BÖLÜM 3: ARAġTIRMANIN BULGULARI
3.5. Sağlık Hizmeti Sunumunu Değer Temelli Sağlık Hizmeti Sunumuna
3.5.2. Maliyet
“Hangi alanlardaki düzenlemelerle değer temelli sağlık hizmeti sunumuna dönüşüm sağlanabilir?” sorusuna katılımcılar tarafından verilen yanıtların analizi sonucunda elde edilen maliyet temasında yer alan “yatırım”, “gereksiz hizmet kullanımı” ve “kaynak kullanımı” konuları olmak üzere üç başlık altında katılımcı görüşlerine yer verilecektir.
3.5.2.1. Yatırım
Araştırma katılımcılarından Yusuf Bey, dönüşüm için doğru yatırıma önem verilmesini gerektiğini söyleyerek:
“…tabii kalitenin parasal boyutu da var o yüzdende sağlık hizmetlerine doğru yatırım yapmak gerekiyor. Bu yatırım fiziksel donanımla olabileceği gibi tıbbi cihazlarla da olabilir.” şeklinde görüşlerini ifade etmiştir.
Yine aynı şekilde doğru yatırımın önemli olduğunu vurgulayan Eymen Bey, Türkiye‟de çok fazla cihaz kirliliği olduğunu ve bunların giderilerek etkili kullanılmasının gerekli olduğundan bahsetmiştir. Katılımcının konu ile ilgili ifadesine aşağıda yer verilmiştir:
“bunun için doğru yatırımlar yapılmalıdır. Yatırım açısından Türkiye‟de çok fazla cihaz kirliliği var; örneğin hekimlerle sohbet arasında veya sosyal
103
medyadan duyduğum kadarıyla yurt dışında ülkelerde tomografi cihazı sayısı 3-5 tane iken, Türkiye‟de küçük illerde dahi 3 tanesi hizmet alımı 3 tanesi demirbaş olmak üzere toplam 6 tane var. Özellikle radyasyon kaynaklı tıbbi cihaz çok fazla bulunmaktadır. Evet, yatırım yapmalıyız ancak mali açıdan etkili kullanacak yatırımlara önem vermemiz gerekmektedir (Eymen Bey).”
3.5.2.2. Gereksiz Hizmet Kullanımı
Araştırıma katılımcılarından Zeynep Hanım ve Miraç Bey değer temelli sağlık hizmetine geçişte düzenlenmesi gereken alanlardan biri olarak gereksiz hizmet kullanımlarının olduğunu görmüşlerdir. Aşağıda iki katılımcının tam ifadelerine yer verilmiştir:
“En başta kıt kaynaklar düşünülerek gereksiz hizmet kullanımın önlenmesi değer temelli sağlık hizmeti için temel bir gerekliliktir. Bunun için ise yeni düzenlemelerin yapılması gerektiğini düşünüyorum. Yani 20 tane hastaya bir işlem yapıyorsak bunun 10 tanesi gereksizse, aynı bu kaynağı aslında gerçekten bu sağlık hizmetine ihtiyacı olan diğer 10 hasta için çok daha etkili ve kaliteli bir hizmet üretmek için kullanabiliriz. Sonuçta gereksiz kullanımların ortadan kalması ile gerçekten ihtiyacı olan hastalara daha etkili ve kaliteli bir hizmet sunacak hale gelebiliriz bence (Zeynep Hanım).”
“…ama burada en temel maliyet, hasta bakım maliyetidir. Bu nedenle gereksiz hizmet kullanımları azaltılabilirse değer yaratılacağına, hastaya birçok yönden kullanılan malzemeler, cihazlar, yapılan tetkik ve tahliller, muayeneler, sevkler, bakımlar, hastaneye yatış süreleri gibi durumlarım hepsinin azalacağına inanıyorum. Bu alanda bir düzenleme olmalı diyebiliriz (Miraç Bey).”
