Meslek Bilgilerinin Genel Yapısı

Araştırma alanımıza giren 9 köye ait temettuat defterlerinde hanelerin meslek bilgileri bölümünde yer alan kayıtlara göre 199 hanenin meslek bilgileri aşağıdaki tabloda verilmiştir. 167 _{BOA, ML. VRD. TMT., d.nr.7716, s.2.} 168 _{BOA, ML. VRD. TMT., d.nr.7716, s.3.} 169 _{BOA, ML. VRD. TMT., d.nr.7716, s.6.} 170 _{BOA, ML. VRD. TMT., d.nr.7716, s.6.}

Tablo 2.22: Hane Reislerinin Meslek Bilgileri SIRA NO KÖY HANE SAYISI Ziraat

Erbabı Temettuat Erbabı Belirtil-meyen

Ziraat ve Temettuat Erbabı İane Erbabı 1 BURHANLAR KÖYÜ 17 13 1 3 -- -- 2 FIRANLAR KÖYÜ 19 18 -- 1 -- -- 3 GÖÇEBE KÖYÜ 28 24 1 3 -- -- 4 GÜNEY KÖYÜ 17 11 4 2 -- -- 5 KARAMANLAR _KÖYÜ 13 8 2 3 -- -- 6 KOZCAĞIZ KÖYÜ 20 18 2 -- -- -- 7 KOZLUCA KÖYÜ 37 32 3 1 1 -- 8 ÖMERLER KÖYÜ 34 26 3 3 1 1 9 YÖRGÜÇ KÖYÜ 14 10 4 -- -- - TOPLAM 199 160 20 16 2 1

Yukarıdaki tabloya göre halkın en önemli geçim kaynağı tarımdır. 199 haneden 160 hane (% 80) geçimlerini ziraat ile sağlamaktadırlar. 20 hane (% 10) ise temettuat erbabı olarak kaydedilmiştir. 16 hanenin ise meslek bilgisi kaydı mevcut değildir. 2 hane ziraat ve temettuat erbabı, 1 hane ise iâne erbabı olarak kaydedilmiştir.

9 köye ait temettuat defterlerinde ziraat dışındaki meslekler hakkında ayrıntılı bilgi verilmemiştir. Bu haneler temettuat erbabı olarak kaydedilmiş veya meslek bilgisi boş bırakılmıştır. Temettuat defterlerinde genelinde çiftçi, tüccar, gündelikçi, demirci, hizmetkâr ve çoban gibi meslekler ayrıntılı olarak yazılmıştır. Ancak 9 köye ait defterlerde ziraatçilik dışındaki meslekler temettuat erbabı olarak yazılmıştır. Bazı hanelerin toplam temettuatı bölümünde gelirlerinin karşısına açıklama şeklinde yazılmıştır. Hanelerin meslek bilgisi ve toplam temattuatı bölümünde yer alan bilgiler birlikte değerlendirildiğinde 9 köyde icra edilen meslekler aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Tablo 2.23: Köylerde Gelir Getirici Meslekler SIRA NO KÖY HANE SAYISI Z iraat Çoban İm am Hi zm et k âr B ek âr Orakçı Ker es te Kü re k T icar et Diğe r 1 BURHANLAR KÖYÜ 17 13 1 1 - 1 10 - - - - 2 FIRANLAR KÖYÜ 19 17 1 - 2 - - 14 1 - 3 GÖÇEBE KÖYÜ 28 24 1 2 - - - 2 4 GÜNEY KÖYÜ 17 11 2 1 2 - 7 - - - - 5 KARAMANLAR _KÖYÜ 13 8 1 - - - 2 6 KOZCAĞIZ KÖYÜ 20 18 - - 1 - - - - 7 KOZLUCA KÖYÜ 37 33 4 1 - - 2 1 2 1 2 8 ÖMERLER KÖYÜ 34 26 2 1 4 - 4 2 - - 1 9 YÖRGÜÇ KÖYÜ 14 10 - - - - 4 4 - - - TOPLAM 199 160 11 7 7 3 27 7 16 2 7

9 köyde ziraatçiliğin dışında 11 hane reisi çobanlık, 7 hane reisi imamlık, 7 hane reisi hizmetkârlık, 3 hane reisi bekârlık, 27 hane reisi orakçılık, 7 hane reisi kereste ticareti, 16 hane reisi kürek ticareti, 2 hane reisi ticaret ile uğraşmaktadır. Tabloda son sütunda gösterilen 7 hane reisi ise arabacı, emekli, amele, bargirci, berber gibi meslekler icra etmiştir. Domaniç kazasının müdürü de Göçebe köyünde ikamet etmektedir.

