MELEN ÇALIŞMASI Türk halkının kardiyometabolik risk faktörlerini değerlendirmeyi amaçlayan prospektif bir çalışmadır. Bu kapsamda Mayıs- Haziran 2010 tarihlerinde Düzce ilinin kuzey-doğusunda, bir ilçe merkezi ve bağlı 39 köyden oluşan 21000 nüfuslu Yığılca ilçesi incelemeye alındı. Çalışmaya adı bölgeyi besleyen Melen Nehri’nden esinlenerek verildi. Verilerin toplanması ve kan örneklerinin alınması için bölgeye hizmet eden aile hekimliklerine kayıtlı kişilerden randomize seçilen 2298 kişi sağlık merkezine davet edildi. 1407 kadın ve 780 erkek olmak üzere 2178 kişi çalışmaya katılmayı kabul etti ve anamnez, fizik muayene, laboratuvar yöntemleri ile değerlendirildi. 65 yaş ve üstü olan 430 katılımcı geriatri grubu olarak çalışmamızın ana popülasyonunu oluşturdu. 65 yaş altı 1757 katılımcı da ‘genç grup’ olarak değerlendirildi.
Katılımcıların onayı alınarak araştırıcılar tarafından en az 8 saatlik açlık sonrasında sabah venöz kan örnekleri alındı ve aynı gün laboratuarımızda test edildi. Çalışma protokolü Düzce Üniversitesi Etik Kurulu tarafından onaylandı ve tüm katılımcıların yazılı onayı alındı (etik kurul numarası 2010-7).
3.1. Tanımlamalar
Çalışma popülasyonu içinde 65 yaş ve üstü katılımcılar ‘yaşlı’, 65 yaş altı katılımcılar ‘genç’ olarak tanımlandı.34
Aneminin tanımlanması için DSÖ ölçütlerine uygun olarak erkekler için 13 g/dl ve kadınlar için 12 g/dl’nin altındaki hemoglobin değerleri kabul edildi.2
28 Hemoglobin düzeyi; 10 g/dl’nin üzerinde olanlar hafif derecede, 10-8 g/dl arasında olanlar orta derecede, 8 g/dl’nin altında olanlar ağır derecede anemi olarak değerlendirildi.111
Demir eksikliği;
serum ferritin değerinin 20 ng/dl’nin altında olması veya
serum ferritin seviyesi >20 ng/dl iken serum demir düzeyinin 40 μg/dl nin ve transferrin satürasyonunun %15 in altında olması şeklinde tanımlandı.112
Demir eksikliği ile birlikte normositer veya mikrositer anemisi olanlar DEA olarak kabul edildi.112
Kronik inflamasyona bağlı anemi tanımlanırken yeterli demir depoları ile birlikte düşük serum demiri olması (demir eksikliği ölçütlerini karşılamayanlardan serum demiri <60 μg/dl olanlar), ve GFH>30 ml/dk olmasıyla birlikte
anamnezde kronik inflamatuar hastalık hikayesi veya
inflamatuar belirteçlerin bulunması (ferritin > 100 ng/dl veya yüksek duyarlıklı C- reaktif protein (hsC-RP) >4mg/dl) şartı arandı.15,111
Renal anemi; anemik yaşlılarda Cockcroft-Gault113 formülü ile GFH hesaplanarak;
GFH < 30 ml/dk olması veya
GFH 60-30 ml/dk arasında iken demir eksikliği ve kronik inflamasyon anemisi ölçütlerinin dışında kalan normositer ve mikrositer anemiler şeklinde tanımlandı.15
Eritrosit kitlesinin değerlendirilmesinde; OEH 80 fl’nin altında olanlar mikrositer, 80-100 fl arasında olanlar normositer, 100 fl üzerinde olanlar da makrositer olarak kabul edildi.23
B12 Vitamini eksikliği için 200 pg/ml ve folik asit eksikliği için 2 ng/ml değerleri sınır olarak kabul edildi (laboratuarımızın sınır değerleri). Vitamin B12 ve folat eksikliği olan anemiklerde OEH>100 fl olanlar megaloblastik anemi olarak kabul edildi.111
29 Hipotiroidi değerlendirilirken;
serum Tirotropin (TSH) düzeyi >4 IU/mL iken serbest T4 (fT4) düzeyi 0.8-1.7 μg/dl arasında olanlar subklinik hipotiroidi,
fT4 <0.8 μg/dl olanlar aşikar hiptiroidi olarak değerlendirildi.
