4.1 Ekmeklik Buğday
4.2.3 Makarnalık buğdayda yöntemlerin irdelenmesi
ÇalıĢmanın bu bölümünde, makarnalık buğdayda her iki tekniğe iliĢkin kültür parametrelerinden elde edilen verilerin farklı tekniklere bakımından karĢılaĢtırılması yapılmıĢtır.
Makarnalık buğdaydan elde edilen olgun ve endosperm-destekli olgun embriyo kültürlerinde kallus oluĢum verilerine iliĢkin istatistik sonuçları çizelge 4.33‟de gösterilmiĢtir. Çizelgede incelendiğinde, kallus oluĢumuna iliĢkin ölçümlerde çeĢit ve gruba (olgun embriyo ve endosperm-destekli olgun embriyo) göre farklılık göstermemektedir (P>0.05). Ayrıca, çeĢit ile teknikler arasındaki etkileĢim de istatistiksel olarak önemsiz bulunmuĢtur (P>0.05).
Çizelge 4.34‟de görüldüğü gibi çeĢitler için en büyük kallus oluĢumu ortalaması Eminbey çeĢidinde (% 100.0) iken, en düĢük ortalama Güneyyıldızı çeĢidinden (%
96.7) elde edilmiĢtir. Olgun embriyo için ortalama kallus oluĢumu % 97.3, endosperm destekli olgun embriyo da ise bu değer % 99.3‟dür. Ortalama kallus oluĢumu bakımından iki grup arasında % 2.0‟lık farkın olduğu saptanmıĢtır. Çizelge 4.33‟de görüleceği üzere, bu farkın istatistiksel olarak önemli olmadığı belirlenmiĢtir (P>0.05).
Olgun embriyo kültürü ölçümlerinden Eminbey (% 100.0) ve Kızıltan-91 (% 100.0) çeĢitlerinin kallus oluĢumu yüzdesi eĢit olup diğer çeĢitlere göre oransal olarak yüksek bulunmuĢtur. Bu grupta yer alan Güneyyıldızı çeĢidinin kallus oluĢum yüzdesi ise diğer çeĢitlere göre daha düĢük (% 93.3) bulunmuĢtur. Endosperm-destekli olgun embriyo ölçümlerinde Kızıltan-91 çeĢidinin en düĢük kallus oluĢum değerine (% 96.7) sahip olduğu belirlenmiĢtir. Diğer makarnalık buğday çeĢitlerinde ise kallus oluĢum yüzdesi (% 100.0) eĢit olarak saptanmıĢtır. Kallus oluĢumuna ait ortalama değerler çizelge 4.34 ve Ģekil 4.9‟da gösterilmiĢtir.
76
Çizelge 4.33 Makarnalık buğdayda farklı eksplantlara göre kallus oluĢumuna iliĢkin varyans analiz sonuçları
Çizelge 4.34 Makarnalık buğdayda farklı eksplantlara göre kallus oluĢumu (%)
ÇeĢitler Olgun Embriyo Endosperm-destekli Embriyo Ortalama
Eminbey 100.0 a 100.0 a 100.0
ġekil 4.9 Makarnalık buğdayda farklı eksplantlara göre kallus oluĢumu (%)
[DEĞER].0
77
Buna göre, olgun embriyo ile endosperm-destekli olgun embriyo arasındaki ortalama farkın olmadığı tek çeĢit Eminbey‟dir. Ortalama farkın en fazla olduğu (% 6.7) çeĢit Güneyyıldızı, en az olduğu (% 3.3) çeĢitler ise Kızıltan-91 ve Sarıçanak' dır (ġekil 4.9).
Ancak bu farklılıkların çizelge 4.33‟de de gösterildiği gibi istatistiksel olarak önemli olmadığı saptanmıĢtır.
Makarnalık buğdayda, olgun ve endosperm-destekli olgun embriyo teknikleri kallus oluĢumu bakımından ki-kare bağımsızlık testi ile karĢılaĢtırıldığında da; kallus oluĢumunun yöntemlere bağlı olmadığı; bir baĢka deyiĢle, yöntemler arasında kallus oluĢturma bakımından önemli bir farkın bulunmadığı (2=0.300, P>0.05) açıkça görülmektedir. Bu durumda, makarnalık buğdayda kallus oluĢturmak için her iki yöntemin de baĢarıyla kullanılabileceği söylenebilir.
