3.2. A RAġTIRMA B ULGULARI
3.2.2. Medya Kullanım AlıĢkanlıklarına ĠliĢkin Bulgular
Tablo 20. Katılımcıların Kitle ĠletiĢim Araçlarını Takip Etme Oranları
N
Sd Sosyal medya 609 4,31 1,173 Ġnternet 595 4,09 1,142 Televizyon 607 2,37 1,274 Gazete 600 2,16 1,301 Radyo 607 1,75 1,170 Dergi 580 1,70 ,996
Medya ile ilgili yapılan çalıĢmalarda en önemli soru grubu Ģüphesiz ki; katılımcıların kitle iletiĢim araçları kullanım alıĢkanlıklarına yönelik sorulardan oluĢmaktadır. Bu sebeple katılımcılara televizyon, gazete, radyo, dergi, internet ve sosyal medya araçlarının kullanımına yönelik sorular araĢtırma kapsamında sorulmuĢtur. Elde edilen verilerde de görüldüğü gibi üniversite okuyan gençler en çok sosyal medya (
x
4,31) ve interneti (x
4,09) takip etmektedir. Bu iki aracı 2,37’lik bir ortalamayla televizyon takip etmektedir. Yine gazete 2,16 ile televizyona yakın bir ortalamaya sahip olan diğer araçtır. Radyo ve dergi ise en düĢük ortalamaya sahip iki araç olarak görülmektedir. Bu anlamda üniversitede okuyan gençlerin büyük oranda kitle iletiĢim aracı olarak sosyal medya ve interneti takip ettikleri ortaya çıkmaktadır. Televizyon bu iki araçtan sonra gelmesine karĢın toplumdaki yaygınlığı çerçevesinde düĢünüldüğünde gençlerin bu aracı oldukça düĢük düzeyde takip ettikleri söylenebilir. Nitekim televizyona iliĢkin olarak katılımcıların %26,3 oranında hiç televizyon izlemediklerini belirttikleri görülmekte iken her gün düzenli olarak televizyon izlediğini söyleyenlerin oranı %11,9 Ģeklindedir. Bununla birlikte katılımcıların %40 ile en yüksek oranda haftada 1-2 gün televizyon izlediklerinibelirttikleri görülmektedir. Oysa bu durum internet ve sosyal medya için tamamen farklı bir noktadadır. Örneğin sosyal medyayı her gün düzenli olarak takip edenlerin oranı % 66,7 interneti her gün düzenli olarak takip edenlerin oranı ise % 51,7’dir. Daha ilginç olanı ise bu iki aracı hiç takip etmeyenlerin oranı sosyal medyada %5,2 internette % 1,6’dır. Bu sonuca göre üniversite gençlerinin hemen hemen hepsinin sosyal medya ve internet kullandığını söylemek mümkündür (bkz. Tablo 68.)
Tablo 21. Takip Edilen Televizyon Programı Türleri
N
Sd
Haber bültenleri 611 3,39 1,15
Filmler 609 3,25 1,16
Belgeseller 606 2,83 1,17
Siyasi tartıĢma programları 606 2,61 1,15
YarıĢma programları 608 2,55 1,17 Diziler 608 2,42 1,13 Spor programları 610 2,37 1,41 Dini programlar 606 2,21 1,04 Sağlık programları 610 1,99 1,03 Magazin/Eğlence programları 606 1,87 1,07 Ekonomi programları 604 1,82 1,01
Takip edilen kitle iletiĢim araçlarına ait içeriklere bakıldığı zaman katılımcıların televizyonda en yüksek ortalamayla (
x
3,39) haber bültenlerini takip ettikleri görülmektedir. Bunu 3,25 ortalamayla filmler izlemekte siyasi tartıĢma programlarının ise 2,61 ortalamayla belgesellerden sonra en çok takip edilen dördüncü içerik olduğu görülmektedir.Tablo 22. Takip Edilen Gazete Ġçerik Türleri
N
Sd
Güncel olaylar (birinci sayfa) 613 3,55 1,40