TSH >10 IU/mL olanlar anemi etiyolojisi açısından anlamlı hipotiroidi olarak kabul edildi.127
Alkol kullanımı 20 gram/gün üzerinde olanlar anlamlı alkol alımı olarak değerlendirildi.
Et alımı hastanın ifadesine dayalı olarak şöyle skorlandı; hergün bir porsiyon 4 puan,
haftada bir porsiyon 3 puan, ayda bir porsiyon 2 puan ve yılda bir porsiyon 1 puan et yemeyen 0 puan
İki ve daha az puan olanlarda yetersiz et alımı olarak değerlendirildi.
Katılımcıların kronik hastalık değerlendirmesinde anamnez esas alındı. Hasta ve yakınları tarafından bilindiği şekli ile kronik hastalık ve ilaç kullanımı hikâyesi kayıt edildi.
Demir, vitamin B12, folat eksikliği, kronik inflamasyon veya KBY tanımlamalarına uymayan anemiler ‘açıklanamayan anemiler’ olarak kabul edildi.
30 3.2. Örneklerin Toplanması
Bütün katılımcılardan minimal turnike uygulanarak antekubital venden 10 ml kan alındı. Alınan kanın ilk 2 mililitresi 0.04 ml %7,5 Ethylene-Diamine-Tetraacetic-Acid K3 tuzu (EDTA) içeren vacutainer tüp içine ve kalan 8 ml antikoagülan içermeyen vacutainer tüp içine alındı. Bu örnekler 20 dakika bekletildikten sonra 1500 X g de 10 dakika santrifüj edildi ve 30 dakika içinde 4-6 Eppendorf tüpe paylaştırıldı. Örnekler 2-5
0C de soğutulmuş jel paketleri üzerinde birkaç saat içinde Düzce Üniversitesi Hastanesi
merkez laboratuarına nakledildi ve analiz edilene kadar −80 °C de donduruldu.
3.3. Biyokimyasal Analizler
EDTA lı tüpe alınan örnekler aynı gün içinde CELL-DYN 3700 SL analyzer (Abbott Diagnostics, Chicago, USA) ile analiz edildi.
Serum demiri, total demir bağlama kapasitesi, ve ferritin analizleri Cobas 6000 auto analyzer (Roche Diagnostics GmbH, Mannheim, Germany) cihazında ticari kitlerle ölçüldü. Ölçüm içi variabilite (%CV) demir için % 0.6, demir bağlama kapasitesi için %2.1 ve ferritin için %1.4. Ölçümler arası variabilite ise demir için % 1.5, demir bağlama kapasitesi için %3.5 ve ferritin için %2.2.
Serum vitamin B12 ve folik asit seviyeleri Siemens IMMULITE 2000 competitive chemiluminescent-enzyme immunoassay method (CCEA) ile ölçüldü. Ölçüm içi variabilite (%CV) vitamin B12 için %7.0 ve folik asit için %4.0. Ölçümler arası variabilite B12 vitamini için %6.0 ve folik asit için %5.2.
Laboratuarımızda sonuçları etkileyebilecek hataları tespit etmek için periyodik kalite kontrolü yapıldı.