Her iki yöntemin karĢılaĢtırıldığı kallus ağırlığına iliĢkin verilerde ise makarnalık buğday çeĢitlerine göre istatistiksel olarak önemli farklılık olduğu saptanmıĢtır (P<0.01). Yani çeĢitlere ait kallus ağırlığı ortalamalarından en az birisi diğerlerinden anlamlı derecede farklıdır. Benzer Ģekilde, kallus ağırlığına iliĢkin veriler gruplara (olgun ve endosperm-destekli olgun embriyo) göre farklılık göstermiĢtir (P<0.01). Yani iki grup arasındaki ortalama kallus ağırlığı farkı istatistiksel olarak anlamlıdır. Ayrıca makarnalık buğday çeĢitleri ile gruplar arasındaki etkileĢim de istatistiksel olarak anlamlı (P<0.01) bulunmuĢtur (Çizelge 4.35).
Çizelge 4.35 Makarnalık buğdayda farklı eksplantlara göre kallus ağırlığına iliĢkin varyans analizi
VK SD KT KO F P
ÇeĢit 4 0.181 0.045 12.0109** 0.0008
Hata 10 0.038 0.004
Grup 1 1.988 1.988 1641.4774** 0.0000
ÇeĢit X Grup 4 0.080 0.020 16.5301** 0.0002
Hata 10 0.012 0.001
Toplam 29 2.299
**0.01 Düzeyinde önemli.
78
Çizelge 4.36‟de görüldüğü gibi Sarıçanak çeĢitinde elde edilen ortalama kallus ağırlığı (0.787 g) diğer buğday çeĢitlerine göre önemli derecede düĢüktür (P<0.05). Bu grupta en yüksek kallus ağırlığı değeri Eminbey çeĢidinden elde edilmiĢtir. Diğer yandan endosperm-destekli olgun embriyonun ortalama kallus ağırlığının (1.134 g), olgun embriyodan (0.619 g) oldukça yüksek olduğu görülmektedir (P<0.05). Olgun embriyo ölçümlerinde GündaĢ‟in, Eminbey ve Kızıltan-91 çeĢitlerine göre önemli derecede düĢük ortalamaya sahip olduğu görülmektedir. Endosperm-destekli olgun embriyo ölçümlerinde ise Sarıçanak‟in diğer makarnalık buğday çeĢitlerine göre düĢük değere sahip olduğu görülürken, Kızıltan-91 çeĢidinin diğer çeĢitlere göre en yüksek kallus ağırlığı değerine sahip olduğu da istatistiksel olarak belirlenmiĢtir.
Kallus ağırlığı bakımından olgun embriyo ile endosperm-destekli olgun embriyo arasındaki ortalama farkının en fazla olduğu makarnalık buğday çeĢidi Kızıltan-91 (fark=0.61 g) dir. Kızıltan-91 çeĢidi için elde edilen tekniklere ait ölçümler arasındaki fark, diğer çeĢitlere göre daha fazladır. Ortalama farkın en az olduğu (fark=0.38 g) buğday çeĢidi ise Sarıçanak‟dır (ġekil 4.10). Elde edilen ölçüm farklılıkları, çizelge 4.35‟de de görüldüğü gibi önemli düzeydedir (P<0.01).
Çizelge 4.36 Makarnalık buğdayda farklı eksplantlara göre kallus ağırlığı (g)
ÇeĢitler Olgun Embriyo Endosperm-destekli Embriyo Ortalama
Eminbey 0.680 d 1.250 a 0.966
GündaĢ 0.530 f 1.140 b 0.836
Güneyyıldızı 0.610 e 1.070 c 0.808
Kızıltan-91 0.660 d 1.280 a 0.974
Sarıçanak 0.600 e 0.990 c 0.787
Ortalama 0.619 1.134
C.V. 3.97 LSD 0.053 P< 0.05
Farklı harfler 0.05‟e göre farklı grupları gösterir.
