MATERYAL METOD

Bu çalışma kapsamına, Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Kulak Burun Boğaz Polikliniğine ve Uyku Bozuklukları Merkezine Temmuz 2008 ile Kasım 2010 tarihleri arasında başvuran ve PSG sonucu OSAS tanısı konulan hastalar alındı. Başvuru şikayetleri yönünden heterojen bir grup olup, çoğu horlama şikayetiyle, diğerleri ise partnerlerinin ifade ettiği uykuda solunum durması hikayesi, gündüz aşırı uykululuk hali, yorgunluk, baş ağrısı gibi şikayetlerle başvurdu. Bu hastalara yapılan PSG sonucuna göre, OSAS olarak saptanan (AHİ>5) gruptan, rastgele ilk 100 hasta seçildi. Hastalara arasında cinsiyet ayırımı yapılmadı.

Çalışmaya:

 Uyku bozukluğu nedeniyle, daha önce herhangi bir klinikte OSAS tanısı alıp herhangi bir cerrahi müdahale geçiren sekonder vakalar,

 Başka şikayetlerle başvurup, tiroid fonksiyon bozukluğu tanısı alıp replasman tedavisi yapılan vakalar ,çalışmaya dahil edilmedi.

Cinsiyet ayırımı yapılmaksızın, tümü erişkin 100 hasta çalışmaya dahil edildi. Hastalarımız 24 ile 77 yaşları arasındaydı.

Tüm Hastaların yaş, vücut ağırlığı ve boyları alınarak vücut kitle indeksleri(BMİ) hesaplandı, Apne Hipopne indeksi(AHİ) ile korelasyonu değerlendirildi. TSH, FT3, FT4 Hormon düzeyleri bakıldı. Tedavi öncesi mevcut Tiroid fonksiyon bozukluğu ve OSAS bağlantısı tespit edilen olgular yüzde olarak oranları tespit edildi. Replasman tedavisi alan olgular ve cerrahi tedavi yapılanlar şikayetlerindeki değişiklikler ek kontrolde tiroid fonksiyonlarının tekrar değerlendirilmesiyle karşılaştırılarak kaydedildi.

Çalışmaya dahil edilen hastalardan ve eşlerinden detaylı bir anamnez alınmış olup hastaların aşağıdaki soruları yanıtlaması istenmiştir.

-Horlamanın her gece olup olmaması, şiddeti ve uyku pozisyonu ile ilgisi, -Uykuda solunum düzensizliklerinin, boğulma hissinin olup olmaması, -Gece uyanmaların sıklığı,

-Sabah uyanmanın kolay olup olmaması,

-Öğrenme, kavrama, idare, hafıza gibi entelektüel fonksiyon değişiklikleri, -Libido eksikliği veya empotans gibi seksüel sorunlar

Anamnez alınmasından sonra her hastaya rutin K. B. B. muayenesi yapılmıştır. Muayenede: Özellikle burun yapısı ve nazal pasaj açıklığı, yumuşak damağın durumu, uvula uzunluğu,epiglot konumu, mandibuler yapı, dilin büyüklüğü, kraniofasiyal anomalisinin olup olmadığı, tonsil ve adenoid gibi lenfoid dokuların büyüklüğü ve dil hareketleri değerlendirilmiştir.

Bu çalışmada PSG çekimleri Dicle Üniversitesi Hastanesi Göğüs Hastalıkları Kliniği uyku laboratuarında teknisyen gözetiminde ve hastaların spontan uykusunda yapılmıştır. Video kamera sistemi ile tüm gece boyunca ses ve görüntü kaydı sağlanmıştır. Hastalar normal yatağa gitme sürelerinden iki saat önce odalara alınarak, uyuması istenilen odaya alışmaları sağlanmıştır. Hastalara elektrot bağlama işleminden sonra, tüm elektrodların bilgisayardan kontrol edilmesini takiben hastalar yalnız bırakılmışlardır.

PSG ile EEG, mentalis ve submentalis EMG, sağ anterior tibial kastan EMG, ağız-burun, göğüs ve karın solunumu ve oksimetre ile tüm gece uyku incelemesi yapılmıştır. Solunum monitorizasyonu ana alete entegre edilmiş pulse oksimetre ve oro-nazal hava akımı ölçümü ile sağlanmıştır (oro-nazal kanül). Boyuna yerleştirilen mikrofon yardımıyla solunum sesleri kaydedilirken, piezoelektrik bantlar ile toraks ve abdomen hareketleri izlenerek solunum çabası tetkik edilmiştir. Arka, ön, sağ ve sol olmak üzere vücut pozisyon sensörü ile hastaların uyku esnasında pozisyonları kaydedilmiştir. Ayrıca EKG elektrotları ile gece boyunca kalp ritmi alınmıştır. Bütün işlem ve kayıtlar teknisyenin gözetimi altında olmuştur. PSG kayıtları Twin polisomnografik analiz programı kullanılarak uluslararası uyku bozuklukları kriterlerine göre (AASM 2007) skorlanmıştır. Çalışmada elde edilen PSG sonuçları ve antropometrik ölçüm sonuçları karşılaştırıldı. Cihazın markası Compumedics e-serisi olup 44 kanalıdır. Bilgisayar programı ile skorlanıp daha sonra hekim kontrolü ile manuel olarak değerlendirilip, raporlar sorumlu hekim tarafından açıklanmıştır.