Tablodan anlaşılacağı üzere ziraat ve tarım ile ilgili olan çobanlık, orakçılık ve bekârlık meslekleri birlikte değerlendirdiğimizde bölgede tarım tek geçim kaynağıdır. Burhanlar, Güney, Kozluca, Ömerler ve Yörgüç köyünden toplam 27 hane orakçılık yapmaktadır. Bu haneler hasat zamanında kendi işlerini tamamladıktan sonra ziraatı fazla olan hanelere ücret karşılığında tarım işçisi olarak çalışmaktadırlar. Tarım arazisi olmayan veya çok az olan ailelerin çobanlık, hizmetkârlık ve bekârlık yaptığı görülmektedir. Hizmetkârlık ve bekârlık yapan hane reislerinin de tarım işlerinde çalıştırıldıkları tahmin edilmektedir.

Tarımın yanında ek gelir sağlamak amacıyla kereste, kürek ticareti gibi işlerin yapıldığı anlaşılmaktadır. Kürek ticareti Fıranlar köyünde 14 ailenin gelir sağladığı bir

uğraştır. Kereste ticareti Kozluca, Ömerler ve Yörgüç köylerinde 7 hane tarafından yapılmaktadır.

Temettuat defterlerin son sayfalarında muhtar-ı evvel, muhtar-ı sâni ve köy imamlarının mührü olmasına rağmen muhtarlarla ilgili hiçbir bilgi bulunmamaktadır. 9 köyde 7 imamın kimliği verilmişken Karamanlar, Kozcağız ve Yörgüç köylerinde imamların kim olduğu belli değildir.

Temettuat defterlerinde meslek bilgisi bölümünde pir-i fani, iane erbabı, yetim, fukara gibi tanımlamalarla yardıma muhtaç veya başkalarının yardımıyla geçinen aileler de belirtilmiştir. Araştırma alanımıza giren 9 köyde sadece Ömerler köyünde 29/1 numaralı hane sahibi Âmâ Mahmud Oğlu İbrahim, iane erbabı olarak kaydedilmiştir.171

Yetim olarak ise sadece Kozluca köyünde 2/5 numaralı Mehmet İzzet Bin İbrahim bulunmaktadır. Ancak hanenin 565 kuruş zirai ve 2000 kuruşluk ticaret gelirinin olması durumlarının iyi olduğunu göstermektedir.172 _{Firari olarak Karamanlar köyünden 9/1}

numaralı hane sahibi Kadıoğlu Ali Bin İbrahim tek kaydedilen hanedir.173

Köylere ait temettuat defterlerinde yer alan meslek bilgilerine bakıldığında bölgedeki ekonomik hayatın ihtisas kazanmadığı ve buna pek ihtiyaç duyulmadığı görülmektedir. Kırsal alan olması nedeniyle üretim geçimlik olarak yapıldığından meslek çeşitliliğinin olmadığını görmekteyiz.

171 _{BOA, ML. VRD. TMT., d.nr.7738, s.9.} 172 _{BOA, ML. VRD. TMT., d.nr.7728, s.3.} 173 _{BOA, ML. VRD. TMT., d.nr.7713, s.5.}

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

XIX. YY.ORTALARINDA HÜDAVENDİGAR EYALETİ DOMANİÇ KAZASINA BAĞLI BURHANLAR, FIRANLAR, GÖÇEBE, GÜNEY, KARAMANLAR, KOZCAĞIZ, KOZLUCA, ÖMERLER VE YÖRGÜÇ

3.1. ZİRAİ FAALİYETLER

Tarıma dayalı bir ekonomisi olan Osmanlı Devleti için zirai faaliyetler, dolayısıyla bu faaliyeti yürüten köylüler oldukça önemlidir. Tımar sistemi devletin bu özelliğinden dolayı ekonomik, siyasi ve askeri yönden en önemli sistem olarak devletin gelişmesinde büyük katkı sağlamıştır. XIX. yüzyıla gelindiğinde tımar sistemi kaldırılması, sanayi ve ticaret alanında bir takım yenilikler başlatılmasına rağmen tarım önemini korumaya devam etmiştir. Devletin içinde bulunduğu siyasi durum, kapitülasyonlar, teknoloji ve sermaye yetersizliği gibi nedenlerle devlet adamları sanayi ve ticaret alanında istedikleri gelişmeyi sağlayamamışlardır. Bu nedenle tarım XIX. yüzyılın ortalarında devlet için hala önemli bir faaliyettir ve nüfusun büyük bir çoğunluğu tarımla uğraşmaktadır. Osmanlı köylüsünün bu dönemde tarım alanındaki faaliyetleri klasik dönemden pek farklı değildir. Tahıl üretimi ve hayvancılık hala köylü için en önemli uğraştır. Klasik dönemden farklı olarak çıkarılan arazi kanunnamesi ile toprakta özel mülkiyet hakkı tanınmış ve köylü toprağın sahibi olmuştur.174