için mikrokredi alan katılımcıların bilgisine bakacak olursak mikrokredi alan katılımcıların %22,1’i birinci sebep olarak yeni bir iş kurmak için mikrokredi almışlardır. Ayrıca katılımcıların %69,2’si yeni bir iş kurmayı mikrokredi

almanın sebepleri arasında görmemiştir. Bu tablo katılımcıların büyük oranda mikrokredi alarak yeni bir iş kurma amacında olmadığını, mikrokrediyi öncelikli olarak daha farklı bir amaç için aldığını göstermektedir. Mikrokredi alarak yeni bir iş kuran katılımcı sayısı da tablodaki bilgilere dayanarak toplam katılımcıların %30,8’inden fazla değildir. Bu durum yoksulun yoksuluna ulaşmayı kendisine hedef olarak gösteren mikrokredi kurumunun yeni iş kuran katılımcıları değil de, kendisine ödemesini aksatmayacak olan ve az da olsa düzenli bir gelire sahip olan, fakat resmi bankacılık sistemine ulaşımı sınırlı olan ve bir işi olan katılımcıları finanse ettiğini göstermektedir. Mevcut işini büyütmek için öncelikli sebep olarak mikrokredi alan katılımcıların bilgilerine bakacak olursak, katılımcıların %48,1’i mikrokrediyi mevcut işlerini büyütmek için almaktadırlar. 2. ve 3.sebep olarak mikrokredi alan toplam %8,6 lık kesimi de katarsak katılımcıların %56,9’u mevcut işlerini büyütmek için mikrokredi almaktadırlar. Yani, mikrokrediye en büyük talep mevcut işlerini büyütmek isteyen katılımcılardan gelmektedir. Diyarbakır’da yaşayan yoksul ailelerin esasında yaptıkları işi büyütmek için finansman bulma sorunları olduğu ve bu sorunu da kısmen mikrokredi kullanarak aştıkları yorumunu yapabiliriz.

Tablo 5.35 Mikrokredi Alma Nedenleri (%) Öncelik Sırası Daha iyi

beslenebilmek

Geçimini Temin etmek

Yeni bir iş kurmak Mevcut İşi büyütmek Çocukların eğitimi Daha rahat yaşamak 1 2,9 20,2 22,1 48,1 1,0 4,8 2 7,7 57,7 5,8 6,7 10,6 11,5 3 21,2 10,6 1,9 1,9 16,3 41,3 4 9,6 2,9 1,0 0,0 13,5 12,5 5 7,7 0,0 0,0 0,0 3,8 1 Toplam 49,0 91,3 30,8 56,7 45,2 71,2 Öncelikte olmayan 51 8,7 69,2 43,3 54,8 28,8 Genel Toplam 100 100 100 100 100 100

Öncelikli sebep olarak çocukların daha iyi bir eğitim alması için mikrokredi alan katılımcıların bilgilerine bakarsak, sadece bir katılımcı çocuğuna daha iyi bir eğitim verebilmek için mikrokredi alarak gelirini artırmak istemiştir. Mikrokredi alanların birinci sebep olarak mikrokredi almalarında çocukların eğitimi oransal olarak önemsiz

bir yer tutsa da (%1), ikinci sebep olarak alanların oranı %10,6, üçüncü sebep olarak alanların oranı %16,3, dördüncü sebep olarak alanların oranı %13,5 olarak gerçekleşmiştir. Yani aileler temel öncelik olarak mevcut işlerini büyütme, yeni bir iş kurma ve geçimini temin etmeyi öncelerlerken, esasında zihinlerinin arka planında çocukların eğitimine de önem vermektedirler.

Öncelikli sebep olarak daha rahat yaşamayı belirten katılımcıların bu sebebi hangi öncelik sırasında gördüklerinin bilgisine bakarsak, katılımcıların sadece %4,8’i birinci sebep olarak daha rahat yaşamayı önceleyerek mikrokredi almışlardır. Ancak ikinci, üçüncü dördüncü ve beşinci sebep olarak daha rahat yaşamayı önceleyen katılımcılarının toplamda oranı %66,3 olarak gerçekleşmiştir. Yani katılımcılar temel sebep olarak yeni bir iş kurmak ve mevcut işlerini büyütmeyi amaçlıyorlarsa da bu amaçlarını takiben daha rahat yaşamayı öncelemektedirler.

Tablo 5.35’e topluca bakacak olursak, 1. öncelik olarak mikrokrediyi almış olan katılımcıların oranının en yüksek oranda mevcut işlerini büyütmek isteyen katılımcılarda olduğunu görmekteyiz. İlk sebep olarak yeni bir iş kurmak isteyen katılımcıların oranı ancak %22,1’de kalmıştır. Bu ise mikrokredi alan katılımcıların büyük kısmının mevcut işlerini finanse etmek için bu yola başvurduğunu, mikrokredi alarak yeni bir iş kuran katılımcıların oranının düşük olduğunu göstermektedir. Katılımcıların %20,2’si temel sebep olarak geçimlerini temin etmek için mikrokrediyi aldıklarını beyan etmişlerdir. Ancak ilk 5 sebep arasında geçim temini toplamda %91,3 oranında gerçekleşmiştir ve geçim teminini mikrokrediyi alma sebebi arasında hiç göstermeyen sadece %8,7 oranında bir mikrokredi katılımcısı vardır. Bu durum %8,7 oranında katılımcının aslında geçim temini gibi bir kaygı olmadığı halde mikrokredi aldığını göstermektedir ki bu düşük oran mikrokredinin amacına hizmet ederek yoksullara verildiğinin bir göstergesidir. Geçimini temin etmek mikrokredi almanın temel sebebi olmasa bile yeni bir iş kurmak ve mevcut işi büyütmenin neticesinde esas sebep olarak karşımızda durmaktadır.

