MAZERET İZNİ İLE İLGİLİ MEVZUAT VE AÇIKLAMALAR

Devlet memurlarının mazeret izinlerinin düzenlendiği 657 sayılı Kanunun 104’üncü maddesinde;

“A) Memura doğum yapmasından önce 8 hafta ve doğum yaptığı tarihten itibaren 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta süre ile aylıklı izin verilir. Çoğul gebelik halinde, doğumdan önceki 8 haftalık süreye 2 hafta süre eklenir. Ancak sağlık durumu uygun olduğu takdirde, tabibin onayı ile memur isterse doğumdan önceki 3 haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, memurun çalıştığı süreler, doğum sonrası sürelere eklenir. ...

Memurlara, bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Süt izninin kullanımında annenin saat seçimi hakkı vardır.(657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 104’üncü maddesinde 21/07/2004 tarih ve 25529 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan değişiklik) ( Süt izninin kullanımı ile ilgili bilgiler bültenin sonunda açıklanmıştır.)

B) Erkek memura, karısının doğum yapması sebebiyle isteği üzerine üç gün izin verilir.

C) Memura isteği üzerine, kendisinin veya çocuğunun evlenmesi, annesinin, babasının, eşinin, çocuğunun veya kardeşinin ölümü halinde beş gün izin verilir.

Ç) Yukarıda belirtilen hallerden başka, merkezlerde atamaya yetkili amirler, illerde valiler, ilçelerde kaymakamlar ve yurt dışında, diplomatik misyon şefleri tarafından dairesi amirinin muvafakatiyle, bir yıl içinde toptan veya parça parça olarak, mazeretleri sebebiyle memurlara 10 gün izin verilebilir.

Zaruret halinde on gün daha aynı usulle mazeret izni verilebilir. Bu takdirde ikinci defa aldığı bu izin yıllık izninden düşülür.

Bu fıkra hükmü öğretmenler için uygulanmaz.

Bu izinler sırasında özlük haklarına dokunulmaz.” hükümlerine yer verilmiştir.

Verilmesi Kanunen Zorunlu Olan Mazeret İzinleri:

(1) Memura doğum yapmasından önce 8 hafta ve doğum yaptığı tarihten itibaren 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta süre ile aylıklı izin verilir. Çoğul gebelik halinde, doğumdan önceki 8 haftalık süreye 2 hafta süre eklenir. Ancak sağlık durumu uygun olduğu takdirde, tabibin onayı ile memur isterse doğumdan önceki 3 haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, memurun çalıştığı süreler, doğum sonrası sürelere eklenir.

(2) Memurlara, bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Süt izninin kullanımında annenin saat seçimi hakkı vardır.

(3) Erkek memura isteği üzerine eşinin doğum yapması sebebiyle üç gün izin verilir.

(4) Memura isteği üzerine, kendisinin veya çocuğunun evlenmesi, annesinin, babasının, eşinin, çocuğunun veya kardeşinin ölümü halinde beş gün izin verilir.

(5) Bu mazeret izinleri aday ve asil memurlara merkezde atamaya yetkili amir, illerde valiler, ilçelerde kaymakamlar, yurt dışında diplomatik misyon şefleri veya bunların yetkili kıldığı amirler tarafından memurun isteği üzerine verilir.

(6) Memurun beyanı üzerine verilen bu izinlerin kullanılmasından sonra beyanın asılsız olduğu anlaşılırsa memur hakkında gerekli kanuni işlem yapılır.

Amirin Takdiri ile Verilen Mazeret İzinleri:

26

(1) Yukarıda belirtilen hallerden başka merkezde atamaya yetkili amir, illerde valiler, ilçelerde kaymakamlar, yurt dışında diplomatik misyon şefleri veya bu amirlerin yetkili kıldığı diğer amirler tarafından dairesi amirlerinin muvafakatiyle, bir yıl içinde toptan veya parça parça olarak mazeretleri sebebiyle memurlara on gün izin verilebilir.

(2) Zaruret halinde on gün daha aynı usulle mazeret izni verilebilir. Ancak ikinci kez verilen bu on günlük mazeret izni memurun yıllık izninden düşülür. Bu izin;

a) Yıllık iznini kullanmamış olanlara, b) Aday memurlara,

c) Öğretmenlere,

verilmez, denilmektedir.