Siyaset haberleri 608 2,78 1,36 Kültür/ sanat haberleri 611 2,57 1,17 DıĢ haberler 598 2,53 1,27 Spor haberleri 607 2,44 1,47 KöĢe yazıları 609 2,33 1,23 Sağlık haberleri 609 2,20 1,13 Dini haberler 608 2,11 1,12 Ekonomi haberleri 610 2,07 1,12 Magazin haberleri 606 1,86 1,11
Gazete içeriklerine bakıldığında katılımcıların en çok gazetelerden birinci sayfa güncel olayları takip ettikleri görülmektedir (x 3,55). Siyaset haberleri ise gazete içeriğinde en çok takip edilen ikinci içerik olarak görülmektedir (x 2,78). Gazetelerde önemli görülebilecek içeriklerden biri olarak köĢe yazıları ise 2,33 ortalamaya sahiptir. Bilindiği üzere köĢe yazılarının önemi bu yazıları yazan yazarların birçoğunun hitap ettikleri toplumsal kesimler açısından kanaat önderi niteliğinde olmalarından ileri gelmektedir. Bu kiĢiler çoğu zaman ele aldıkları konuda muhatap kitlelerine bir bakıĢ açısı sunmakta bu bakıĢ açısına göre olayları değerlendirmelerini sağlamaktadır. Bu sebeple özellikle siyasal toplumsallaĢma açısından düĢünüldüğünde mevcut siyasal konuların köĢe yazarları tarafından değerlendirilerek okuyucu kitlesine ulaĢtırılması onlara bu konulara iliĢkin belirli bir bakıĢ açısının kazandırılması ve bu bakıĢ açısının da kiĢinin siyasal kültüründen siyasal kimlik oluĢumuna kadar birçok noktada etkisinin olması durumu söz konusu olmaktadır. Tablo 23. Takip Edilen Radyo Programı Türleri
N
Sd Haber bültenleri 601 1,93 1,22 Kültür sanat programları 607 1,74 1,09 Spor programları 607 1,72 1,17 Siyasi programlar 606 1,64 1,08 Magazin/Eğlence programları 601 1,60 ,99 Sağlık programları 606 1,48 ,91 Ekonomi programları 605 1,44 ,86 Radyo belgeselleri 607 1,40 ,86
Radyoya bakıldığında radyo programlarının takip edilme ortalamalarının genel olarak düĢük olduğu görülmektedir. Bu ortalamalar içinde yine en yüksek ortalamaya haber bültenleri sahiptir (x 1,93). Bundan sonra en yüksek ortalamaya sahip programlar ise 1,74 ortalama ile kültür sanat programları ve 1,72 ile spor programlarıdır. Siyasi programlar yine burada da 1,64’lük bir ortalama ile dördüncü sırada yer almaktadır.
Tablo 24. Takip Edilen Ġnternet Sitesi Türü
N
Sd
Film , video, müzik siteleri 609 3,83 1,09
Haber siteleri 611 3,39 1,16
Siyasal bilgi içerikli siteler 608 2,92 1,30
Online alıĢveriĢ siteleri 609 2,87 1,17
Kültür sanat içerikli siteler 607 2,80 1,15
Spor içerikli siteler 611 2,53 1,46
Dini bilgi içerikli siteler 607 2,26 1,13
Sağlık içerikli siteler 609 2,25 1,08
Ekonomi içerikli siteler 609 2,05 1,05
Tabloda yer alan bulgular takip edilen internet siteleri içinde 3,83’lük bir ortalamayla film, video ve müzik sitelerinin en çok takip edilen site türü olduğunu bunu 3,39 ortalamayla haber sitelerinin takip ettiğini göstermektedir. Bunun dıĢında siyasal içerikli siteler yine 2,92 ortalama ile üçüncü sırada yer almaktadır. En az takip edilen internet siteleri ise ekonomi içerikli siteler (
x
2,05) sağlık içerikli siteler (x
2,25) dini bilgi içerikli siteler (x
2,26)’dir. Diğer içeriklere bakıldığında ise çoğunun birbirine yakın ortalamalara sahip olduğu görülmektedir.Tablo 25. Sosyal Medyada GerçekleĢtirilen Aktivite Türleri
N
Sd