31 3.4. İstatistiksel Analiz
Analiz için ‘Statistical Package for Social Sciences software’ (SP± 12, Chicago, IL, USA) kullanıldı. Tanımlayıcı parametreler (±) standart sapma veya yüzde (%) olarak gösterildi. Gruplar arasındaki ortalama ve oranları analiz etmek için iki yanlı t-testleri ve Pearson’s Ki-kare testleri kullanıldı. Anormal dağılımlı değişkenler Mann-Whitney U testi kullanılarak karşılaştırıldı. P değeri <0.05 olduğunda anamlı kabul edildi.
3.5. Amaç
Çalışmamızın amacı pek çok açıdan özellik gösteren yaşlı nüfusta anemi sıklığının ve özelliklerinin irdelenmesidir.
4. BULGULAR
Çalışmaya alınan 2178 katılımcı genç ve yaşlı grup olarak karşılaştırıldı. Yaş ortalaması 71±5 bulunan 65 ve üstü 236 kadın, 194 erkek toplam 430 katılımcı ayrıntılı olarak incelendi. Gençlerdeki %24 lük anemi oranına karşın çalışmanın odak noktasını oluşturan 430 yaşlı katılımcının 138 inde (%32) anemi tespit edildi (p: 0.001). Anemik yaşlıların 67’si kadın (%48) ve 71’i erkekti (%52) (p:0.07). Kadınların %28’i ve erkeklerin %36 sının anemik olduğu görüldü. Genç ve yaşlı katılımcıların karşılaştırılmasında kronik hastalıklar ve beslenme şekli, gelir düzeyi gibi sosyal faktörlerde anlamlı farklılıklar olduğu görüldü. Katılımcıların genel özellikleri tablo-5’de görülmektedir. Tüm yaşlılar için hemoglobin otalaması kadınlarda12.5±1.3g/dl ve erkeklerde 13.4±1.3 g/dl bulundu. Yaşlı katılımcıların ortalama hemoglobin konsantrasyonları genç katılımcılarla karşılaştırıldığında daha düşük bulundu (sırasıyla 12.9±1.4 ve 13.1±1.6 g/dl; p:0.006).
32 Ortalama folik asit seviyeleri genç ve yaşlı hastalarda benzerdi (sırasıyla 8.5±3.8 ve 8.7±4.1 ng/ml; p:0.5). Vitamin B12 düzeyi ortalamasının genç katılımcılara göre yaşlılarda daha yüksek (sırasıyla 266±126 ve 307.4±166 pg/ml; p<0.001) olmasına rağmen yaşlı katılımcılarda vitamin B12 eksikliğinin daha sık olduğu görüldü (Tablo-5 ve Tablo-6). Vitamin B12 eksikliği olan yaşlıların hiç birinde aneminin vitamin B12 eksikliği ile ilişkilendirilmesinde kullandığımız ‘yüksek OEH’ değerleri gözlenmedi.
Tablo-5: Katılımcıların genel özellikleri
Yaşlı grup (N:430) Genç grup (N:1757) P
Yaş (yıl, ±SD) 71.71 ±5.61 44.64 ±11.81 <0.001
Cinsiyet(kişi, %) Kadın 236 %54 1171 %66
0.001
Erkek 194 %45 586 %33
Medeni durum(kişi, %) Evli 290 %67 1508 %85
