Matematiğin Tanımı ve Önemi

Ġnsanların hayatlarında önemli bir yeri olan, onların yaĢamını doğrudan ya da dolaylı bir Ģekilde etkileyen matematiğin pek çok tanımı yapılmıĢtır. Matematik kimilerine göre bir düĢünce sanatı, bilimin ortak dili, hesaplama tekniği, bir iletiĢim aracı, bir disiplin, gerçeğe ulaĢma yolu olarak tanımlansa da üzerinde ortak bir yargıya varılan bir yanıt henüz bulunamamıĢtır. Fakat hiç Ģüphesiz kabul edilmelidir ki, matematik evrensel bir dil olup tüm bilimlerin ortak paydası konumundadır (IĢık, ÇiltaĢ ve Pekdemir, 2008).

En güncel anlamına bakıldığında matematik; cebir, geometri gibi sayı ve ölçü temeline dayanarak niceliklerin özelliklerini inceleyen bilimlerin ortak adıdır (TDK, 2018). Altun (2016), matematiği evrenin en ince ayrıntısına kadar tüm yapılarının açıklanmasında kullanılan bir araç olarak ifade etmektedir. Baykul (2001)‟a göre matematik, yapılar ve iliĢkilerden oluĢan bir sistemdir. Bu yapılar ve iliĢkiler, insan zihninde ardıĢık soyutlama ve genellemeler süreci sonucunda oluĢturulur. Baki (2018), matematiği örüntülere, fikirlere ve yorumlara bakmak için

kullanabileceğimiz en güçlü araç olarak tasvir etmektedir. Olkun ve Uçar (2014), matematiği bireyin örüntüler ve düzen arayarak problem çözme süreci olarak tanımlamıĢ, günlük hayatta kullanılan matematiğin aslında insanın doğayı matematize etme çabalarından oluĢtuğunu belirtmiĢtir. Umay (2002)‟a göre ise matematik, mantıklı düĢünmenin, akıl yürütmenin, problemleri saptamanın ve çözüm üretmenin dilidir.

Matematiğin tanımı kiĢiden kiĢiye farklılık gösterir. Baykul (2001), bu durumun insanların matematiğe ihtiyaç duyma sebeplerine, matematik hakkındaki tecrübelerine, matematiğe karĢı tutum ve ilgilerine bağlı olduğunu ifade etmektedir. Matematik bazı matematik kuramcılarına göre ispatlar ve kabuller bütünü iken, bazılarına göre sadece okullarda okutulan bir ders, kimine göre ise yaĢamın ve evrenin bir aynasıdır (Öztürk, 2018).

Matematik, günlük hayatla ve matematik bilimiyle olan iliĢkisi esas alınarak iki boyutta tasnif edilebilir. Günlük hayatı kolaylaĢtıran matematik, pratik hesaplamalar yoluyla güncel sorunlara çözüm bulmak üzere yapılan çalıĢmaları içeren matematiktir. Buna uygulamalı ve faydacıl matematik denmektedir. Ġkincisi ise teoremlerin, ispatların açıklandığı, yeni matematik yapılarının oluĢturulduğu ve bunların iç dinamiğinin izah edildiği matematiktir. Bu tür matematik ise pür matematik olarak adlandırılmaktadır. Özetle matematik sadece hayatın gerçeklerinden uzak kurallar ve semboller yığını olmadığı gibi yalnızca somut kavramlardan oluĢan ve insanlığın gereksinimlerini karĢılamaya yönelik sunulan bir çözüm yolu da değildir. Salt kuramsal çalıĢmaları tümüyle yararsız gören uygulamalı matematikçiler ne kadar doğru değilse iĢe yarayan matematik gerçek matematik değildir yaklaĢımı da bir o kadar yanıltıcıdır (Baki, 2018).

