MİLLÎ GELİR - KESİM LER VE GELİŞM ELERİ

1 _ MİLLÎ GELİR

1971 yılı millî gelir geçici tah m in le ri B aşbakanlık D evlet İsta tis tik E n stitü sü n ce 1971 yılı K asım ayı itib ariy le yapılm ış b u lu n m a k ta d ır (C etvel : 5).

1971 yılında gay ri safi millî h asıla 1961 p iy asa fiy a tla rıy la % 9,2 o ra ­ nında a rta ra k 94.316,5 m ilyon lirad an 102.9/1,7 m ilyon liray a y ü kselm iştir,

1970 yılında gayri safi m illî h asıla % 5,5 o ran ın d a artm ıştır.

1971 yılında bazı kesim lerin y u rtiç i gelirindeki p ay ları 1970 yılm a kıyasla değişm em iş, diğerlerinin p a y la rın d a fark lılaşm a olm u ştu r. G eçen yıla kıyasla yurtiçi gelirindeki p ay ları değişm eyen kesim ler; tic a re t (% 8,8), u laştırm a (% 8,2), m alî k u ru m la r (% 3,4), s e rb e st m eslek v e hizm etler (% 5,7) ve konut gelirleri (% 5,6) dır.

K esim ler içinde y u rtiç i gelirindeki p a y la rı bakım ından g eçen y ıla k ı­ y asla a rtış g ö steren iki kesim tarım v e sanayidir. T arım k esim in in payı 1970 yılında % 30,5 iken 1971 de % 30,9 a yü k selm iştir. S anayi kesim inin p ayı ise % 19,9 dan 1971 de % 20,0 ye çıkm ıştır. B unlara k a rşılık y u rtiç i gelirindeki payı azalan kesim ler in şa a t v e D evlet hizm etleridir. İn ş a a t k e si­ m inin sözkonusu payı 1970 yılında % 7,1 ik en 1971 de % 6,7 y e düşm üş, D evlet hizm etlerinin ise % 10,8 den 1971 d e % 10,7 e inm iştir.

Büyüm e yönünden incelendiğinde, g a y ri safi m illî h a sıla d a 1971 yılında gerçekleşm esi beklenen % 9,2 lik oran, İkinci Beş Y ıllık P la n dö­ nem inde idrak edilen en yüksek hızdır. N itekim İkinci Planın ilk yılı olan 1968 de sözkonusu hız % 6,7 şeklinde gerçekleşm iş; 1969 d a % 6,3 ve 1970 de ise % 5,5 olabilm iştir.

1971 yılında sabit fiy atlarla % 9,2 lik büyüm e hızı dolayısıyle, Birinci Beş Yıllık Plan dönem inin ilk dö rt yılına a it o rta lam a % 6,8 lik hız, İkinci Beş Yıllık Plan dönem inin ilk d ö rt yılı sonunda, % 6,9 un ü z e rin e çıkm ış bulunm aktadır. 1971 yılında sözkonusu a rtış hızına ulaşılm asında tarım kesim inde elde edilm ekte olan çok iyi m ah su lü n önem li rolü b u lu n m a k ta ­ dır. 1970 yılında % 1,4 a rta n tarım ü rü n lerim izd e 1971 yılı için % 9,5 gibi yüksek bir artış um ulm aktadır. A ncak y ü k se k kalkınm a hızım ızda ta rım yalnız başına bir etken olm am ıştır ve san ay i kesim inde de 1970 yılının % 2,5 luk artışına k arşılık 1971 için % 8,7 lik b ir gelişm e tah m in edilm ek­ tedir. Diğer kesim ler itibariyle 1970 ve 1971 yılları gelişm e hızların ın m u ­ kayesesinde görülen şu d u r : İn şaat sanayii h ızı % 5,3 ten % 2 y e d üşm ekte, Devlet hizm etleri gelişm esi ise % 7,8 den % 6,9 a inm ektedir. B unların yanısıra serbest m eslekler ve hizm etler kesim i % 7,2 den % 7 ye v e m esken gelirleri gene % 7,2 den % 7,1 e şeklinde kabili ihm al düşüşler k a y d e tm ek ­ tedir. B ununla beraber tarım ve sanayi kesim lerinde bir önceki yıla gö re

y ü k s e k o lan gelişm e hızları ticaret, ulaştırm a ve mali m üesseseler kesim ­ le rin d e de g ö rü lm ek ted ir. N itekim tic a re t kesim inde % 6,8 yerine 1971 de

°fo 8, u la ştırm a kesim inde % 6,5 yerine % 7,9 ve mali m üesseseler kesim in­

d e ise % 7,5 yerin e % 8,5 o ran ın d a bir gelişm e beklenm ektedir.

