BÖLÜM 3: ARAġTIRMANIN BULGULARI
3.1. Değer Temelli Sağlık Hizmetinin Sağlık Yöneticilerine Ne Ġfade Ettiğine ĠliĢkin
Değer temelli sağlık hizmetinin sağlık yöneticilerine ne ifade ettiğine ilişkin yanıtların analizi sonucunda elde edilen bulgular, “Maliyet-Kalite İlişkisi”, “Maliyet-Verimlilik İlişkisi” ve “Maliyet- Koruyucu Sağlık Hizmetleri İlişkisi” olmak üzere üç temada birleştirilmiştir. Bu bulgular aşağıdaki şekilde verilmiştir (Şekil 2).
ġekil 2: Değer Temelli Sağlık Hizmetinin Sağlık Yöneticilerine Ne İfade Ettiğine İlişkin Bulgular
3.1.1. Maliyet-Kalite ĠliĢkisi
“Değer temelli sağlık hizmeti sizin için ne ifade ediyor?” sorusuna katılımcılar tarafından verilen yanıtların analizi sonucunda maliyet ile kalite ilişkisinden bahsedildiği belirlenmiştir. Değer Temelli Sağlık Hizmetinin Sağlık Yöneticilerine Ne İfade Ettiğine İlişkin Görüşler Maliyet-Kalite İlişkisi Maliyet-Verimlilik İlişkisi Maliyet-Koruyucu Sağlık Hizmetleri İlişkisi
66
Araştırmanın katılımcılarından Eymen Bey ve Berat Bey değer temelli sağlık hizmetlerini, maliyet ve kalite açısından değerlendirerek görüşlerini beyan etmişlerdir. Aşağıda iki katılımcının tam ifadeleri sırasıyla verilmiştir:
“Kalite ve mali açıdan değerlendirirsek değer temelli hizmeti şu anlama gelir; hastanın minimum masrafla maksimum hizmeti alması, sağlığına kavuşması sürecindeki bütün aşamalarında kaliteli bir şekilde hizmetin sunulmasıdır (Eymen Bey).”
“Bütün işletmelerin işletmelerine kazandırmak istediği değer temelli sağlık hizmeti, hem çok kaliteli bir hizmet sunması hem de bunu en uygun maliyetle sağlamasıdır (Berat Bey).”
Katılımcılardan Yusuf Bey:
“Değer temelli sağlık hizmeti sunumu özellikle içinde bulunduğumuz ekonomik durumlarda yoğun olarak uygulamak istediğimiz ve üzerinde sürekli olarak tartıştığımız bir konudur. Çünkü gerçekten bir hastanın teşhisi, tedavisi çok ciddi maliyetlere sebep oluyor ve bu açıdan değer temelli sağlık hizmetlerini, hastanın sağlığını olumsuz etkilemeden en uygun maliyetle en iyi kaliteyi yakalayacak şekilde hizmetlerin sunumu olarak ifade edebiliriz.”
şeklinde açıklaması ile kalite ve düşük maliyet konularına vurgu yaparak değer temelli sağlık hizmeti konusundaki görüşlerini ifade etmiştir.
Benzer şekilde maliyet ve kalite ilişkisini ortaya koyan Miraç Bey‟in değer temelli sağlık hizmetinde maliyet ve kalite arasında bir denge olması gerektiğini ifade eden görüşleri ise:
“Değer temelli sağlık hizmetine basit olarak kalite ve maliyet arasında denge kurmak olarak bakarsak; bakım da kalite arttırıldığı zaman maliyette artmak zorunda değildir. Yani kalitenin artışı maliyet artışı ile paralel olur denemez. Kalite arttırılırken yani hastanın aldığı bakıma zarar vermeden maliyet belirli bir seviyede tutulabilir ancak maliyetlerin olması gerekenin daha altına çekilmesine uğraşılırsa kaliteyi sağlamak zorlaşır. Birinin arttırılırken diğerinin
67
azaltılması yerine kalite ve maliyet arasında bir dengenin sağlanması gerekir. Sonuç olarak kalite ve maliyet arasında bu dengenin sağlanması gerektiğini ve bu sayede değer temelli sağlık hizmetinin oluşturulabileceğini düşünüyorum.” şeklindedir.