0.01
Bekar 140 %32 249 %14
Anemisi olan (kişi, %) 138 %32 427 %24 0.001
KBY anamnezi (kişi, %) 5 %1,2 7 %0.3 0.006
KOAH (kişi, %) 62 %14 97 %5 <0.001
Sigara içen (kişi, %) 31 %7 344 %19 <0.001
Kronik ilaç kullanan (kişi, %) 283 %65 683 %38 0.001
Yeterli Et alımı (kişi, %) 286 %66 1607 %91 0.001
Gelir düzeyi (YTL, ± SD) 587.71 ±381.52 846.39 ±672.44 <0.001 KBY: kronik böbrek yetmezliği KOAH: kronik obstrüktif akciğer hastalığı
33
Tablo-6: Yaşlı ve genç katılımcıların ortalama laboratuar değerleri
OEH: ortalama eritrosit hacmi RDW: eritrosit dağılım genişliği TS: transferrin satürasyonu TDBK: total demir bağlama kapasitesi
Anemik 138 yaşlının %52’si erkek, %48’i kadındı (p>0.05). Tüm yaşlılar değerlendirildiğinde 58 kadın ve 39 erkek olmak üzere 97 yaşlıda (%22) demir eksikliği mevcuttu ve cinsiyet farkı anlamsızdı (%60 kadın, %40 erkek; p:0.28). Vitamin B12 eksikliği olan 106 (%24) yaşlının %48’i kadın, %52’si erkekti (51 kadın ve 55 erkek; p:0.045). Yaşlıların 30’unda (%6) folat eksikliği tespit edildi. Bunların %20‘si kadın, %80’i
Tetkik Normal aralık
Yaşlı grup Genç grup
p Ortalama SD ± Ortalama SD ± Hemoglobin g/dl 12 – 18 12.9 1.4 13.1 1.6 0.006 Hematokrit % 35 - 55 38.5 4.4 39.1 4.7 0.024 Lökosit 103 /mm3 5.2 - 12.5 6.3 1.7 6.6 1.7 0.001 OEH fl 80 - 95 84.1 6.8 82.7 6.6 <0.001 RDW % 15.5 – 17.1 14.7 1.3 14.7 1.4 0.83 Demir μg /dl 37 – 145 79.48 32.93 80.61 36.04 0.56 Ferritin ng/dl 15 – 150 198.97 387.01 192.21 164.40 0.58 TS % 15 - 50 22.64 9.75 22.10 10.6 0.33 TDBK μg /dl 300 - 360 361.22 67.69 379 68.57 <0.001 Vitamin B12 pg/ml 191 - 663 307.47 166.88 266.16 126.69 <0.001 Folat ng/ml 4.6 – 18.7 8.73 4.15 8.59 3.86 0.51
34 erkekti (p<0.05). Vitamin B12 ve folat eksikliği yüksek oranda görülmesine rağmen bu eksikliklere bağlı megaloblastik anemi tespit edilmedi.
Şekil-1: Tüm yaşlılarda anemi, demir, vitamin B12, folat eksikliği ve cinsiyet dağılımı
Anemik katılımcılar içinde hematolojik - non hematolojik malignite hikayesi veya kemoterapi, bağ doku hastalığı, inflamatuar barsak hastalıkları, son 6 ayda gastrointestinal sistemden kanama hikayesi olan yaşlı yoktu. Primer olarak anemi etiyolojisinden sorumlu olabilecek ilaç kullanımı yoktu. Yaşlılardan birinde anlamlı alkol alımı vardı üçünde aşikâr hipotiroidi tespit edildi.