79
ġekil 4.10 Makarnalık buğdayda farklı eksplantlara göre kallus ağırlığı (g)
Makarnalık buğdayda, olgun ve endosperm destekli olgun embriyo teknikleri kallus ağırlığı bakımından ki-kare bağımsızlık testi ile karĢılaĢtırıldığında da; kallus ağırlığının yöntemlere bağlı olmadığı; bir baĢka deyiĢle, yöntemler arasında kallus ağırlığı bakımından önemli bir farkın bulunmadığı (2=3.700, P>0.05) açıkça görülmektedir.
Ancak, burada dikkat çeken durum ki-kare değerinin (3.700) P değerinden (3,841) çok az farkla küçük olması ve bu nedenle de önemsiz olmasıdır. Nitekim bu özellik varyans analizinde önemli düzeyde farklı olarak bulunmuĢtur. Bu durumda, makarnalık buğdayda kallus ağırlığı bakımından her iki yöntemin de baĢarıyla kullanılabileceği söylenebilir.
Rejenarasyon kapasitesi iliĢkin yapılan analizlerde, çeĢitler arasında farklılık olduğu saptanmıĢtır (P< 0.01). Yani çeĢitlere ait rejenarasyon kapasitesi ortalamalarından en az birisi diğerlerinden anlamlı derecede farklıdır. Ayrıca çeĢitler ile gruplar arasındaki etkileĢim de önemli bulunmuĢtur (P<0.05). Buna karĢın, gruplar arasındaki farklılık önemsiz bulunmuĢtur (P>0.05). Yani, rejenerasyon kapasitesi bakımından her iki embriyo kültürü tekniği arasında fark bulunmamaktadır (Çizelge 4.37).
0.68
80
Çizelge 4.37 Makarnalık buğdayda farklı eksplantlara göre rejenerasyon kapasitesine iliĢkin varyans analizi taraftan ortalama rejenarasyon kapasitesi en yüksek Sarıçanak çeĢididir. Olgun embriyo ölçümlerinde Sarıçanak‟ın rejenarasyon kapasitesi diğer çeĢitlere göre yüksek (% 96.7) bulunmuĢtur. Bu grupta endüĢük (% 70.0) rejenarasyon kapasitesi GündaĢ çeĢidinden elde edilmiĢtir. Endosperm destekli olgun embriyo ölçümlerinde ise GündaĢ çeĢidinin diğer çeĢitlere göre rejenarasyon kapasitesi bakımından önemli derecede düĢük değere (% 73.3) sahip olduğu görülmüĢtür. Bu grupta, Sarıçanak çeĢidinin en yüksek rejenarasyon kapasitesine (% 100.0) sahip olduğu istatistiksel olarak belirlenmiĢtir (Çizelge 4.38, ġekil 4.11).
Çizelge 4.38 Makarnalık buğdayda farklı eksplantlara göre rejenerasyon kapasitesi (%)
ÇeĢitler Olgun Embriyo Endosperm-destekli Embriyo Ortalama
Eminbey 80.0 bc 90.0 ab 85.0
Farklı harfler 0.05‟e göre farklı grupları gösterir.
81
ġekil 4.11 Makarnalık buğdayda farklı eksplantlara göre rejenerasyon kapasitesi (%)
Rejenarasyon kapasitesine bakımından olgun embriyo ile endosperm-destekli olgun embriyo arasındaki ortalama farkının en fazla olduğu buğday çeĢidi Güneyyıldızı (fark=
% 20.0)‟dir. Ortalama farkın en az olduğu (fark= % 3.3) makarnalık çeĢit ise Sarıçanak‟dir. Bu farklılıkların çizelge 4.37‟de görüldüğü gibi önemli olduğu belirlenmiĢtir.
Makarnalık buğdayda, olgun ve endosperm-destekli olgun embriyo teknikleri rejenerasyon kapasitesi bakımından ki-kare bağımsızlık testi ile karĢılaĢtırıldığında da;
rejenerasyon kapasitesi parametresinin yöntemlere bağlı olmadığı; bir baĢka deyiĢle, yöntemler arasında rejenerasyon kapasitesi parametresi bakımından önemli bir farkın bulunmadığı (2=0.005, P>0.05) açıkça görülmektedir. Bu durumda, makarnalık buğdayda rejenerasyon kapasitesi parametresi bakımından her iki yöntemin de baĢarıyla kullanılabileceği söylenebilir.