Diğer taraftan, Başbakanlık Devlet Personel Başkanlığı 01/12/2004 tarih ve B.02.1.DPB.0.12.01/22423 sayılı yazısı ile Bakanlığımıza verdikleri görüşte (A) bendinde belirtilen mazeret izinleri hakkında açıklamada bulunmuştur. Bu çerçevede, doğum öncesi mazeret izninin 8 hafta olarak belirlenen toplam sürenin 3 haftaya kadar işyerinde çalışabileceği tabip raporu ile onaylanan ve 5 haftalık süre içerisinde yıllık izne ayrılan veya hastalık izni kullanan personelin, doğum öncesi söz konusu raporda belirtilen süreleri çalışarak geçirmediği düşüncesinden hareketle doğum sonrası mazeret iznine sadece doğum öncesi mazeret izni içerisinde çalışarak geçirdiği sürelerin eklenmesi, yıllık izinde ve hastalık izinde geçen sürelerin 5 haftalık süreden düşülmesi gerektiği,

Doğumun beklenen tarihten önce veya sonra gerçekleşmesi halinde kullanılmayan veya fazla kullanılan sürelerin doğum sonrası mazeret izni süresinden ayrı düşünülmesi ve doğum sonrasına eklenmesi gereken süreler hesaplanırken “memurun çalıştığı sürelerin”dikkate alınması gerektiğinden hareketle, doğum öncesi 8 haftalık mazeret iznini kullanmakta iken doğum yapan personelin kullanmadığı süresinin doğum sonu mazeret iznine eklenmemesi, ayrıca doğumun gecikmesi halinde geciken sürenin doğum sonrası mazeret iznine eklenecek süreden düşülmemesi gerektiği belirtilmiştir.

1) 01/09/2004 tarihinde 32 haftalık hamile olan ve çalışmasında sakınca bulunmadığına ilişkin tabip raporu alan bir öğretmenin 1 hafta sonra gripal enfeksiyona bağlı olarak 5 gün rapor alması halinde bu hastalık süresinin 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 104’üncü maddesinin (A) bendi hükümlerince doğum sonrasına aktarılıp aktarılamayacağı

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 104/(A) bendinde yer alan doğum öncesi izinin doğum sonrasına aktarılabilmesi için ilgililerin tabip raporu almaları ve bu süre içerisinde çalışmaları gerekmekte olup, bu süreler içinde hastalık raporu alarak çalışmayan ilgililerin sadece bu süre içindeki çalıştıkları süreleri doğum sonrasına aktarabilmeleri mümkün olmaktadır.

2) 01/07/2004 tarihinde 32 haftalık gebe olan ve “çalışmasında sakınca bulunmadığına” ilişkin rapor alan bir öğretmenin, 05/08/2004 tarihinde doğuma 3 hafta var iken doğum öncesi izne ayrıldığı ve bu durumda 657 sayılı Kanunun 104’üncü maddesinin (A) bendine göre, doğum öncesi iznin ne kadarını doğum sonrasına aktaracağı

27

01/07/2004 ile 05/08/2004 tarihleri arasında yıllık izinde olan ve bu süre içinde çalışmayan ilgili, Devlet Personel Başkanlığının görüşü gereği doğum öncesi iznini doğum sonrasına aktaramamaktadır.

3)01/10/2004 tarihinde 32 haftalık gebe olan ve “çalışmasında sakınca bulunmadığına” ilişkin rapor alan, 26/10/2004 tarihine kadar çalışan bir personel, bu tarihte doğum yapması halinde 657 sayılı Kanunun 104’üncü maddesinin (A) bendine göre doğum öncesi iznin ne kadarını doğum sonrasına aktarabilir

01/10/2004-26/10/2004 tarihleri arasında çalışan ilgilinin, bu süreleri doğum sonrası 8 haftalık mazeret iznine eklenmesi gerekir.

4) 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 104’üncü maddesi (B) ve (C) bendi hükümlerince mazeret izinli sayılanların bu izinlerini kullanırken sıhhi izinli sayılmaları durumunda arta kalan mazeret izinlerini kullanıp kullanamayacakları 657 sayılı Kanunun 104’üncü maddesi (B) ve (C) fıkralarından anlaşılacağı üzere, mazeret izni mazeret sebebinin vuku bulması ile belirli bir süre içinde kullanılması gereken bir izin hakkıdır. Bu sebeple, mazeret izinli iken sıhhi izinli sayılanların arta kalan mazeret izinlerini kullanmaları mümkün olamamaktadır.