3.1.2. Maliyet-Verimlilik ĠliĢkisi
“Değer temelli sağlık hizmeti sizin için ne ifade ediyor?” sorusuna katılımcılar tarafından verilen yanıtların analizi sonucunda maliyet ile verimlilik ilişkisinden de bahsedildiği görülmüştür.
Katılımcılarından Ömer Bey değer temelli sağlık hizmetlerini, maliyet ve verimlilik açısından değerlendirerek görüşlerini şu şekilde beyan etmişlerdir:
“Değer temelli sağlık hizmeti bence sağlık sistemimizde yeni oluşan hasta odaklı bakım hizmetinin, hastanın faydalanabileceği şekilde sürdürülmesi, sürdürülürken de yani hizmet verilirken de en uygun maliyetle en yüksek verimliliğin sağlanabilmesidir. Kaliteyle ilişkili verimlilik ölçümlerinin yapılması ve bu ölçümlerde de hem hastanın aldığı hizmetin komplikasyonları ve hasta memnuniyetini hem de bir hasta için ayırdığımız maddi miktarı ölçmeyi amaçlamalıdır. Çünkü bu amaç bize üretilen hizmette değeri getirecektir.”
3.1.3. Maliyet-Koruyucu Sağlık Hizmetleri ĠliĢkisi
“Değer temelli sağlık hizmeti sizin için ne ifade ediyor?” sorusuna katılımcılar tarafından verilen yanıtların analizi sonucunda maliyet ve koruyucu sağlık hizmetleri ilişkisinden de bahsedildiği belirlenmiştir.
Araştırmanın katılımcılarından Zeynep Hanım ve Elif Hanım değer temelli sağlık hizmetlerini, maliyet ve koruyucu sağlık hizmetleri açısından değerlendirerek görüşlerini beyan etmişlerdir. Aşağıda iki katılımcının tam ifadeleri sırasıyla verilmiştir: “Değer temelli sağlık hizmetlerinde bence tedavi edici sağlık hizmetleri yerine koruyucu sağlık hizmetlerinin üretimine odaklanmak bir değer üretme biçimdir. Ayrıca birinci basamakta yapılabilecek bütün işlemlerin burada çözülmesi ve
68
ikinci basmağa yönlendirilmemesi de önemli bir değer üretim şeklidir. Bu açılardan değerlendirdiğimizde değer temelli sağlık hizmetleri biz hekimlere hastadan daha çok görev ve sorumluluk yükleyen bir sitemdir. Yani tedavi edici hizmetler yerine koruyucu hizmetlere yönlendirilmesi maliyetlerin azaltılması ve değer yaratmak adına önemlidir diye düşünüyorum. Çünkü tedavi edici hizmetlere nazaran koruyucu sağlık hizmetlerinde maliyet düşüktür ve bu yüzden de maliyet adına hizmetin en etkin kullanılma yöntemi bence koruyucu sağlık hizmetlerine odaklanmaktır. Hastalık oluştuktan sonra gerek tetkikler gerekse ilaç tedavileri ve bakımı maliyet artışını getirir. Bu açıdan hem de hastalıkların daha kolay tedavi edilmesi ve hastanelerdeki bu yoğunluğun, kalabalığın, yer bulunamamalarının azalması hem de sağlık açısından baktığımızda birinci basamağın daha efektif kullanılması ve güçlendirilmesi adına koruyucu sağlık hizmetlerine odaklanmak bence değer temelli sağlık hizmeti üretiminin önemli bir şeklidir (Zeynep Hanım).”
“Değer temelli sağlık hizmetinde birinci aşama primer sağlık hizmetleri, yani bir hastalık ortaya çıkmadan önce yakalayabilmektir. Maliyetin büyük bir kısmını koruyucu sağlık hizmetlerine önem vermediğimiz için oluşturuyoruz. Bu açıdan değerlendirirsek bence değer temelli sağlık hizmetleri maliyet ve koruyucu sağlık hizmetleri arasındaki ilişkinin sağlanmasıdır (Elif Hanım).” Katılımcılar değer temelli sağlık hizmetlerinin maliyet etkinliği çabası olduğunu ve bunu sağlamak adına da koruyucu sağlık hizmetlerine önem verilmesi gerektiğini ve bu ikisi arasındaki ilişkinin sağlanmasının değer temelli sağlık hizmeti üretmek olduğunu ifade etmişlerdir.