Son dakika geliĢmelerini takip etme 609 3,50 1,26
GörüĢlerine önem verdiğim kiĢilerin
paylaĢımlarını takip etme 612 3,46 1,25
Diğer insanların profiline ve
fotoğraflarına bakma 612 3,13 1,21
BaĢkalarından bir konu hakkında bilgi
alma 613 3,00 1,20
Siyasi partilerin veya siyasi kiĢilerin
paylaĢımlarını takip etme 609 2,62 1,43
Youtube ve benzeri linkleri paylaĢma/
postalama 612 2,53 1,33
Güncel olaylarla ilgili haber linkleri
paylaĢma 612 2,19 1,24
Yer ve durum bildirimi yapma 611 2,09 1,28
Ġnstagram’da canlı yayın yapma ya da
yapılan canlı yayınları izleme 611 1,73 1,04
Katılımcıların sosyal medyada gerçekleĢtirdikleri aktivitelere iliĢkin sorulan soru üzerine “son dakika geliĢmelerini takip etme” seçeneğinin 3.50 ile en yüksek
ortalamaya sahip olduğu görülmektedir. Bunu 3,46 gibi çok yakın bir ortalamayla “görüĢlerine önem verdiğim kiĢilerin paylaĢımlarını takip etme” seçeneği izlemektedir. “BaĢkalarının profil ve fotoğraflarına bakma” seçeneği de yüksek ortalamaya sahip diğer bir aktivite türüdür (
x
3,13). Bu seçeneklerin dıĢında sosyal medyanın baĢkalarından bir konu hakkında bilgi almak amaçlı kullanıldığı da tablo da yer alan sonuçlardan ortaya çıkmaktadır (x
3,00). Sosyal medya üzerinden siyasi parti ve kiĢilerin de takip edildiği araĢtırma sonucu ortaya çıkan önemli sonuçlardan birisidir (x
2,62). Buradan çıkan sonuca göre üniversite öğrencilerinin sosyal medyayı en fazla “son dakika geliĢmelerini takip etme”, “görüĢlerine önem verilen kiĢilerin paylaĢımlarını takip etme” amacıyla kullanmaktadırlar.Tablo 26. Takip Edilen Siyasal Ġçerik Türleri
N
Sd
Siyasi haberler 608 2,98 1,37
Sosyal medyadaki siyasal paylaĢımlar 609 2,58 1,32
Siyasi tartıĢma programları 612 2,42 1,23
Siyasi belgeseller 608 2,33 1,27
Gazete ve internette yer alan siyasi köĢe
yazıları 609 2,32 1,27
Siyasi filmler 606 2,31 1,29
Siyasi temalı diziler 610 2,15 1,24
Siyasi internet siteleri (parti siteleri, v.s
gibi) 611 2,00 1,28
Siyasal reklamlar 610 1,85 1,08
AraĢtırma kapsamında kitle iletiĢim araçlarında genel olarak takip edilen içerik türlerinin yanı sıra konunun daha özel bir alanını oluĢturan siyasal içeriklerle ilgili bir soru grubu daha oluĢturulmuĢtur. Bu soru grubu içinde yer alan içeriklerden en çok 2,98 ortalama ile siyasi haberlerin takip edildiği ortaya çıkmıĢtır. Sosyal medyadaki siyasi paylaĢımlar ise 2,58’lik bir ortalamayla ikinci sırada yer almaktadır. Siyasi tartıĢma programları yine en çok takip edilen diğer bir siyasal içerik türüdür (
x
2,42). Siyasi belgeseller (x
2.33, siyasi köĢe yazıları (x
2.32) ve siyasi filmler (x
2,31) de yakın ortalamalara sahip diğer içerikler olarak görülmektedir. Siyasal reklamlar ise bu içerikler arasında en düĢük ortalamaya sahip içeriktir (x
1,85). Siyasal reklamların bu derece düĢük bir düzeye sahip olması çoğunlukla sadece siyasal kampanya dönemlerinde yayınlanıyor olmalarına bağlanabilir. Tabloda yer alan verilerle ilgili genel birdeğerlendirme yapıldığında ise üniversite gençliğinin siyasal içeriklere ortalama düzeyde bir ilgiye sahip oldukları söylenebilir.