Eymen Bey ise diğer katılımcıları destekler nitelikte ifadeler kullanarak bu konuyu açıklayan örnekler sunmuştur:
“Yurtdışın da nasıl oluyor bakılacak olursa yılda 1 kere MR veya 6 ayda bir kere tomografi çektirme hakkı veriliyor. Belki bu sayı az, evet ama bizde hastanın yaşına, hastalığına, kimliğine, maddi durumuna bakmadan her hastaya her hafta her ay MR çekebiliyoruz ki bunların çoğu gereksiz kullanımı yaratıyor.
104
Örneğin hekim ayda 500 tane tomografi istemiş ama yalnızca 2 tane operasyon yapmış olsun. Bu gibi durumlara gerçekten çok fazla görülüyor. 498 tanesinin hangileri gereksiz yere kullanıldı? bunların belirlenmesi ve engellenmesine ilişkin düzenlemeler yapılması maliyet avantajı yaratmada önemlidir. Dolayısıyla değer temelli sağlık hizmetine geçişte gereksiz hizmet kullanımının engellenmesi konusunun düzenlenmesi gereken bir alan olduğunu düşünüyorum (Eymen Bey).”
Yine aynı şekilde Ömer Bey bu konu ile görüşlerini gereksiz hizmet kullanımının engellenmesinin getirilerinden bahsederek şu şekilde ifade etmiştir:
“İsrafları önlediğimiz zaman gerekli iyileştirmeleri yapar, hastaların alması gerektiği kadar hizmet sağlayabilirsek, gerekli olan kadar tetkik yapılmasını sağlayabilirsek, bu anlamda tasarrufa geçmiş olur ve karlılık miktarını arttırabiliriz (Ömer Bey).”
3.5.2.3. Kaynak Kullanımı
Araştırma katılımcılarından Eymen Bey, mevcut yapının değer temelli sağlık hizmeti sunumuna dönüştürülmesinde kaynak kullanımına ilişkin düzenlemelerin önemli olduğunu belirtmiştir. Aşağıda katılımcının ifadesi sunulmuştur:
“…bir açıdan değer temelli sağlık hizmetlerinde maliyetin de gözetilmesi gerekmektedir. Kalitenin yapılmasını zorunlu kıldığı, ancak idari mali işlerin çok maliyetli bulduğu, bütçenin yetersiz olduğu durumlar olabiliyor bu açıdan hasta sağlığına zarar vermeyecek şekilde kaynakların etkin kullanımının dönüşüm için gerektiğini düşünüyorum (Eymen Bey).”
Kaynak kullanımının satın alma sürecinden başladığını ifade eden Berat Bey ise şu şekilde sözlerine devam etmiştir:
“Sarf malzeme ve bakım maliyetlerinin analiz edilmesi gerekir. En iyi cihaza sahip olmak verimliliği getirmez bunun yanında bakım maliyetlerinin bile düşünülerek planlamaların yapılması gerekmektedir (Berat Bey).”
105
Katılımcılardan Zeynep Hanım ise diğer katılımcılardan farklı olarak kurumların yanında hastanın da kaynak kullanımında yardımcı olması gerektiğini vurgulayarak görüşlerini ifade etmiştir:
“…aslında kaynakların kötüye kullanımı gereksiz maliyet oluşması anlamına geliyor ve maliyetlerin artması için bir sebeptir. Kaynak kullanımında hasta da yardımcı olmalıdır. Mesela şu an Türkiye de Hepatit C'nin tedavisi var ve devlet bunu karşılıyor ancak bir kez karşılıyor. Hasta keyfi olarak tedaviyi yarım bırakıyor ve haliyle hastalık geçmediği için tekrar sağlık hizmeti talebinde bulunuyor. Bu da ciddi maliyetlere yol açıyor. Mali alanda yapılacak düzenlemelerin değer temelli sağlık hizmete geçişte gerçekten etkili olacağını düşünüyorum (Zeynep Hanım).”