Makarnalık buğdaydan elde edilen olgun ve endosperm-destekli olgun embriyo kültürlerinde, kültür etkisi verilerine iliĢkin istatistik sonuçları çizelge 4.39‟da gösterilmiĢtir.
82
Çizelge 4.39 Makarnalık buğdayda farklı eksplantlara göre kültür etkisine iliĢkin varyans analizi
VK SD KT KO F P
ÇeĢit 4 2048.028 512.007 7.8042** 0.0040
Hata 10 656.070 65.607
Grup 1 27.840 27.840 0.3594 0.4378
ÇeĢit X Grup 4 1226.028 306.507 3.9563* 0.0354
Hata 10 774.737 77.474
Toplam 29 4732.703
*0.05 Düzeyinde önemli, **0.01 Düzeyinde önemli
Ġstatistiksel analiz sonucuna göre, kültür etkisine iliĢkin olarak çeĢitler arasından önemli farklılık olduğu saptanmıĢtır (P<0.01). Ayrıca, buğday çeĢidi ile gruplar arasındaki etkileĢimde önemli bulunmuĢtur (P<0.05). Buna karĢın, her iki teknik arasında kültür etkisi bakımında önemli bir fark olmadığı belirlenmiĢtir (P>0.05).
Çizelge 4.40‟da görüldüğü gibi makarnalık buğday çeĢitleri içinde ortalama en yüksek kültür etkisi Sarıçanak çeĢidinden (% 100.0), ortalama en düĢük kültür etkisi ise GündaĢ çeĢidinden (% 74.8) elde edilmiĢtir. Olgun embriyo için ortalama kültür etkisi % 88.6 iken endosperm-destekli embriyo için bu değer %86.7 olmuĢ, aralarındaki % 1.9 puanlık fark istatistiksel olarak anlamsız bulunmuĢtur. Olgun embriyo kültüründe iki çeĢit (Güneyyıldızı ve Sarıçanak) a grubunda yer alırken, endosperm-destekli olgun embriyo kültüründe bir çeĢit (Sarıçanak) a grubunda yer almıĢtır.
Kültür etkisi bakımından olgun embriyo ile endosperm-destekli olgun embriyo arasındaki ortalama farkının en fazla olduğu buğday çeĢidi Güneyyıldızı (fark= % 26.7) dir. Güneyyıldızı çeĢidi için elde edilen gruplara ait ölçümler arasındaki fark diğer buğday çeĢitlerine göre daha fazladır. Ortalama farkın en az olduğu (fark= % 3.3) buğday çeĢidi ise Kızıltan-91‟dir (Çizelge 4.40, ġekil 4.12).
83
Çizelge 4.40 Makarnalık buğdayda farklı eksplantlara göre kültür etkisi (%)
ÇeĢitler Olgun Embriyo Endosperm-destekli Embriyo Ortalama
Eminbey 80.0 bcd 90.0 abc 85.0
Farklı harfler 0.05‟e göre farklı grupları gösterir.
ġekil 4.12 Makarnalık buğdayda farklı eksplantlara göre kültür etkisi (%)
Makarnalık buğdayda, olgun ve endosperm-destekli olgun embriyo teknikleri kültür etkisi bakımından ki-kare bağımsızlık testi ile karĢılaĢtırıldığında da; kültür etkisi parametresinin yöntemlere bağlı olmadığı; bir baĢka deyiĢle, yöntemler arasında kültür etkisi parametresi bakımından önemli bir farkın bulunmadığı (2 =0.036, P>0.05) açıkça görülmektedir. Bu durumda, makarnalık buğdayda kültür etkisi parametresi bakımından her iki yöntemin de baĢarıyla kullanılabileceği söylenebilir.
[DEĞER].0
84
Sonuç olarak, tüm bu karĢılaĢtırmalar genel olarak değerlendirildiğinde ekmeklik buğdayda kallus ağırlığı ve rejenersayon kapasitesi parametrelerinde; makarnalık buğdayda ise kısmen kallus ağırlığı parametresinde, endosperm-destekli olgun embriyo yönteminin kullanılması ile önemli düzeyde artıĢ sağlanabileceği açıkça görülmektedir.