Tablo 27. Katılımcıların Medya Takibine Yönelik Tercihleri
N
Sd
Kendi görüĢüme yakın olan medyayı
takip ederim 610 3,37 1,28
Kendi görüĢümün dıĢında olan medyayı
takip ederim 610 3,33 1,13
Ailemle aynı medyayı takip ederim 610 2,63 1,19
ArkadaĢlarımın takip ettiği medyayı
takip ederim 611 2,24 1,052
Hocalarımın takip ettiği medyayı takip
ederim 613 2,20 1,15
Katılımcıların medya takibi yaparken hangi medyayı tercih ettiklerine yönelik sorulan sorular bireyin kendi düĢüncesi ya da yakın çevresinin düĢünceleri ekseninde sorulmuĢtur. Bu kapsamda üniversite gençliğinin en çok kendi görüĢlerine yakın olan medyayı tercih ettikleri (
x
3,37) görülmektedir (ayrıca bkz. Ek1. Tablo 69, Tablo 70). Bunun ardından ise katılımcıların kendi görüĢlerinin dıĢında olan medyayı da takip ettikleri sonucu ortaya çıkmıĢtır (x
3.33). Katılımcıların aile arkadaĢ ve hocalarının takip ettikleri medyayı izlemeleri de ortalama bir değere sahiptir. Bu üç seçenekten ise en yüksek olanı 2,63 ile “ailemin takip ettiği medyayı takip ederim” seçeneğidir. En düĢük ortalama ise “hocalarımın takip ettiği medyayı takip ederim” seçeneğine aittir (x
2,20).Bu bulgulara göre üniversite gençliğinin yakın çevreleri içinde en çok ailelerinin takip ettiği medyayı takip ettikleri sonucu ortaya çıkmaktadır.Tablo 28. Katılımcıların Medya Ġletilerini Okuma Biçimleri
N
Sd
GörüĢüme yakın olmayan medyadan gelen
mesajları tartıĢırım 611 3,46 1,19
GörüĢüme yakın olan medyadan gelen
mesajları tartıĢırım 611 3,43 1,17
GörüĢüme yakın olmayan medyadan gelen
mesajları muhalif okurum 610 2,90 1,25
GörüĢüme yakın olan medyadan gelen
mesajları muhalif okurum 607 2,81 1,17
GörüĢüme yakın olan medyadan gelen
mesajları olduğu gibi kabul ederim 610 2,03 1,02
GörüĢüme yakın olmayan medyadan gelen
Tabloda yer alan soru grubu oluĢturulurken Ġngiliz kültürel çalıĢmalar ekolünün önemli temsilcilerinden biri olan Stuart Hall’un bireyin medyayı alımlarken gerçekleĢtirdiği üç tür okuma sınıflandırması dikkate alınmıĢtır (bkz. s. 86-87). Elde edilen bulgulara göre üniversite gençliği daha çok medya iletilerini tartıĢmalı okumaktadır. Burada “görüĢüme yakın olmayan medyadan gelen mesajları tartıĢırım” seçeneği (x 3,46) ile “görüĢüme yakın olan medyadan gelen mesajları tartıĢırım” seçeneği (x 3,43) birbirine çok yakın ortalamalara sahiptir. Bu sonuca göre üniversite gençliği hem kendi görüĢlerine yakın olan medyaya hem de kendi görüĢünün dıĢında olan medyaya karĢı egemen bir okumaya sahip değildir. Tabloda yer alan verilerde muhalif okuma oranlarına bakıldığında da (kendi görüĢlerine yakın olan medya için x 2,81, kendi görüĢlerine yakın olmayan medya için x 2,90) egemen okumadan daha yukarda olduğu ve bu sebeple egemen okumanın yani mesajları medyada kurgulandığı Ģekilde algılamanın üniversite gençliği için çok söz konusu olmadığı görülmektedir.
