Ülkemizde avukatlık mesleğine kabul için gerekli şartlar Avukatlık Kanununun 3 ve 4’üncü maddelerinde95 düzenlenmiştir.
Avukatlık mesleğini yapmasına imkânı sadece Türk vatandaşlarına tanınmıştır96. 2527 Sayılı Kanun
95 Avukatlık Kanununun 3’üncü maddesine göre avukatlığa kabulün şartları şunlardır:
a) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak, b) Türk hukuk fakültelerinden birinden mezun olmak veya
yabancı memleket hukuk fakültesinden mezun olup da Türkiye hukuk fakülteleri programlarına göre noksan kalan derslerden başarılı sınav vermiş bulunmak,
c) Avukatlık stajını tamamlayarak staj bitim belgesi almış bulunmak,
d) Levhasına yazılmak istenen baro bölgesinde ikametgâhı bulunmak,
e) Bu Kanuna göre avukatlığa engel bir hali olmamak gerekir. Avukatlık sınavı 14.12.2006 T.li ve 26376 S.lı RG’de
yayımlanan 5558 sayılı Kanunla kaldırılmıştır.
96 Avukatlık mesleğine kabulde vatandaşlık şartının aranması, avukatlığın kamu hizmeti olması, her avukattan az veya çok oranda ülkesindeki sosyal ve siyasal yapı ve ilişkiler hakkında bilgi sahibi olmasının beklenmesi, meslekte disiplin ve düzenin sağlanmasının amaçlanması ve avukatları yabancı rekabetten koruma gibi değişik gerekçelere dayanmaktadır (SUNGURTEKİN ÖZKAN, Avukatlık Mesleği, s. 111).
83
gereğince Türk soylu yabancılar da Türkiye’de avukatlık yapmak hakkına sahip bulunmaktadır. 4667 Sayılı Kanunla getirilen 44’üncü maddenin B bendine göre, yabancı sermayeyi teşvik mevzuatı çerçevesinde Türkiye’de faaliyet göstermek isteyen yabancı avukatlara, Avukatlık Kanunu ve Avukatlık Ortaklığı Yönetmeliğine uygun şekilde ve karşılıklılık esasına bağlı olarak yabancı hukuklar ve milletlerarası hukuk konularında danışmanlık hizmeti vermek imkânı sağlanmıştır. Böylece Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan ve olmayan avukatlar birlikte “yabancı avukatlık ortaklığı” kurabilmektedirler.
Avukatlık stajının yapılışı, amacı, biçimi ve
yöntemi, “Avukatlık Staj Yönetmeliği”97 ile
belirlenmiştir. Staj şartı aranmadan mesleğe kabul
Avukatlık Kanununun 4’üncü maddesinde98
97 RG: T. 19.12.2001, S. 24615.
98 Avukatlık Kanununun 4’üncü maddesine göre; adlî, idarî ve askerî yargı hâkimlik ve savcılıklarında, Anayasa Mahkemesi raportörlüklerinde, Danıştay üyeliklerinde, üniversiteye bağlı fakültelerin hukuk bilimi dersleri dalında profesörlük, doçentlik, yardımcı doçentlik görevlerinde dört yıl, kamu
84
düzenlenmiştir. Staj yapmak isteyenler Yönetmeliğin 4’üncü maddesinde belirtilen belgeleri hazırlayarak baro başkanlığına başvururlar. Staj yapma talebi kabul edilip baro staj listesine adı yazılan stajyerler, Yönetmelikte belirlenen sürelerde mahkeme ve adalet dairelerinde altı ay staj yaparlar. Staj kesintisiz olarak yapılır. İkinci altı aylık süre, avukatın yanında yapılan stajla tamamlanır (Av. Staj Yön. m. 15)99.
Bu dönemde stajyer, avukatla birlikte duruşmalara girmek, avukatın mahkemeler ve idari
kurum ve kuruluşlarının hukuk müşavirliği görevinde on yıl süre ile hizmet etmiş olanlarda staj şartı aranmaz.
Türk vatandaşları ve Türk uyruğuna kabul olunanlardan yabancı hukuk fakültelerinden mezun olup da, geldikleri yerde dört yıl süreyle mahkemelerin her derecesinde hâkimlik, savcılık veya avukatlık yapmış ve avukatlığı meslek edinmiş bulunanlar, Türk hukuk fakülteleri programlarına göre noksan kalan derslerden usulüne uygun olarak yapılan sınavlarda başarı göstermiş ve ayrıca Türkçeyi iyi bilir oldukları da bir sınavla anlaşılmış olmak kaydıyla staj şartı dışında tutulurlar.