35
Tablo-7: Geriatrik katılımcıların OEH’ne göre dağılımı ve özellikleri
OEH<80 fl N: 66 OEH 80-95 fl N:352 OEH>95 fl N: 7 P
kişi % kişi % kişi %
Cinsiyet Kadın 38 57.5 189 53.7 5 71.4 0.56 Erkek 28 42.4 163 46.3 2 28.5 Anemi 43 65 94 26.7 1 14.2 0,001 Demir eksikliği 28 42 68 19.3 0 0 <0,001 Vitamin B12 eksikliği 16 24 89 25.2 1 14.2 0,8 Folat eksikliği 2 03 27 07.6 1 14.2 0,29
OEH: ortalama eritrosit hacmi
Tüm yaşlılar için OEH ve cinsiyet ilişkisi anlamlsızdı (p:0.6). Eritrosit kitlesi ile anemi arasındaki ilişkide; OEH 138 anemik yaşlının 94’ünde (%68) normal sınırlar içinde ( 80-100 fl, normositer), 43’ünde (%31) düşük (<80 fl, mikrositer) ve sadece bir katılımcıda yüksek (>100 fl, makrositer) bulundu (p:0.001). Tüm yaşlılar içinde OEH düşük bulunan 66 katılımcının 41’i (%66) anemikti ve 28’inde (%42) demir eksikliği vardı (p<0.001). Demir eksikliği olupta eritrositleri makrositer olan yaşlıya rastlanmadı. İncelenen yaşlılarda vitamin B12 ve folat eksikliği ile eritrosit kitlesi arasında anlamlı ilişki bulunmadı. Vitamin B12 eksikliği olan 106 ve folik asit eksikliği olan 30 katılımcı olmasına rağmen sadece iki katılımcının OEH 100 fl’nin üzerinde bulundu ki bu yaşlılardan birinin vitamin B12 ve folat eksikliği var ancak anemisi yoktu. Diğerinin anemisi mevcut ancak vitamin B12 ve folat değerleri normal sınırlardaydı. Bir başka açıdan bakıldığında demir eksikliği olan 96 yaşlının 28’inde (%30) OEH<80 fl iken 68’inde (%70) OEH 80-100 fl (normal) arasındaydı (Tablo-4). Mikrositer eritrositleri olan 66 katılımcının 25’i anemik değildi. Vitamin B12 eksikliğ olan 106 yaşlıdan 89’unun ve folik asit eksikliği olan 30 yaşlıdan 27’sinin OEH normal sınırlar içindeydi.
36
Tablo-8: Yaşlılarda demir eksikliği açısından karşılaştırma
Demir eksikliği var N:97 Demir eksikliği yok N:333
P Ortalama SD± / kişi %
Median (en az- en çok)
Ortalama SD± / kişi % Median(en az- en çok)
YAŞ yıl 71.8 ±5.9 71.62 ±5.54 0.68 Cinsiyet kişi kadın 58 %60 177 %53 0.28 erkek 38 %39 156 %47 Hb gr/dl 12.0 ±1.6 13.18 ±1.22 <0.001 RDW % 15.4 ±1.7 14.49 ±1.04 <0.001 OEH fl 81.0 ±6.5 85.22 ±4.79 <0.001 Demir μg/dl 46.4 ±17.7 44.0 (7.0 - 101) 89.4 ±29.76 85.0 (39 - 350) <0.001 TS % 11.5 ±3.9 26.03 ±8.39 <0.001 Ferritin ng/dl 191 ±176 90.7 (5.3 - 495) 201 ±413.13 126.7 (13.3 - 450) 0.83 Folat ng/dl 8.8 ±3.9 8.0 (1.4 - 23.0) 8.69 ±4.21 7.5 (1.4 - 23.9) 0.72 Vitamin B12 pg/dl 288 ±141.1 230 (156 - 987) 313 ±173.40 250 (150 - 998) 0.27 Anemi kişi 56 %57 82 %24 <0.001
Yeterli et alımı kişi 11 %11 27 %8 0.84
Folat eksikliği kişi 6 %6.2 24 %7.50 0.67
Vitamin B12 eksikliği kişi 24 %25.0 80 %25.2 0.90
37 Demir eksikliği olan ve olmayan yaşlıların karşılaştırılmasında cinsiyet açısından fark olmadığı görüldü (p:0.28). Demir eksikliği olan yaşlılarda olmayanlara göre hemoglobin, OEH, demir, TS ortalamaları düşük bulunurken (sırasıyla 12.04±1.66 g/dl, 81.08±6.58 fl, 46.40±17.78 μg/dl, %11.54±3.95 ‘e karşı 13.18±1.22 g/dl, 85.22±4.79 fl, 89.49±29.76 μg/dl, %26.03±8.39 her biri için p<0.001) ferritin değerleri arasında anlamlı fark görülmedi ( 191.1±176 ‘e karşı 201.3±431 ng/dl; p:0.3). Demir eksikliği olan ve olmayanlarda vitamin B12 ve folat düzeyleri açısından anlamlı farklılık görülmedi (her ikisi için de p>0.1). Benzer şekilde gelir düzeyi, medeni hal, kırsal alanda yaşamak, et alımı gibi sosyal özellikler açısından demir eksikliği olan ve olmayan gruplarda fark olmadığı görüldü (p<0.05) (Tablo-8).