S a b it fiy a tla r yerine, yıl içindeki fiyat hareketlerinin de etkisini yan­ s ıta n c a ri fiy a tla rla 1971 yılı millî gelir gelişm eleri incelendiğinde, gayri Safi m illî h asılan ın 1969 d a % 11,9 ve 1970 de % 15,2 çoğaldıktan sonra,

1971 y ılın d a % 27,4 o ran ın d a a rttığ ı anlaşılm aktadır (Cetvel : 6). Cari fiy a tla rla 1971 yılında ta rım % 2 1 ,7 , sanayi % 29, inşaat % 9,3, ticaret % 31,1, u la şıtrm a % 23,3, m ali m üesseseler kesim i % 24,7, serbest meslek v e h iz m e tle r % 25,2, k o n u t gelirleri % 19,9 ve D evlet hizm etleri ise % 51,2 o ra n la rın d a gelişm iştir.

2 — KESİM LER VE GELİŞMELERİ

1971 yılında bazı tem el sınaî projeler ile döviz kazancına yönelen p ro je le r ü ze rin d e özellikle d u rulm uştur. Bu pro jeler üzerinde durulurken b u n la rın u z u n vadeli gelişm eye etkilerine, İkinci Planın sanayileşm e hedef­ le rin in g erçek leştirilm esin e, döviz gelirlerinin hızla artırılm asına, teknolo­ jik gelişm en in hızlandırılm asına, tabiî k ay n akların rasyonel açıdan değer­ len d irilm e sin e önem ve ağ ırlık verilm iştir.

T em el sınaî p ro je ler içinde, enerji, dem ir - çelik, alüm inyum ve pet- ro k im y a y ı k a p sıy a n tem el im alât sanayii projeleri yanında kâğıt, gübre, b a k ır kom pleksi, rafin eri inşaatı, petrol boru h a ttı, tersa n e ve otomobil p ro je le ri bu lu n m ak tad ır.

D öviz kazancına, y ö nelen p rojeler olarak da m aden ve m etalürji, hay­ v an cılık , m eyve - sebze ih ra c atım geliştirm e, gıda sanayiini geliştirm e p ro g ra m ı, o rm an ürü n leri, tu rizm i geliştirm e, dokum a sanayii ihracatını g e liştirm e program ı, deri ih ra c atın ı geliştirm e, tarım d a teknolojik gelişme p ro g ra m la rı ü ze rin d e d u ru lm u ştu r.

İkinci Beş Y ıllık P lan d a o rtalam a yılda % 7 lik bir büyüm e hızı öngö­ rü lm ü ş ve geçen ilk d ö rt yıld a o rtalam a % 6,9 luk bir hız gerçekleştiril­ m iştir. Bu sonucun alınm asında özellikle üretici kesim lerde ulaşılm ası iste­ n ile n gelişm e düzeylerine varılam am asınm rolü olm uştur.

T arım kesim inde ü retim , İkinci Plan dönem inde 1971 yılm a kadar d u ra k la m a g ö sterm iştir. E lverişsiz hava koşullarının yanısıra yapısal so­ r u n la r v e y etersiz teknoloji, öngörülen gelişmeyi engelleyen etkenlerdir. 1971 yılın a k a d a r devam eden durgunluk çiftçinin aldığı kredileri geri öde­ yem em esi sonucunu doğurm uş ve böylece tarım kredi sistem i tüm üyle a k sam ış ve çiftçinin yeni k red i kullanm a olanakları sınırlı kalm ıştır.

İkinci Plan hedefi olarak her yıl tarım kesim ine toplam serm aye y a tı­ rım larının y ü zde 15,2 si oranında y atırım yapılm ası öngörülm üştür. A ncak sözkonusu o ran 1971 yılı gerçekleşm e tah m in in e göre % 10,3 tür. 1971 yılında tarım y a tırım la rın ın Plan hedefi açısın d an an cak % 67,8 oranında gerçekleşm iş olduğu görülm ektedir.