Özellikle, ekmeklik buğdaylarda rejenerasyon kapasitesinde görülen önemli artıĢ, biyoteknoloji ve genetik mühendisliği ile gen aktarılmasında baĢarıyı da önemli düzeyde arttıracaktır.
85 5. SONUÇ
Bilindiği gibi, buğdayın ülkemiz ekonomisine katkısı farklı yönelerden olmaktadır. Bu katkılar, tarım arazilerinin kullanılmasında, tarımsal üretimde, halkın beslenmesinde, iç ve dıĢ ticarette ve ulusal gelirin arttırılmasında kendini göstermektedir. Bu nedenle, kiĢi baĢına tahıl tüketiminin yüksek olduğu Türkiye‟de, üretim miktarı ve kalitenin arttırılması yönündeki klasik ıslah çalıĢmalarının yanında, biyoteknolojik çalıĢmaların da yapılması kaçınılmazdır.
Günümüzde, klasik bitki ıslah yöntemlerinde karĢılaĢılan sorunların çözümlenmesinde biyoteknolojik yöntemlerden yararlanılmaya yoğun bir Ģekilde baĢlanılmıĢtır. Özellikle kısırlık ve uyuĢmazlığa bağlı gen sorunlarının aĢılmasında baĢarıyla kullanılabilen biyoteknolojik yöntemler, bitki cins ve türleri arasındaki gen geçiĢlerine de olanak sağlamaktadır. Biyoteknolojik yöntemler klasik ıslah yöntemlerinin tamamlayıcısı olarak laboratuvar koĢullarında yürütülmekte ve yeni genler aktarılarak istenilen özelliklere sahip bitkiler elde edilebilmektedir.
Biyoteknolojik yöntemlerin kullanılmasıyla; özellikle, hastalık, zararlı, tuzluluk ve kuraklık gibi biyotik ve abiyotik stres faktörlerine karĢı dayanıklı olan ve doğal florada bulunan bitkisel gen kaynaklarından günümüzde giderek daha fazla yararlanılmaktadır.
Ayrıca, klasik yöntem yerine, doğrudan biyoteknolojik yöntemlerden ve özellikle embriyo kültürü tekniklerinden yararlanılarak da çok daha kısa sürede, istenilen özellikleri taĢıyan yeni çeĢitlerin elde edilebilmesi söz konusudur.
Doku kültürü çalıĢmalarında olgunlaĢmamıĢ embriyolar, diğer eksplantlara oranla bitki rejenerasyonu bakımından daha yüksek verime sahip olduklarından, günümüzde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bilindiği gibi, bu embriyoların elde edilmesi yılda ancak bir kez mümkündür. Bu durum, çalıĢmaların önemli ölçüde aksamasına neden olmaktadır.
Bundan dolayı, elde edilmesi her zaman mümkün olan olgunlaĢmıĢ embriyoların kullanılmasına yönelik araĢtırmalara daha çok ağırlık verilmektedir. Islah çalıĢmalarında son yıllarda geliĢtirilen endosperm-destekli olgun embriyo tekniklerinin kullanılması, olgun embriyolardan daha etkili biçimde kallus elde edilmesine olanak
86
sağlamıĢtır. Bilindiği gibi, bitki biyoteknolojisinde önemli bir yeri olan kallusların, rejenerasyon oranının düĢük olduğu tahıllar gibi bitkilerde rejeneratif bitkilerin oluĢturulmasında ayrı bir önemi vardır.