99 Yanında staj yapılacak avukatın baro levhasına kayıtlı, meslekte en az beş yıl kıdemi olan, hakkında avukatlığa engel bir suçtan dolayı son soruşturma açılmasına karar verilmemiş, geçmiş beş yıl içinde Disiplin Kurulunca verilmiş kesinleşmiş bir kararla para veya işten çıkarma cezası ile cezalandırılmamış olması gerekir.
85
makamlardaki işlerini yapmak, dava dosyaları ve yazışmaları düzenlemek, baroca verilen eğitim çalışmalarına katılmak, baro yönetim kurulunca verilen ve Staj Yönetmeliğinde gösterilecek diğer ödevleri yerine getirmekle yükümlü tutulmaktadır100. Stajda avukatlıkla birleşmeyen işlerde çalışılamayacağı gibi101, stajyerler, meslek kurallarına ve yönetmeliklerde belirlenen esaslara uymak zorundadırlar (Av. K. m. 23/son c.). 4667 Sayılı Yasa
100 Stajyerler, avukat yanında staja başladıklarında, avukatının yazılı oluru ile onun gözetimi ve sorumluluğu altında, sulh hukuk ve sulh ceza mahkemelerinde, icra tetkik mercilerinde avukatın takip ettiği dava ve işlerle ilgili duruşmalara girme ve icra müdürlüklerinde avukat tarafından yapılan işleri yürütme yetkisine sahiptir. Stajyerlerin bu yetkileri staj bitim belgesinin verilmesiyle sona erer (Av. Staj. Yön. m 19).
101 TBB Yönetim Kurulu, avukat stajyeri olabilmek için avukatlıkla birleşmeyen bir işte çalışmamanın esas olduğunu, hangi nam altında olursa olsun staj yapan bir şahsın Hukuk Müşaviri de olsa aylık, ücret vs. ödemeler karşılığında çalışıyor olmasının stajyer olmasını engelleyeceği, bir kamu kurumunda hukuk müşaviri olan kişinin kesintisiz yapılması gereken stajı da yapmasının mümkün olmadığına karar vermiştir. Bu karar Adalet Bakanlığınca da onaylanmıştır. Buna karşılık TBB Yönetim Kurulu, kamu kurumunda çalışan bir kişinin ücretsiz izin alarak staj yapabilmesine imkân tanımaktadır (GÜNER, Avukatlık Hukuku, s. 144-145).
86
ile stajyerlere kredi verilmesi sağlanmıştır (Av. K. m. 27)102.
Olumlu şartları taşıyan ve stajını yaptığı barodan “staj bitim belgesi” alanlar veya staj şartından muaf olanlar, olumsuz şart olan avukatlık yapmaya engeli bulunmayanlar meslekî faaliyetini yürüteceği yer barosuna bir dilekçeyle başvurarak baro levhasına yazılma isteminde bulunabilirler. Şartların yerine getirilmiş olduğunun saptanması halinde, istem sahibi avukat baro levhasına yazılır (Av. K. Yön. m. 4-12).
Avukatlık mesleğine kabul edilen adaya ilgili baro tarafından bir ruhsatname ve kimlik verilir. Ruhsatnameler ve kimlik, Türkiye Barolar Birliği tarafından tek tip olarak bastırılır ve düzenlenir (Av. K. Yön. m. 13).
Türkiye Barolar Birliği, mesleğe kabul edilen adayın dosyasındaki bilgilere göre ruhsatnameyi
102 Staj kredisi ayrıntılı olarak TBB tarafından çıkarılan ve 19.12.2001 T. ve 24615 S. RG’de yayımlanan Staj Kredi Yönetmeliğinde düzenlenmiştir.
87
düzenler, soğuk damga ile ruhsatname üzerindeki fotoğrafı mühürler ve ruhsatname defterine kaydeder.
Adayın Türkiye Barolar Birliği tarafından hazırlanan ruhsatnamesi baroya gelince aday, baroya kayıt ile ilgili işlemleri tamamlar ve baro yönetim kurulu önünde ant içerek ruhsatnamesini alır (Av. K. m. 11). Aday, ant içip ruhsatnamesini aldığı anda avukat unvanını kazanır. Durum ayrıca Türkiye Barolar Birliğine bildirilir. Ant içen avukata Türkiye Barolar Birliği tarafından tek tip olarak bastırılan ve barolardan gelen bilgilere göre düzenlenen avukatlık kimliği verilir. Avukat kimlikleri, resmî kimlik hükmündedir (Av. K. Yön. m. 13).
II. MESLEĞİN YÜRÜTÜLMESİ İÇİN