M adencilik kesim i ü retim hızı Planın öngördüğü yıllık % 11,1 lik b ü ­ yüm enin gerisinde k alm ıştır. E lektrik enerjisi ü retim inin P lan hedefinin

% 93 ü oran ın d a gerçekleşeceği sanılm aktadır. İm alât sanayiinde gelişm e

hızı 1971 yılında % 8,7 olm uştur. Bu se k tö rü n P lan hedefi o lan % 12 ye ulaşam am asının b aşlıca iki nedeni v a r d ı r : birincisi y ıllardan beri sınaî yatırım ların büyük p ro je lere yönelm esi ve bu projelerin beklenenden g e ­ nellikle d aha geç sü re le rd e tam am lanm asıdır; İkincisi ise özellikle 1970 ve 1971 yıllarında k a m u y atırım ların a y eterli kayn ağ ın ayrılam am asıdır.

U laştırm a kesim inde gelişm e Plan hedeflerinin üstündedir. Bu kesim in a lt ve ü s t yapı k a p a sitesi bugün ekonom inin taşım a talebini k a rşıla y a c ak durum undadır. T urizm kesim inde gelişm e p lan lan an ölçüde o lm am ıştır ve turizm gelirlerinin P lan tahm inlerinin % 35 k a d a r gerisinde kalacağ ı sa n ıl­ m aktadır.

A. T a n m

ikinci Beş Yıllık K alkınm a Planı, ta rım ü retim in in h ava k o şu lların a bağlılık derecesinin azaltılm asını hedef o lara k alm ıştır. A ncak ik in c i P la ­ nın ilk üç yılında bu kesim de yeterli bir gelişm e olm am ıştır. Sözkonusu ilk üç yılda m eyve ve sebzede iç tü k etim d en a rta n kısm ın dış p a z a rla rd a değerlendirilm esi faaliyetlerine ağırlık verilm iş, m eyve ve se b ze işlem e sanayii önem li sayılacak a rtışla r kaydetm iş, tü tü n ve çayda ü retim iç v e dış talebin üstü n d e devam etm iş, ayçiçeği üretim inde devam lı a rtış sa ğ ­ lanm ıştır. O rm ancılıkta da üretim artışı devam etm iştir. B una karşılık, yem bitkileri, çayır, m era v e h u b u b a tta h a v a k oşullarının olum suz e tk isi­ nin dışına çıkılam am ıştır. Bu durum hayvancılığın gelişm esini olum suz yönde etkilem iştir. B uğday üretim inin iç tale b e yetm em esi nedeniyle 1969 ve 1970 yıllarında buğday ith al edilm iştir.

Kim yasal gübre, iyi vasıflı tohum gibi önem li tarım sal g irdilerin kullanılm a alışkanlığı gelişm eğe devam etm ekle b erab er kullanılan g ü b re ve vasıflı tohum öngörülen m ik tarlara ulaşam am ıştır. Bu dönem de to p ra k sulam a ve m uhafaza faaliyetlerine ağırlık verilm iştir. T arım da m ak in eleş­ me program hedeflerinin altında kalm asına rağm en tra k tö r ve biçer döğer sayısında artış sağlanm ıştır.

1971 yılında tarım kesim ini geliştirm ek için ta sa rla n a n veya alm an bir çok tedbirler yanında T oprak ve Tarım reform u k o n u sunda d a çalışm alar yapılm ıştır.

1961 s a b it fiy a tla rıy la 1970 yılında 24.327 m ilyon lira olan tarım ge­ lirle ri 197 .1 yılında % 9,5 oranında a rta ra k 26.638 milyon liraya ulaşm ıştır. T a rım kesim in in İkinci P landa 1971 yılı için te sp it edilen gelişme hızı % 4,1 dir. 1971 P ro g ram ın d a ise gelişm e hızı % 4,4 olarak saptanm ıştır. 1971 y ılın d a ta rım kesim inde üretim in Plan hedeflerinin çok üstünde gerçekleş­ m esin d e özellikle h u b u b a t üretim indeki artış etkili olm uştur (Cetvel : 7). H u b u b a t ü retim in d ek i bu gelişm ede hava koşullarının elverişliliği, kıyı b ö lg ele rin d e ek ilm ek te olan yüksek verim li buğday türleri ve k urak iklim­ le re u y g u n y eni tü rle rin yayılm ası rol oynam ıştır.