Çalışmada elde edilen bulgular Biyoistatistik Anabilim Dalında Prof.Dr. Ömer Satıcı ile beraber değerlendirildi. İstatistiksel analizler için SPSS (Statistical Package for Social Sciences) for Windows 15.0 programı kullanıldı. Çalışma verileri değerlendirilirken tanımlayıcı istatistiksel metotların (Ortalama, Standart sapma, frekans) yanısıra niceliksel verilerin karşılaştırılmasında normal dağılım gösteren parametrelerin gruplar arası karşılaştırmalarında student’t testi kullanıldı, ikiden çok grup ortalamalarının karşılaştırmasında tek yönlü ANOVA testi kullanıldı..Kategorik değişkenlerin değerlendirilmesinde Ki-Kare testi kullanıldı.İki kategorik değişkene göre değerlendirildiğinde iki yönlü ANOVA testi kullanıldı. Niteliksel verilerin karşılaştırılmasında ise Ki-Kare testi kullanıldı. Değişkenler arasındaki ilişkilerin incelenmesinde Pearson-r korelasyon testi

kullanıldı. Sonuçlar tanımlayıcı istatistiklerin ortalama standart sapma ve her bir değişkenin % 95 güven aralıkları bulundu. Anlamlılık p<0.05 düzeyinde değerlendirildi.

4.

BULGULAR

Çalışma Temmuz 2008 ile Kasım 2010 tarihleri arasında, Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi KBB polikliniği ve Uyku Bozuklukları Merkezine başvuran yaşları 24 ile 77 arasında değişmekte olan toplam 100 olgu üzerinde yapılmıştır. Olguların 27’i (% 27) Kadın, 73’ü (%73) Erkektir.

Tüm olgulara rutin kulak burun boğaz muayenesi yapılmıştır. Burada özellikle nazal pasaj açıklığı, nazofarenks, yumuşak damak, uvula, tonsilla palatina, tonsil plikaları ve orofarenks arka duvar mukozası değerlendirilmiştir. Uyku bozukluğu nedeniyle, daha önce herhangi bir klinikte OSAS tanısı alıp herhangi bir cerrahi müdahale geçiren sekonder vakalar ile başka şikayetlerle başvurup, tiroid fonksiyon bozukluğu tanısı alıp replasman tedavisi yapılan vakalar ,çalışmaya dahil edilmedi.

Horlama şikayeti ile müracaat eden hastaların anamnez ve fizik muayene bulguları sonucu uyku apnesi ön tanısı ile polisomnografik inceleme yapılmıştır. Bu inceleme sonucu OSAS tespit edilen olguların yaş ortalamaları 48.79 di. Kadınların yaşları 24 ile 76 arasında değişmekte olup; ortalaması 55.44’tir. Erkeklerin yaşları 24 ile 77 arasında değişmekte olup; ortalama yaş 46.33’dir. Bu olguların her birinden serum serbest T3, T4, TSH düzeyleri istendi, vücut ağırlığı ve boy olçümü yapılıp BMİ hesaplandı. Polisomnografik inceleme sonucu olguların apne hipopne indeksleri hesaplandı.

Bu çalışmada apne tespit edilen hastaların apne Hipopne indeksleri, OSAS dereceleri ve serum serbest T3, T4, TSH düzeyleri Tablo19’da gösterilmiştir. 100 hastanın 33’ u hafif, 19’i orta, 48’u ağır OSAS tablosuna sahipti. Bu 100 olgunun yapılan serum tiroid hormonu düzeylerinde 5 hastada (2’si hafif, 3’si ağır OSAS’lı) hipotiroidi saptandı. Hipotirodisi olan hastalardan 2’si kadın 3’i erkekti.

Olguların, Cinsiyetlere göre yaş ortalamaları hasaplandığında, erkek (46,33±8,866) olguların yaş ortalamaları, kadın (55,44±12,473) olguların yaş ortalamalarından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmaktadır (p>0.000, Tablo 13). Bu sonuca göre kadınların ortalama yaşı erkeklerden yaklaşık 9 yaş daha fazladır.

Tablo 13. Olguların Yaş ve Cinsiyete Göre Dağılımı

Cinsiyet N Min Max X±SD

Erkek 73 29 77 46,33±8,866

Kadın 27 24 76 55,44±12,473

Toplam 100 24 77 48,79±10,70

t=-4.067 P=0,000 fark önemlidir.

AHİ’ne göre olguların cinsiyet dağılımları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır (p>0.05, Tablo 14).