5) 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 104’üncü maddesi (Ç) bendine göre amirlerin takdirinde bulunan mazeret izinlerinin yıllık izin hakkını kullanmamış olanlara verilip verilmeyeceği

657 sayılı Kanunun 104’üncü maddesi (Ç) fıkrasında; Merkezde atamaya yetkili amirler, illerde valiler, ilçelerde kaymakamlar ve yurt dışında diplomatik misyon şefleri tarafından amirin uygun görmesi üzerine, bir yıl içinde toptan veya parça parça olarak mazeretleri sebebiyle memurlara 10 gün izin verilebileceği açıklanmıştır.

104 üncü madde bütünüyle incelendiğinde (A), (B) ve (C) fıkralarındaki özel durumların ortaya çıkması halinde yıllık izin hakkının kullanılıp kullanılmadığına bakılmaksızın, ancak amirin takdirinde bulunan (Ç) fıkrası hükmüne göre verilecek mazeret izinlerinin ise ilgililerin yıllık izin haklarını kullanmış olmaları durumunda verilmesi gerekmektedir.

6) Karı ve kocanın kan hısımlığına dayanan birinci derecedeki kayın hısımlarının ölümü halinde 104’üncü maddenin (C) fıkrası hükümlerine göre mazeret izni verilip verilmeyeceği

4721 sayılı Medenî Kanunun 18’inci maddesinde; “Eşlerden biri ile diğer eşin kan hısımları, aynı tür ve dereceden kayın hısımları olur.

Kayın hısımlığı, kendisini meydana getiren evliliğin sona ermesiyle ortadan kalkmaz.” denilmektedir. Kayın hısımlık, karı ve kocadan her birinin kan hısımları ile diğeri arasındaki hısımlıktır. O halde, kadının anası, babası, kardeşleri, kardeş çocukları büyük ana ve babaları ile koca kayın hısımdır. Keza karı da kocasının bu nevi hısımlarıyla kayın hısımıdır ve bu hısımlığın derecesi, kocasının onlarla olan hısımlığının derecesinin aynıdır.

Bu itibarla karı ile kocasının babası veya anası arasında birinci dereceden onun kardeşleri arasında ise ikinci derece kayın hısımlık vardır. Evlenme ile doğan kayın hısımlık, evlenmenin iptali, ölüm, boşanma gibi sebeplerle ortadan kalkması halinde sona ermez, denilmekte ise de; 657 sayılı Kanunun 104’üncü maddesi ( C) fıkrasının memurların moral

28

ve dolayısı ile iş görme güçlerini etkileyecek nitelikteki ölüm hallerini kapsayıp bu etkinin nispeten hafifleyeceği bir süre görevden uzaklaşmalarını sağlamak amacıyla sevk edilmiş olduğu aşikardır. Kayın hısımların kaybının ise bu derecede etkili olamayacağı kabul edildiğinden bu gibi hallerin söz konusu maddenin (Ç) fıkrasında yer alan “yukarıda belirtilen hallerden başka...” ifadesinin içinde değerlendirilerek çözüme kavuşturulması gerekmektedir.

7) 657 Sayılı Kanunun 104’üncü maddesi (Ç) fıkrasına göre mazeret izni verilen eğitim öğretim hizmetleri sınıfı personelinin bu izinlerini yurt dışında kullanıp kullanamayacakları

İzin Yönergesinin 43’üncü maddesinde; yıllık izinlerinde veya yaz tatili ve dinlenme tatillerinde yurt dışına çıkmak isteyen personelin izinlerinin merkez teşkilatı personeline bakanlıkça, taşra teşkilatı personeline valiliklerce verileceği açıklanmıştır.

Bu sebeple; mazeret izni verilen eğitim öğretim hizmetleri sınıfı personelinin bu izinlerini yurt dışında kullanıp kullanmayacakları valiliklerin takdirinde bulunmaktadır.

V- HASTALIK İZNİ İLE İLGİLİ MEVZUAT VE AÇIKLAMALAR