Geriatrik hastalar vitamin B12 düzeylerine göre kıyaslandığında düşük ve normal olan katılımcıların hemoglobin düzeyleri ve ortalama eritrosit kitleleri birbirine benzerdi (12.9±6.17 g/dl, 84.32±6.17 fl ‘e karşı 12.94±1.32 g/dl, 84.32±4.91 fl p>0.05 ). Bu iki grup arasında anemi sıklığı açısından da fark yoktu (p>0.5). Vitamin B12 eksikliği olan hastalarda olmayanlara göre lökosit ortalaması düşük bulundu (5.94±1.57 ‘e karşı 6.51±1.77 103/mm3; p:0.005). Beslenme, et alımı, gelir düzeyi açısından da vitamin B12
38
Tablo-9: Yaşlılarda vitamin B12 eksikliği açısından karşılaştırma
Vitamin B12 eksikliği olan N:106
Vitamin B12 eksikliği olmayan
N:324 p Ortalama SD±/% Ortalama SD±/% Yaş yıl 71.81 ±5.28 7.65 ±5.80 0.81 RDW % 14.85 ±1.45 14.58 ±1.11 0.06 Hemoglobin g/dl 12.93 ±1.59 12.94 ±1.32 0.96 OEH fl 84.32 ±6.17 84.32 ±4.91 0.94 Lökosit 103 /mm3 5.94 ±1.57 6.51 ±1.77 0.005 Anemi kişi 37 %34 75 %23 0.56 Folat ng/ml 8.64 ±4.18 8.8 ±4. 17 0.71 Cinsiyet kişi Kadın 51 %48 141 %43 0.045 Erkek 55 %51 183 %56
Folat eksikliği kişi 7 %0.6 15 %0.4 0.94
Demir eksikliği kişi 24 %22 53 %16 0.9
Et alımı puan 3.20 ±0.98 3.21 ±0.98 0.91
39 Tablo-10: Anemik olan ve olmayan yaşlı hastaların özellikleri
hsC-RP: hassas C- reaktif protein TS: transferrin satürasyonu TDBK: total demir bğlama kapasitesi DM: diyabetes mellitus HT: hipertansiyon KOAH: kronik obstrüktif akciğer hastalığı KBY: kronik böbrek yetmezliği GFH: glomerüler filtrasyon hızı *aşikar hipotiroidi: fT4 < 0.8 μg/d
Anemik olan (N: 138)
Anemik olmayan (N:292)
Ortalama/kişi % Ortalama/kişi % P
Cinsiyet kişi kadın 67 169 0.07
erkek 69 120 Yaş ortalaması 72.8 71.1 0.004 Hemoglobin g/dl kadın 10.9 13.1 <0.001 erkek 12.0 14.2 Demir μg/dl 67 85 Ferritin ng/dl 183 206 0.5 TS % 18 24 <0.001 TDBK mcg/dl 373 355 0.01 Folat ng/ml 8.8 8.6 0.6 Vitamin B12 pg/ml 315 303 0.5 Gelir YTL 566 597 0.4 hsC-RP >4 mg/dl kişi; 27 %19.5 72 %24.6 0.35 DM ve/veya HT kişi 68 %49.2 160 %54.7 0.55
KOAH anamnezi kişi 21 %15.2 41 %14 0.7
KBY anamnezi kişi 1 %0.7 4 %1.3 0.18
GFH<60 ml/dk kişi 40 %28 45 %15.4 0.008
Demir eksikliği kişi 56 %40.5 41 %14 <0.001
Folat eksikliği kişi 10 %7.6 20 %6.8 0.84
vitaminB12 eksikliği kişi 37 %26.8 69 %23.6 0.56
Aşikar hipotiroidi* kişi 3 %2.1 10 %3.4 0.49
40 Anemik yaşlıların 6’sında subklinik hipotiroidi ve 3’ünde aşikar hipotiroidi mevcuttu (fT4<0.8 μg/dl). Aşikar hiptiroidisi olan yaşlılardan 2’si DEA, biri de kronik inflamasyon anemisi olarak değerlendirilen gruptaydı ve dominant etiyolojide esas olarak hipotiroidinin sorumlu tutulduğu anemi görülmedi.