Tablo 14.AHİ’ye göre olguların cinsiyet dağılımları Cinsiyet

Toplam

AHİ _{Erkek Kadın}

Hafif 34,2% 29,6% 33,0% Orta 17,8% 22,2% 19,0% Ağır 47,9% 48,1% 48,0% Toplam 100,0% 100,0% 100,0% =0,33 P>0,05 Fark yok

Tablo 15. Hastaların Antropometrik Özellikleri

N Min Max X±SD Yaş Kilo Boy BMİ AHİ 100 100 100 100 100 24 55 1,50 23,30 5 77 120 1,94 44,10 128,2 48,79±10,70 85,63±12,65 1,71±1,078 29,09±4,41 37,66±29,21

Şekil 6 Boy ve Kilo Dağılımı

Olguların boyları 150 cm ile 194 cm arasında değişmekte olup; ortalaması 1.71 boy cm’dir (Şekil 8).

Olguların vücut ağırlıkları 55 kg ile 120 kg arasında değişmekte olup; ortalaması 85.63 kg’dır (Şekil 8).

Şekil 7. BMİ dağılımı

Olguların BMİ düzeyleri 22.30 ile 44.10 arasında değişmekte olup; ortalaması 29.09’dır (Şekil 9).

Olguların, Cinsiyetlere göre BMİ ortalamaları hesaplandığında, iki grup arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır (Tablo 16).

Tablo 16. Cinsiyetlere göre BMİ Ortalaması Cinsiyet N ortalama Std. Sapma BMI ERKEK 73 28,7918 3,95488

KADIN 27 29,9259 5,46532 t=-1,143 P>0,05 fark yoktur

AHİ’ye göre Kadın olguların BMİ ortalamaları arasında istatistiksel olarak ileri düzeyde anlamlı farklılık bulunmaktadır. AHİ ağır olan Kadın olguların BMİ düzeyleri; AHİ hafif ve orta düzeyde olan olguların BMİ düzeylerinden ileri düzeyde anlamlı yüksektir. AHİ hafif ve orta düzeyde olan olguların BMİ düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır (Tablo 16).

AHİ’ye göre Erkek olguların BMİ ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmaktadır. AHİ ağır olan Erkek olguların BMİ düzeyleri; AHİ hafif ve orta düzeyde olan

olguların BMİ düzeylerinden anlamlı yüksektir. AHİ hafif ve orta düzeyde olan olguların BMİ düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır (Tablo 17).

Tablo 17. BMİ değişkeninin Cinsiyet ve OSAS gruplarına göre tanımlayıcı istatistikleri Cinsiyet OSAS Derecesi X±SD 95% Güven aralığı Alt sınır Üst sınır Erkek Hafif 27,676±1,839 26,009 29,343 Orta 27,192±1,164 24,881 29,503 Ağır 30,183±1,709 28,774 31,591 Kadın Hafif 27,325±1,484 24,379 30,271 Orta 28,933±1,713 25,532 32,335 Ağır 31,985±1,164 29,674 34,296

AHİ’ye göre tüm olguların BMİ ortalamaları arasında istatistiksel olarak önemli farklılık bulunmaktadır. AHİ ağır olan olguların BMİ düzeyleri; AHİ hafif ve orta düzeyde olan olguların BMİ düzeylerinden anlamlı yüksektir. AHİ hafif ve orta düzeyde olan olguların BMİ düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır (Tablo 18).

Tablo 18. Tüm olgularda OSAS derecelerine göre BMİ ortalamaları

Osas Derecesi X±SD 95% Confidence Interval Alt Sınır Üst Sınır Hafif 27,501 ,852 25,808 29,193 Orta 28,063 1,036 26,007 30,119 Ağır 31,084 ,682 29,731 32,437 F=6,36 P=0,003

Şekil 8. OSAS Derecesi

Tablo 19. Hastaların Dağılımı

NO AdSoyad YAŞ KİLO BOY BMİ TSH (0,35-4,94 ulU/ml normal sınır) FT3 (1,71- 3,71 pg/ml normal sınır) FT4 (0,70-1,48 ng/pl normal

sınır) HORLAMA AHİ OSASDERECESİ CİNSİYET 1 AK 45 95 1,8 29,3 4,37 0,175 0,92 VAR 49,4 AĞIR E 2 AS 45 82 1,78 25,9 0,322 0,369 1,3 VAR 29,7 ORTA E 3 AG 36 83 1,81 25,3 2,47 0,346 1,56 VAR 26,8 ORTA E 4 AK 40 80 1,85 23,4 0,881 ,0,336 1,24 VAR 9,8 HAFİF E 5 AK 55 73 1,75 23,8 0,009 0,662 2,69 VAR 8,7 HAFİF E 6 AK 30 83 1,75 27,1 0,256 0,358 1,37 VAR 5,8 HAFİF E 7 AK 60 120 1,78 37,9 2,78 0,363 1,49 VAR 83 AĞIR E 8 AY 35 75 1,75 24,5 2,16 0,31 1,36 VAR 11,7 HAFİF E 9 AT 57 75 1,6 29,3 0,94 0,39 1,18 VAR 5,6 HAFİF E 10 AS 57 85 1,77 27,1 3,84 0,317 1,34 VAR 31,5 AĞIR E