Tablo 29. Katılımcıların Medya Mesajlarına KarĢı Tutumu
Medyadaki bilgiler daha önceki bilgilerinizle
uyuşmadığında ne yaparsınız? N Yüzde
Geçerli Yüzde
Toplam Yüzde
Medyadan gelen bilgiyi reddederim 35 5,7 5,9 5,9
Daha önceki bilgimi reddederim 13 2,1 2,2 8,0
Daha önceki bilgimi sorgularım 148 24,1 24,7 32,8
Medyadan gelen bilgiyi sorgularım 402 65,6 67,2 100,0
Toplam 598 97,6 100,0
Cevapsız 15 2,4
Toplam 613 613 100,0
Bireyler medya mesajlarını alırlarken kuĢkusuz ki bunları daha önceki bilgileriyle birlikte değerlendirmektedirler. Medya mesajları ile daha önceki bilgilerin örtüĢmediği durumların ortaya çıkması bu sürecin doğal bir sonucudur. Böyle bir durumda katılımcıların medya mesajlarına iliĢkin tutumlarını ölçmek için “Medyadaki bilgiler daha önceki bilgilerinizle uyuĢmadığında ne yaparsınız?” Ģeklinde bir soru sorulmuĢtur. Bu soruya katılımcıların verdikleri cevaplara bakıldığında “medyadan gelen bilgiyi sorgularım” seçeneğine %67,2 oranında “daha önceki bilgilerini sorgularım” seçeneğine de %24,7 oranında cevap verdikleri görülmüĢtür. Medyadan gelen bilgiyi reddederim diyenlerin oranı ise %5,9 iken
daha önceki bilgimi reddederim diyenlerin oranı %2,2’dir. Bu sonuca göre katılımcıların daha önceki bilgilerine daha fazla güvendikleri söylenebilir. Ancak tablodaki verilerden çıkarılabilecek önemli sonuçlardan biri de medyadan gelen mesajların direkt olarak reddedilmemesidir. Üniversitede okuyan gençler her ne kadar daha önceki bilgilerine daha fazla güveniyor görünseler de medyadan gelen mesajları sorgulamıĢ olmaları bu mesajlara karĢı kayıtsız kalmadıklarını göstermektedir. Bu durum medyadan gelen mesajların gençler tarafından değerlendirilebilir mesajlar olarak görüldüğü yönünde yorumlanabilir. Bu da bir bilgi kaynağı olarak medyanın iĢlevsel bir özelliğe sahip olduğunu göstermektedir.
Tablo 30. Katılımcıların Medyanın Çoğunluk GörüĢü Olarak Sunduğu Mesajlara KarĢı Tutumu
Medyanın siyasi konulara ilişkin çoğunluğun görüşü olarak
sunduğu düşüncelere karşı tavrınız nasıl olur ? N Yüzde Geçerli Yüzde
Toplam Yüzde
Çoğunluğun doğru karar verdiğini düĢünerek ben de onlar gibi
düĢünürüm 21 3,4 3,5 3,5
Çoğunluğun düĢündüğünün aksini düĢünsem de bunu dile
getirmem 126 20,6 21,0 24,5
Çoğunluğun yanlıĢ düĢündüğünü biliyorsam bunun yanlıĢ
olduğunu söyler kendi görüĢümü dile getiririm 453 73,9 75,5 100,0
Toplam 600 97,9 100,0
Cevapsız 13 2,1
Toplam 613 100,0