Anemik olan ve olmayan yaşlıların genel karşılaştırılmasında demir profili ve düşük GFH açısından anemik olanlar aleyhine anlamlı fark olduğu, vitamin B12 ve folat eksikliği, hipotiroidi, hsC-RP, tip 2 diyabet, hipertansiyon, KOAH gibi değişkenlerin istatistiksel olarak farklı olmadığı görüldü. (Tablo-10)
Şekil-2: Anemik yaşlıların OEH ve hemoglobin değerlerine göre dağılımı
41 Anemik yaşlıların hemoglobin düzeyleri irdelendiğinde; %92’sinin hemoglobin düzeyinin 10 g/dl’nin üzerinde olduğu görüldü (Şekil-3).
Şekil-3: Aneminin ağırlığı
92% 4% 4%
hafif düzeyde anemi orta düzerde anemi ağır düzeyde anemi
Hafif düzeyde anemi: hemoglobin >10 g/dl, orta düzeyde anemi: hemoglobin 10-8 g/dl, ağır düzeyde anemi: hemoglobin <8 g/dl
Anemiler dominant etiyolojiye göre sınıflandırıldığına %40.5’lik payla DEA en sık neden olarak bulundu. Renal anemi %14.4 ve inflamasyon anemisi %7.9 bulundu ve anemilerin %36.9’u mevcut imkanlarla açıklanamadı (Şekil-4).
42 Açıklanamayan anemisi olan yaşlılardan 40’ında eritrositler normositer (%78.4), 11’inde mikrositer (%21.6) karakterdeydi. Bu grupta makrositer anemi görülmedi. Bu yaşlılarda anemi ile ilişkili olabilecek nedenlerden 5 kişide KOAH, 2 kişide subklinik hipotiroidi (bir kişide TSH>10 IU/mL), 1 kişi de alkol alımı mevcuttu. Anemiden sorumlu olabilecek ilaç kullanımı yoktu. Kronik inflamasyon ölçütlerini karşılamasa da 9 yaşlının hsC-RP değeri >4 mg/dl ve 4 yaşlının hsC-RP değeri >10 mg/dl, 12’sinde ferritin >300 ng/dl bulundu ancak bu yaşlılarda serum demiri >60 μg /dl olduğu için inflamasyon anemisi olarak kabul edilmedi.
43 Anemik yaşlıların 15’inde demir eksikliği ile birlikte evre 3 renal yetmezlik (GFH <60 ml/dk), 6’sında demir eksikliği ile birlikte kronik inflamasyon bulguları ve 6 yaşlıda evre 3 renal yetmezlikle birlikte inflamasyon belirteçleri (TS> %15 ve serum demiri<60 μg/dl iken ferritin > 100 ng/dl ve/veya hsC-RP >4 mg/dl) mevcuttu. Toplamda anemik yaşlıların %21’inde ve anemi etiyolojisi bilinen yaşlıların %30’unda birden fazla etiyolojik neden sorumluydu. Etiyolojisi net belirlenemeyen 51 yaşlı açıklanamayan anemi olarak tanımlanmıştı (Şekil-6).
Şekil-6: Anemik yaşlılarda karma etiyoloji
15 KBY inflamasyon 6 Demir eksikliği 6
44