Toplamda bakacak olursak mikrokredi almanın sebepleri arasında en büyük oranda geçimini temin etmek sebebini daha rahat yaşamak sebebi takip etmektedir. Daha rahat yaşamak bu anlamda geçimini teminden sonra asıl amaç olarak karşmızda durmaktadır.

Bu sonuca aynı zamanda geçimini temin etmeyi 2. sebep olarak gösteren katılımcıların oranı ve daha rahat yaşamayı 3. sebep olarak gösteren katılımcıların oranına bakarak da görebiliriz. Geçimini temin etmeyi 2 sebep olarak beyan eden katılımcıların oranı %57,7 iken, daha rahat yaşamayı 3. sebep olarak beyan eden katılımcıların oranı %41,3 olmuştur. Yani katılımcılar öncelikle geçim teminini, daha sonra ise daha rahat yaşamayı mikrokredi alarak öncelemektedir.

Tablo 5.36 Alınan Mikrokredinin İş Kurmak Haricinde Harcanan Bölümü

Göz. En Küçük En Büyük Ort. Std. Sapma

Alınan Kredi 104 200 2.940 643 371

Yiyecek için harcanan miktar 10 25 300 151 101

Acil durumlar veya geri ödemek için tutulan para 9 25 400 181 129

Giyecek ve ev eşyasına harcanan rakam 7 75 300 170 97

Çocukların okul masrafları için tutulan para 4 50 250 125 96

Eşinize veya başka birisine borç verilen para 3 20 250 97 133

Sağlık harcamaları için tutulan para 2 100 500 300 283

Diğer tutulan para 1 140 140 140

Cenaze hizmetleri için tutuluna para 0

Evlilik hizmetleri için tutulan para 0

Ev yapımı için tutulan para 0

Katılımcılar iş kurmak veya mevcut işlerini büyütmek için yatırım amacı ile aldıkları mikrokrediyi tamamen bu amaca yönelik harcamamışlar ve aldıkları miktarın bir kısmını farklı amaçlar için ya ellerinde bekletmişler veya harcamışlardır. Tablo 5.36 bu noktada alınan kredinin ne amaçla kullanıldığı veya harcandığını göstermektedir. Tablo 5.36’ya göre 10 katılımcı aldığı kredinin bir kısmını yiyecek ve içeceğe direkt olarak ayırmıştır. Ortalama 151 YTL yiyecek ve içeceğe ayrılmış ve maksimum ayrılan rakam 300 YTL olmuştur. Yatırım için alınan paranın yiyeceğe ayrılması bu ailelerin zor durumda olduğunu ve ellerindeki son umudu da zorunlu ihtiyaçlarına harcadığını göstermektedir. Bu yoksullar için ilk etapta krediden ziyade yoksulluk yangınını söndürücü bir yardım verilebilir. Ancak mikrokredi yoksulluktan kurtarılmaları ve kurtuluşun sürekli olması bakımından gereklidir. Ancak burada daha önemli olan bir sonuç daha vardır. Yatırıma gitmeyen kredi ile işe başlayan yoksullar elerindeki para ile acil ihtiyaçlarını karşıladıktan sonra ödeme işten gelir elde edemeyip de düzenli nakit akışını

sağlayamazlarsa, geri ödemede temerrütte düşebilirler ve bu noktada TGMP tarafından önlem alınması gerekmektedir.

9 katılımcı Tablo 5.36’e göre aldıkları kredinin bir bölümünü yatırıma dönüştürmeyip acil durumlar ve kredi geri ödemesi için ellerinde tutmuşlardır. Bu durum, Siebel H.,veTorres D’nin (Siebel ve Torres, 2000) yaptığı araştırmayı ve mikrokrediye eleştirilerini haklı çıkarmıştır. Mikrokrediye eleştiriler bölümünde de değinildiği üzere, mikrokredi taksitlerinin kredi verilişinden hemen 1 hafta sonra geri ödemesinin başlaması bazı katılımıcları tedirgin etmiş ve tüm krediyi yatırıma dönüştürmeyerek bir kısmını atıl bir şekilde ellerinde tutmuşlardır. Diyarbakır örneğinde de görüldüğü üzere 9 katılımcı elinde bu sebeple bir miktar krediyi tutmuştur. 9 katılımcının ortalama tuttuğu rakam 181 YTL olurken, en fazla para tutan katılımcı 400 YTL para tutmuştur. Tablo 5.36’in diğer sonuçlarına bakarsak, 7 katılımcı giyecek alımı için, 4 katılımcı çocuklarının eğitimi için, 3 katılımı eşine veya bir başkasına borç vermek için, 2’si sağlık hizmetleri için ve 1’i diğer harcamalar için elinde para tutmuştur. Toplamda aynı anda birkaç durum için mikrokrediyi harcayan veya tutan katılımcıları da düşersek toplamda 20 katılımcı aldığı mikrokrediyi yatırıma tam olarak dönüştürememiştir. Ayrıca katılımcılar aldıkları mikrokrediyi sadece kendileri işletmemişler, genellikle kocalarına veya erkek çocuklarına bu parayı vererek taksitlerini buradan elde ettikleri gelirle ödemeyi tercih etmişlerdir. 29 katılımcı (%27,9) aldıkları krediyi kocalarına veya erkek çocuklarına vererek değerlendirirken, 75 katılımcı (%72,1) aldıkları kredi ile kendileri çalışarak gelir elde etmektedirler.