Y u rtiç i tü k etim in y a n ısıra tarım ü rünleri ihracı genellikle kayda değer g e lişm e ler g ö sterm iştir. 1971 yılı tarım ürünleri ih ra c at hedefi toplam ihra­ c a tın % 73 ü n ü teşkil edecek şekilde 466 m ilyon dolar olarak program lan­ m ıştı. 1971 yılında gerçek leşen m ik tar 443 m ilyon dolara ve toplam ihra­ ca tım ız ın % 75 ine çıkm ıştır. T arım ürü n leri içinde h u b u b at ve bakliyat ih ra c a tım ız P rogram hedefi o lara k 1971 yılı toplam ihracatının % 1,1 i şek­ lin d e te s p it edilm işti. Bu hed ef % 2 olarak gerçekleşm iştir.

B u ğ d ay ü retim i geçici tah m in lere göre 1971 yılında 13 m ilyon 250 bin to n a u laşm ıştır. D ünya nüfu su n u n büyük bir kısm ını içine alan Asya, A f­ rik a v e G ü n ey A m erika’d a tem el gıda m addesi niteliğinde olan buğdayın ü re tim i 1955 y ılında 184 m ilyon to n iken 1971 yılında, ön tahm inlere göre 304 m ily o n to n a y ü kselm iştir.

D e v le t İs ta tis tik E n stitü sü yayınlarına göre 1970 yılında yurdum uzda 15,5 m ily o n h e k ta rlık ekili arazinin, % 55,5 ini kap sıy an 8,6 m ilyon hektarı y a ln ız b u ğ d a y ü retim inde kullanılm ıştır. 1951 yılında 4,7 m ilyon hektarlık a ra z id e 5 m ilyon 600 bin to n buğday alınmış, ü retim yaklaşık olarak 10 yıl k a d a r 5 ila 8,5 m ilyon to n a ra sın d a seyretm iş v e 1963 yılında 10 milyon to n a çıkm ıştı. 1964 v e 1965 yıllarında 8,5 m ilyon to n k a d a r tu ta n üretim , 1966 d a 9,6 m ilyon ton, 1967 d a 10 m ilyon ton, 1968 de 9,5 m ilyon ton, 1969 d a 10,5 m ilyon to n v e 1970 de yine 10 m ilyon to n olarak gerçekleş­ m işti. 1971 yılında elde edilen yüksek ü rü n sonucunda yeniden, buğday ih ra ç im k ân ları o rta y a çıkm ış bulunm aktadır.

B u ğ dayda olduğu gibi arpa, çavdar, yulaf gibi diğer tahıl ürünlerinde d e 1971 y ılında geçici tahm inlere göre kayda değer a rtışla r m eydana gel­ m iştir. A rp a ü retim i 1970 de 3 m ilyon 250 bin to n iken 1971 de 4 milyon 100 b in to n a çıkm ış, ç a v d ar üretim i 630 bin tondan 900 bin to n a yüksel­ m iş, y u la f ü retim i 415 bin to n iken 450 bin tona ulaşm ıştır.

H u b u b a t ve b ak lagiller ih ra c atı için 1971 yılı P rogram ında hedef olarak 7 m ily o n d o lar te sp it edilm iş, bu n a karşılık yıl içinde 13 m ilyon 763 bin d o la rlık ih ra c a t gerçekleştirilm iştir. H ububat ve baklagiller 1970 yılı to p ­ lam ih racatım ızın % 1,7 sini, 1971 yılında ise '% 2 sini kapsam ıştır.

1971 yılında toplam m eyve üretim in in 1970 yılm a o ran la düşük k a la ­ cağı tahm in o lu n m ak tad ır. B unun b aşlıca nedeni, ilk b ah ard ak i hava k oşul­ larının bazı bölgelerde elm a ve n a re n c iy e d ışındaki m eyve ü retim ini olum ­ suz yönde etkilem esi ve fındık ü retim in in g eçen yıla göre önem li ölçüde az gerçekleşm esidir. F ındıkta 1961 - 1971 y ılları o rta lam a re k o ltesi 130 bin ton civarındadır. Fındık rek o ltesi 1970 y ılın d a 255 bin ton iken 1971 de 165 bin to n a dü şm ü ştü r.

D ünyada ticari ölçüde fındık ü re te n ü lk e le r T ürkiye, İtalya, İspanya ve A. B. D. dir. D ünya fındık üretim i 1967 de 141 bin, 1968 de 228 bin, 1969 da 197 bin, 1970 d e 366 bin ve 1971 d e 296 bin to ndur. Böylece fındık üretim i bir yıl bol diğ er yıl k ıt olarak g e rçek leşm ek ted ir. Ü lkem iz dünya fındık rekoltesinin y ak laşık o iara k % 50 si ile % 75 ini y etiştirm ek ted ir.