Noelle-Neumann (1998) tarafından geliĢtirilen “suskunluk sarmalı” kuramı medyanın uzun vadeli etkileri için ortaya konulan önemli kuramlardan birisidir. Bu kuramın temelinde insanların çoğunluğun görüĢüne uygun hareket ettikleri, kendi düĢüncelerinin toplumda karĢılık bulmadığını gördüklerinde görüĢlerini söylemekten çekindikleri ve temkinli davrandıkları düĢüncesi yatmaktadır (Bkz. Noelle-Neumann, 1998). Medyanın bir konuya iliĢkin kurgusallaĢmıĢ iletilerinin toplumun çoğunluğunun “böyle” düĢündüğü yönünde bir algı ortaya çıkarabilme yeteneği dikkate alınarak medyanın bu noktadaki rolü ölçülmeye çalıĢılmıĢtır. Bu kapsamda “Medyanın siyasi konulara iliĢkin çoğunluğun görüĢü olarak sunduğu düĢüncelere karĢı tavrınız nasıl olur?” Ģeklinde oluĢturulan soruya katılımcıların %75,5 oranında “çoğunluğun yanlıĢ düĢündüğünü biliyorsam bunun yanlıĢ olduğunu söyler kendi görüĢümü dile getiririm” Ģeklinde %21,0 oranında da suskunluk sarmalına girdiklerini ifade eden “çoğunluğun düĢündüğünün aksini düĢünsem de bunu dile getirmem” Ģeklinde cevap vermiĢlerdir. Bunun dıĢında diğer bir seçenek olan
“çoğunluğun doğru karar verdiğini düĢünerek ben de onlar gibi düĢünürüm” diyenlerin oranı ise %3,5’tir. Bu tablodan hareketle üniversitede okuyan gençlerin büyük kısmının böyle bir sürece (suskunluk sarmalı) girmediğini, toplumda çoğunluğun görüĢü olmadığını bildikleri halde kendi görüĢlerini dile getirme eğiliminde olduklarını söyleyebiliriz. Ancak herhangi bir konuya iliĢkin kamuoyu oluĢma ya da oluĢturma durumu dikkate alındığında %21,0’lık bir oran hiç azımsanmayacak kadar ciddi bir oran olarak değerlendirilmelidir.
Tablo 31. Geleneksel Medya Haberlerinin Sosyal Medyada PaylaĢılmasının Habere ĠliĢkin Tutumlara Etkisi
Geleneksel medyada yer alan herhangi bir siyasi haberi sosyal medyada güvendiğiniz fikirlerine önem verdiğiniz bir başkası (anne, baba, hoca, arkadaş, ünlü vs.) tarafından paylaşılması o habere ilişkin tutumunuzu etkiler mi?
N Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde Kesinlikle Etkilemez 66 10,8 10,9 10,9 Etkilemez 185 30,2 30,5 41,4 Biraz Etkiler 244 39,8 40,3 81,7 Etkiler 94 15,3 15,5 97,2 Kesinlikle Etkiler 17 2,8 2,8 100,0 Toplam 606 98,9 100,0 Cevapsız 7 1,1 Toplam 613 100,0
Sosyal medya toplumun geneline de yansıtabileceğimiz gibi üniversite gençliğinin de en çok kullandığı mecralardan biri durumundadır (Bkz. Tablo 20). Sosyal medya kullanımının bu derece yaygın olması bu mecranın gücünü de sorgulanır hale getirmiĢtir. Bu sebeple sosyal medya günümüzün (özellikle Arap baharından sonra, bkz. Telli, 2012:66) medya alanındaki en önemli tartıĢma konularından birisi haline gelmiĢtir. Ancak burada sorgulanması gereken önemli noktalardan birisi sosyal medyayı geleneksel medyadan tamamen bağımsız görüp görmeyeceğimiz konusudur. Sosyal medya geleneksel medyadaki gibi gündem oluĢturan bir araç mıdır yoksa bu mecrada sadece oluĢturulan gündeme iliĢkin içeriklere mi müdahale edilebilmektedir? Malumdur ki burada sosyal medya algısı toplum için buranın özgür bir gündem oluĢturma alanı olduğu yönündedir. Ancak sosyal medyanın geleneksel medyayla bağlantısının olduğu da muhakkaktır. Çünkü çoğu zaman bu mecrada yer alan konular geleneksel medyada yer alan gündeme dair paylaĢımlardır. Burada yer alan içeriğe yönelik paylaĢımlar konusunda bireylerin