Matematik, sadece insanlar için vardır ve onların hayallerinde saklıdır. Matematik, reel dünyanın sınırlılıkları ve kaçınılması imkansız hatalarından sıyrılacak kadar mükemmel; kendi kurallarını kendi koyacak kadar bağımsız; gerçek olmayan bir dünyada gerçekten daha gerçek gibi davranacak kadar özgüvenli; kendine özgü yasaları olacak kadar özgür; kendi kavramlarını somut objelermiĢçesine herkese kabul ettirebilecek kadar güvenilir ve inandırıcı; aynı

zamanda duyarlı; baĢka bir bilim dalının olamayacağı kadar kesin ve akılcı bir bilimdir (Umay, 2002).

Matematik; kurallar, semboller, Ģekiller, dil ve etkileĢimler vasıtasıyla bireye dünyayı açıklamayı, fikir geliĢtirmeyi ve ispat yapmayı öğretir (Evirgen, 2013). Sayma, hesaplama, ölçme ve çizme vasıtasıyla günlük hayat içerisinde karĢılaĢtığımız problemleri çözmemize, dünyayı ve yaĢadığımız çevreyi anlamamıza yardımcı olur. Bireyde mantıklı düĢünmeyi geliĢtirir (Baykul, 2001). Matematik bilinen özelliklerinin yanında günlük hayattaki süreçleri kavrama, olayları iliĢkilendirme, akıl yürütme, tahminde bulunma gibi önemli beceriler kazandırarak bireylere farklı bir düĢünme alıĢkanlığı kazandırır. Bireye karĢısına çıkan problemleri çözme aĢamasında eleĢtirel düĢünme ve neden-sonuç iliĢkisi kurabilme becerisi kazandırır. Matematik insan zihnini geliĢtirdiği gibi aynı zamanda bireyin yaĢam felsefesini ve hayata bakıĢ açısını etkiler.

Ġçinde yaĢadığımız dünyayı anlamlandırmak ve onun üzerinde güç kazanmak açısından matematiğin önemli rolü vardır (Baki, 2018). YaĢamın niteliğini arttırmak, doğal olaylara yön vermek ve onlardan yararlanarak icatlar yapmakla mümkün olmaktadır. Matematik iĢte tam da bu noktada devreye girmektedir. Matematiksel modeller üzerinde çalıĢmak, doğal olaylara yön vermenin en iĢe yarar yoludur. Gerek günlük alıĢveriĢ hesapları, gerek zaman ve ölçü birimlerinin kullanımı, gerekse doğa olayları ile baĢ etme isteği matematiği önemli kılmıĢtır. Nitekim matematiğin günlük gereksinimlere karĢılık veren bir yanı olduğu gibi aynı zamanda doğa ile iç içe geçmiĢ, doğa olaylarını zihinsel süreçlerle iĢleyen ve genellemeler yapan soyut bir yanı da vardır (Kuru, 2014).

YaĢamımızın her alanında matematiksel sistemi görmek mümkündür. Ġnsanlar, toplumlar, araĢtırmalar ve dijital dünyada geliĢen yenilikler için matematik olmazsa olmaz bir unsurdur. Dahası matematik olmadan, ne toplumların ihtiyaç duyduğu nitelikli insan kaynağı ne de insanların özgürleĢmesi gerçekleĢebilir. Çünkü matematik düĢünce özgürlüğünde sınır ve ön yargı tanımaz, kanıtlanmayan bir önermeyi akla yatkın olsa bile doğru olarak kabul etmez (ErĢen, 2014). Bu sebeple günümüz bilgi çağında teknolojiden endüstriye, ekonomiden eğitime hatta siyasete kadar birçok medeniyet harikası varlıklarını matematiğe borçludur. DeğiĢen dünyaya

paralel olarak deneyle, gözlemle ulaĢılan bazı gerçekler zaman içinde geçerliliğini yitirip yenileri bulunurken, diğer alanlardan ulaĢılan gerçeklerden farklı olarak matematiksel gerçeklere deneyle, gözlemle değil yalnızca akılla ulaĢılabilir. Belki de bu nedenle yüzyıllar boyu, zamandan ve mekandan bağımsız olarak geçerliğini sürdürmektedir (Umay,2002).