1968 de 62 bin ton, 1969 da 81 bin ton, 1970 de 62 bin to n ve 197.1 de 63 bin ton kabuklu fındık ihraç edilm iştir. İç fındık ih ra c atı son yıllarda o rta lam a 2 bin to n tu tm u ş tu r. 1971 y ılında k a b u k lu ve iç fındık ih ra c a tın ­ dan 84 m ilyon d o ların ü stü n d e bir g e lir sağ lam ıştır. Bu g elir 1971 yılı toplam ihracatının y a k laşık o larak sekizde b irini teşkil etm ektedir.

Ü retim tah m in lerin e gö re 1971 yılı y a ş üzüm rek oltesi 1970 e kıyasla daha az ve 3 m ilyon 780 bin ton olacak tır. Y aş incir ve p o rta k a l ü retim leri de 210 bin ton ve 440 bin to n olm ak ü z e re g eçen yıl rek o ltelerinin biraz altın d a tahm in edilm ektedir.

Ç ekirdeksiz k u ru üzüm ihracatım ız, son y ıllard a 2 1 - 2 2 m ilyon dolar dolayında gerçekleşm iştir. K uru incir ih ra c a tı 7 - 8 m ilyon d o lar kad ard ır. M eyve ih racatı içinde değer bakım ından b u n ları izleyen A ntep fıstığı, lim on, m andalina ve p ortakaldır. 1971 yılında 7 m ilyon dolarlık limon, 6 m ilyon dolarlık A ntep fıstığı, 4 m ilyon dolarlık m andalina ve 3,5 m ilyon dolarlık p o rtakal ih raç edilm iştir.

1971 P rogram ına göre 168 m ilyon do larlık m eyve ve sebze ih ra c atı hedef alınm ış fa k a t yıl içinde 1970 yılında y apılan ih racatın ü stü n d e ol­ m akla beraber, an cak 145 m ilyon d olarlık m eyve ve sebze ih ra ç edilebil­ m iştir. Bu durum a gö re 1971 de m eyve ve seb ze (fındık dahil) toplam ih ra ­ catım ızın % 22 sini teşkil etm iştir. M eyve ve sebze ihracatının P rogram hedefine ulaşam am asının nedenleri özellikle u laştırm a tıkan ık lık ları ve organizasyon eksiklikleridir.

1971 yılında yağlı to hum lar ü retim inin Plan hedeflerine uygun b ir gelişm e göstereceği tahm in edilm ektedir. Yağlı tohum lardan ayçiçeği ü re ­ timi, 1970 de 3,'5 bin to n iken 1971 de 470 bin to n a çıkm ıştır. Susam üretim i 36 bin tondan 42 bin tona yükselerek daha önceki yılların norm al rek o lte seviyesini bulm uştur. 1971 yılında yağlı to h u m lard a n zeytin rek o ltesi fın ­ d ık ta olduğu gibi bir önceki yıla göre düşü k lü k gösterm ektedir. 1970 yılı rekoltesi 681 bin ton olduğu halde sözkonusu peryodik üretim in etkisiyle

1971 yılında 350 bin to nluk bir zeytin üretim i beklenm ektedir. Zeytin rekol­ tesin in büyük bir kısm ı zeytinyağı elde edilm esinde kullanılm aktadır. Dünya ü retim i zey tin y ağ ı bakım ından incelendiğinde önde İtalya’nın bulunduğu, b u n u İsp an y a, Y unanistan, Türkiye, T unus, Portekiz ve Fas’ın izlediği anla­ şılm ak tad ır. 1971 - 1972 m evsim inde dünya zeytinyağı üretimi 1 milyon 563 b in to n olarak tahm in edilm iştir. Ü retici ülkelerin bu m iktarın ancak 115 bin to n u n u ih raç edecekleri ve bir m ilyon 348 bin tonunu iç tüketim de k u lla n a c a k la rı hesap lan m ak tad ır. Bu durum da üretim in ortalam a % 7 si ih ra ç k o n u su olm aktadır. T ü rkiye’nin zeytinyağı üretim i 1969 - 1970 m ev­ sim inde 54 bin ton, 1970 - 1971 m evsim inde 118 bin ton ve 1971 - 1972 m evsim inde 50 bin to n tu tm u ştu r.