daha özgür olduğu fakat gündemin yine geleneksel medya aracılığıyla oluĢturulduğu hususu değerlendirilmelidir. Bu sebeple sosyal medyanın geleneksel medyanın gücünü artırıp artırmadığı konusuna iliĢkin iki aĢamalı akıĢ kuramı41
dikkate alınarak hazırlanmıĢ ve bir bakıma iki aĢamalı akıĢ modelinin sosyal medya temelli test edilmesine yönelik olan “geleneksel medyada yer alan herhangi bir siyasi haberi sosyal medyada güvendiğiniz fikirlerine önem verdiğiniz bir baĢkası (anne, baba, hoca, arkadaĢ, ünlü vs.) tarafından paylaĢılması o habere iliĢkin tutumunuzu etkiler mi?” Ģeklinde bir soru sorulmuĢtur. Tablo 31’e yer alan bulgulara bakıldığında katılımcıların % 10,9’u “kesinlikle etkilemez”, % 30,5’i “etkilemez”, %40,3’ü “biraz etkiler” %15,5’ “etkiler” ve %2,8’i kesinlikle etkiler yönünde cevaplar vermiĢtir. Ortaya çıkan bu veriler çeĢitli düzeylerde de olsa katılımcıların çoğunlukla (%58,6) cevabını verdikleri görülmektedir. Bu sonuca göre geleneksel medyada yer alan mesajlar sosyal medya aracılığıyla yeniden değerlendirilebilir hale gelmektedir. Bu mesajlara karĢı tutumların geleneksel medyanın istediği yönde değiĢmesi ise sosyal medyanın kanaat önderleri aracılığıyla geleneksel medyanın gücünü artırdığı yönünde değerlendirilebilir. Çünkü sosyal medya iki aĢamalı akıĢ kuramına göre ara unsur olan kanaat önderlerini muhatap kitleleriyle daha kolay buluĢturabilen bir alan konumundadır ve kanaat önderlerinin geleneksel medyada yer alan mesajların etkisini artırma ya da azaltma yönündeki rolü sosyal medya üzerinden yeniden iĢlerlik kazanmaktadır.
Tablo 32. Katılımcıların Gündemdeki Siyasal Konulara Ġlgi Düzeyi
N
Sd
Gündemdeki Siyasal Konulara Ġlgi 542 6,29 2,45
Üniversite öğrencilerinin gündemdeki siyasal konulara ilgisini daha genel bir yaklaĢımla belirlemek üzere tasarlanan ölçekte katılımcıların siyasal konu ve geliĢmelere olan ilgilerini 1 (çok ilgisiz) ve 10 (çok ilgili) aralığında değerlendirmeleri istenmiĢtir. Tablo 32’de de görüldüğü gibi bu soruya verilen cevapların ortalaması 6,29 çıkmıĢtır. Bu sonuca göre üniversitede okuyan gençlerin
41 Bu kurama göre medyadan gelen bilgi hedef bireylere doğrudan ulaĢmamaktadır. Burada medyadan gelen bilginin önce kanaat önderi diyebileceğimiz kiĢilere ulaĢması daha sonrasında bu kiĢiler aracılığıyla diğer insanlara aktarılması söz konusudur (Tekinalp ve Uzun, 2013:93).
siyasal konu ve geliĢmelere yönelik ilgilerinin ortalamanın üstünde olduğu görülmektedir. Bu sonuç aynı zamanda katılımcıların siyasal ilgi düzeyleri hakkında da fikir verdiği açıktır. Dolayısıyla tabloya göre katılımcıların siyasete ilgi düzeylerinin de ortalamanın üzerinde olduğunu söylemek mümkündür.