1969 yılında 13 m ilyon dolara yakın zeytinyağı ihraç etm iş olan ülke­ m iz 1970 de an cak 244 bin ve 1971 de 950 bin dolarlık ihracat yapabilm iştir.

T ü tü n üretim i 1971 yılı için 168 bin ton olarak tahm in edilmiştir. Ü retim m ik ta rı 1970 de 138 bin ton ve 1969 da 147 bin tondu. 1969 yılı dü n y a tü tü n ü retim i 4 m ilyon 460 bin ton k a d a r olduğuna göre ülkemiz 1969 d a d ü n y a tü tü n ü n ü n % 3 ünü üretm iş olm aktadır. Y urtiçi üretim in b ü y ü k b ir kısm ı ih raç edilm ektedir. 1969 yılında 806 bin ton olan dünya ih ra c atın ın hem en ü ç te birini A. B. D. elinde tutm uş, onu şark tipi tütün ih ra c a tla rı ile Y u n an istan v e ülkem iz izlemiş, d aha sonraki sıraları da H in d ista n ve B rezilya alm ışlardır. Bu beş ülkenin toplam ihracatı, işlen­ m em iş d ü n y a tü tü n ih racatın ın % 61 ini kap sam ak tad ır. Ülkemiz 1969 da 70 b in to n ile d ü n y a ihracatın ın % 9 unu sağlam ış ve 81 milyon dolar gelir eîde e tm iştir. 1970 yılında tü tü n ihracatım ız 74 bin to n a çıkmış fak a t değer itib ariy le 79 m ilyon do lara inm iştir. 1971 de 84 bin ton tü tü n 86 milyon do lara d ışarı satılm ıştır. Bu m eblâğ, 1971 yılı toplam ihracatım ızın % 13 ü k a d a r tu tm ak ta d ır.

1971 yılında afyon sakızı üretim i geçici tahm inlere göre 149 ton kadar olacak tır. 1970 yılı üretim i 60 tondu. D aha önceki yıllarda ortalam a 125 to n c iv a rın d a afyon sakızı üretilm iştir. A fyon üretim inin önemli bir kısmı ih raç edilm ektedir. A fyon sakızı yanında haşh aş tohum u ve haşhaş kellesi ih ra c a tı d a yapılm aktadır.

T ü rk iy e 30 H aziran 1971 günlü Resm i G azetede yayım lanan 7/2654 sayılı K a ra rn a m e ile haşhaş ekim i v e afyon üretim ini, 1971 yılı son­ b a h a rın d a n itib aren Denizli v e U şak illerinin tam am ında ve Konya ilinin A kşehir, Ilgın, B eyşehir ve D oğanhisar ilçelerinde; 1972 sonbaharından itib are n Afyon, K ütahya, B u rd u r v e İsp a rta illerinin tam am ında y a sak ­ lam ış b u lu nm aktadır. Bu su re tle T ürkiye sınırları içinde 1972 yılı sonbahar m evsim inden itib aren haşh aş ekim i ve üretim i kesin olarak yasaklanm ış olac a k tır. A ynı K ararnam eye göre haşhaş ekim i ve üretim i yasaklanan ve y u k a rıd a sözü edilen 7 İldeki ekicilere 1971 yılında lo p ra k M ah­ su lleri O fisine teslim ettik leri afyon ile diğer yan haşhaş ürünleri esas

alınm ak su retiy le v e gelirlerinde b ir z a ra r a u ğ ram a m a ların ı sağlam ak için Tarım B akanlığının teklifi v e B a k a n lar K urulu K ararı ile m ünasip b ir ta z m in a t verilm esi k a ra rla ştırılm ıştır. S anayi ve tic a re t B akanlığı 1 A ralık 1971 tarih in d e taz m in a tla rla ilgili b ir açıklam a y a p a ra k ta z ­ m in a t hesabında sad ece afyon sakızı, to h u m u , kap sü lü v e sap ın ın gözö- n ü n d e bulundurulacağım v e ay rıca belirtilm iş olan 7 tide b a şk a g e lir k a y ­ nağı sağlanm ası için çalışılacağını bildirm iştir.