Tablo 33. Cinsiyete Göre Gündemdeki Siyasal Konulara Ġlgi Düzeyindeki Farklılık
Cinsiyet N
Sd t Sig. (2 tailed)
Gündemdeki Siyasal Konulara Ġlgi Erkek 291 6,52 2,52 2,333 ,020 Kadın 251 6,03 2,33
Üniversite öğrencilerinin gündemdeki konulara ilgi düzeylerinde cinsiyete göre anlamlı bir farklılaĢma söz konusudur (t = 2,333; sd = 540; p = ,020 < 0.05). Siyasal konulara ilgi düzeyi için kadın ve erkeklerin ortalamalarına bakıldığında erkeklerin 6,52 kadınların ise 6,03 ortalamaya sahip oldukları görülmektedir. Bu verilere göre erkeklerin kadınlara göre gündemdeki siyasal konulara ilgi düzeyleri daha yüksektir denebilir. Söz konusu bu bulgular konuyla ilgili yine Selçuk Üniversitesi öğrencilerine yönelik olarak Akın (2011:158) tarafından yapılan araĢtırma sonucuyla paralellik göstermektedir. Akın (bkz. 2011:158) ortaya çıkan bu durumu erkek egemen bir siyasal kültürün devamlılığı yönünde değerlendirmektedir. Bu açıdan bakıldığında toplumun genelinde yaygın olan siyasal kültürün siyasal toplumsallaĢma sürecinde üniversite gençliği açısından da aynı Ģekilde öğrenildiği ve benimsendiği Ģeklinde değerlendirilebilir.
Tablo 34. Cinsiyete Göre Siyasal Ġçerik Takibindeki Farklılık
Cinsiyet N
Sd t Sig. (2 tailed)
Siyasal içerik takibi
Erkek 330 2,38 ,966
1,329 ,184
Kadın 282 2,27 ,957
Siyasal içeriklerin takibiyle cinsiyet arasındaki iliĢkiye yönelik t-testi sonuçlarında siyasal içerik takibinde cinsiyete göre anlamlı bir farklılık olmadığı tespit edilmiĢtir (t = 1,329; sd = 610; p > 0.05).
Tablo 35. Cinsiyete Göre Katılımcıların Medya Mesajlarına KarĢı Tutumu
Medyadaki bilgiler daha önceki bilgilerinizle uyuĢmadığında ne yaparsınız
Toplam Medyadan gelen bilgiyi reddederim Daha önceki bilgimi reddederim Daha önceki bilgimi sorgularım Medyadan gelen bilgiyi sorgularım Cinsiyet Erkek 21 10 85 205 321 6,5% 3,1% 26,5% 63,9% 100 % 60,0% 76,9% 57,4% 51,0% 53,7% 3,5% 1,7% 14,2% 34,3% 53,7% Kadın 14 3 63 197 277 5,1% 1,1% 22,7% 71,1% 100 % 40,0% 23,1% 42,6% 49,0% 46,3% 2,3% 0,5% 10,5% 32,9% 46,3% Toplam 35 13 148 402 598 5,9% 2,2% 24,7% 67,2% 100 % 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100% 5,9% 2,2% 24,7% 67,2% 100% p=,145 X2= 5,390 sd= 3
Medya mesajlarına iliĢkin bireylerin tutumlarının cinsiyete göre ölçüldüğü ki- kare analizinde iki değiĢken arasında anlamlı bir iliĢki tespit edilememiĢtir. Ancak tablo incelendiğinde kadınların daha önceki bilgilerini sorgulama oranı (%22,7) erkeklerin oranından (%26,5) daha düĢük iken daha önceki bilgilerini reddetme oranı erkeklerde kadınlara oranla daha yüksektir. (Erkeklerde %3,1, Kadınlarda %1,1) Yine aynı Ģekilde medyadan gelen bilgiyi sorgulama oranına bakıldığında (erkekler için %63,9, kadınlar için %71,1) kadınların oranının daha yüksek olduğu ve dolayısıyla kadınların erkeklere göre önceki bilgilerine daha fazla güvendikleri ve itibar ettikleri, medyadan gelen bilgiye karĢı daha temkinli yaklaĢtıkları söylenebilir. Tablo 36. Cinsiyete Göre Katılımcıların Medyanın Çoğunluk GörüĢü Olarak Sunduğu
Mesajlara KarĢı Tutumu
Medyanın siyasi konulara ilişkin çoğunluğun görüşü olarak sunduğu düşüncelere karşı tavrınız nasıl olur ?
Toplam Çoğunluğun doğru
karar verdiğini