Ü lkem izde çay üretim i devam lı b ir a rtış gösterm ek ted ir. 1968 yılında 127 bin ton olan yaş ü retim 1971 yılı geçici tah m in lerin e göre 173 bin to n a ulaşm ıştır. Bu yılki çay ihracı, p ro g ra m la n a n hedefe çok y a k ın o lara k 4 m ilyon d o lar k a d a r tu tm u ştu r.

1969 yılı ista tistik le rin e göre, dü n y a p am u k ü retim in in % 83 ü, sıra- siyle H indistan, Çin, A. B. D., Brezilya, S o v y e tle r Birliği, P ak istan , U ganda, M eksika, T ürkiye v e B irleşik A rap C u m h u riy etlerin d en elde edilm ektedir. Ekonom im izde özel b ir yeri olan p a m u k üretim inin, % 60 ı Ç ukurova, % 28 i Ege, % 5 i A n ta ly a ve k alan % 7 si d iğ er bölge v e illerim izde y a p ıl­ m aktadır.

Pam uk üretim i 1960 yılında 175 bin 500 to n d an 1970 yılında 400 bin ve 1971 de 497 bin to n a yükselm iştir. Son y ıllard a pam uk, en önem li ih raç m alım ız haline gelm iştir. 1970 ve 1971 yılların d a p am uk ih ra c a tın d a n elde edilen gelirler P rogram hedeflerinin çok ü stü n d e g erçek leşm iştir. H am pam uk ihracı 1970 de 145 m ilyon d o la r o lara k p rogram lanm ış iken gerçekleşm e 173 m ilyon d o lara çıkm ış, 1971 de 136 m ilyon d o larlık b ir döviz geliri öngörülm üşken 191 m ilyon d o la r elde edilm iştir. P am uğun 1971 yılı toplam ih racatın d ak i payı % 28 in ü stü n d e olm uştur.

H ayvancılık ürü n lerin in 1971 yılında 1970 yılm a o ranla a n c a k % 6,2 k a d a r gelişeceği tah m in edilm iştir. H ayvancılığın ilerlem esinde yem ü r e ­ tim i önemli b ir etkendir. A ncak 4 yıllık o rta la m a la ra göre y em b itk ile ri üretim i Plan hedeflerinin % 10 gerisinde k alm ıştır. D iğer y a n d a n h ay v an başına verim in artm asın a im kan verecek o lan p a ra z ite r h a sta lık la rla s a ­ vaş yeteri k a d a r yapılam am ıştır. B unlardan b a şk a h ayvansal ü rü n fiyat- larıyle yem fiyatları a rasın d a yakm bir ilişki k u rulam am ası b u kesim in gelişm esini engelleyici etk enlerden biri olm uştur.

1971 yılında canlı koyun ve keçi ih ra c atı P rogram hedefi o lan 12 m il­ yon doları aşm ış ve 13 m ilyon dolar o lara k gerçekleşm iştir. Sığır ihracı 8,5 milyon dolar olan hedefe erişem em iş ve ih ra c atı 6,5 m ilyon d o lard a kalm ıştır. Son iki yıldaki tiftik ih racatı öngörülen 7,5 m ilyon d o lar ve 6 m ilyon dolar yerine 3,5 m ilyon dolar ve 4 m ilyon dolar olarak g e rç e k le ş­ m iştir. Bunun başlıca nedeni dünya p azarların d a tiftiğ e olan tale b in a z al­ m asıdır. 1971 yılında öngörülen 6 m ilyon dolarlık deri ih ra c atı 5 m ilyon dolarda kalm ıştır. 1971 yılı için program lanm ış olan 12 m ilyon d o lar değe-

O rm an ü rü n le rin e gelince, 1971 yılında orm ancılıkta % 3,5 oranında üretim a rtışı beklenm ektedir. Bu artış m evcut yıllık potansiyelin ancak % 37 sinin değerlendirilm esiyle elde edilm ektedir, geri kalan atıl k ap asi­ tenin k u llan ılm ası ih ra c ata dönük orm an sanayii ile kâğıt sanayiinin geliş­ m esine bağlı bulunm aktadır.

Su ü rü n le ri üretim inde İkinci P landa yılda ortalam a % 9 oranında artış ö n g ö rülm üştür. A ncak açık deniz balıkçılığına henüz başlanüam a- ması, a ra ç v e gereç donatım ındaki yetersizlik ler nedeniyle 1970 ve 1971 y ü ların d a üretim in a rtış hızı, hedefin altında ve % 7 - 8 arasında gerçek ­