Bu araĢtırmada, olgun embriyo kültürü tekniklerinin (olgun ve endosperm-destekli olgun embriyo) karĢılaĢtırılması amacıyla, ülkemizde tesciledilen ve üretimi yaygın olarak yapılmakta olan, beĢ ekmeklik (Ġkizce-96, Kate A-1, Konya 2002, Pehlivan ve Tosunbey) ve beĢ makarnalık (Eminbey, GündaĢ, Güneyyıldızı, Kızıltan-91 ve Sarıçanak) buğday çeĢidi kullanılmıĢtır. ÇalıĢmada çeĢitlerin olgunlaĢmıĢ embriyoları ile 2,4-D bitki büyüme düzenleyicileri kullanılmıĢtır. AraĢtırma, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü Biyoteknoloji Laboratuvarı‟nda gerçekleĢtirilmiĢtir. In-vitro koĢullarında düzenlenen çalıĢmada, ekmeklik ve makarnalık buğdayların olgun ve endosperm-destekli olgun embriyolarına uygulanan doku kültürü teknikleri ile, kallus oluĢumu ve bitki rejenerasyonun karĢılaĢtırılması yapılmıĢtır. ÇeĢitlerin in-vitro koĢullarda, farklı tekniklerden elde edilen doku kültürü parametrelerine (kallus oluĢumu, kallus ağırlığı, bitki rejenerasyonu ve kültür etkisi) gösterdikleri tepkilere göre veriler değerlendirilerek, tekniklerin olumlu ve olumsuz özellikleri irdelenmiĢ ve en uygun tekniğin belirlenmesine çalıĢılmıĢtır. AraĢtırmadan elde edilen sonuçlar aĢağıda paragraflar halinde verilmiĢtir.
ÇeĢitler ve Parametreler:
Elde edilen sonuçlara göre, kallus oluĢumu bakımından ekmeklik ve makarnalık buğdaylarda tüm çeĢitler, olgun embriyo ve endosperm-destekli olgun embriyo tekniklerinin her ikisinde de çok iyi sonuç vermiĢlerdir.
Kallus ağırlığı bakımından ekmeklik buğdayda olgun embriyoda Konya-2002 ve Tosunbey, endosperm-destekli olgun embriyo kültüründe ise Ġkizce-96 çeĢidi en iyi sonucu vermiĢtir. Makarnalık buğday çeĢitlerinde kallus ağırlığı bakımından
87
olgun embriyo kültüründe Kızıltan-91 ve Eminbey; endosperm-destekli olgun embriyo kültüründe ise Kızıltan-91 çeĢidi ön plana çıkmıĢtır.
Rejenerasyon kapasitesi bakımından ekmeklik buğdayda olgun embriyo ve endosperm-destekli olgun embriyo kültürlerinin her ikisinde de Kate A-1, Konya 2002 ve Tosunbey ekmeklik buğday çeĢitleri en iyi sonuçları vermiĢtir.
Makarnalık buğdayda rejenerasyon kapasitesi bakımından olgun embriyo kültüründe Güneyyıldızı ve Sarıçanak; endosperm-destekli olgun embriyo kültüründe ise Kızıltan-91 ve Sarıçanak diğer çeĢitlere göre daha iyi sonuç vermiĢlerdir.
Kültür etkisi bakımından ekmeklik buğday olgun embriyo kültüründe Kate A-1, Konya 2002 ve Tosunbey; endosperm destekli embriyoda ise Kate A-1 ve Tosunbey çeĢitleri en iyi sonucu vermiĢtir. Makarnalık buğdayda ise, olgun embriyo kültüründe, Güneyyıldızı ve Sarıçanak; endosperm-destekli embriyoda ise Sarıçanak çeĢidi ön plana çıkmıĢtır.
ÇalıĢmada, transgenik buğday elde etmek için uygulanacak olan doku kültürlerinde kullanılabilecek en uygun tekniğin belirlenmesinin yanında, doku kültürü çalıĢmalarında, parametrelere (kallus oluĢumu, kallus ağırlığı, rejenerasyon kapasitesi ve kültür etkisi) genel olarak verdikleri tepkiler bakımından, en uygun olan çeĢitlerin belirlenmesi de sağlanmıĢtır.
Doku kültüründe temel amaç, yüksek oranda kallus elde etmek ve bu kalluslardan yine yüksek oranda rejeneratif bitki oluĢturmaktır. Bu nedenle, sadece bu iki temel parametre bakımından çeĢitleri karĢılaĢtırdığımızda, denemede kullanılan tüm ekmeklik ve makarnalık buğday çeĢitlerinin kallus oluĢturma bakımından her iki teknik için de uygun olduğu görülmektedir.
ÇeĢitler arasındaki farklılık, yukarıda da belirtildiği gibi, rejenerasyon kapasitesinde ortaya çıkmıĢtır. Bu nedenle, çeĢitlerin doku kültürlerine
88
uygunluğunu belirleyen temel parametrenin rejenerasyon kapasitesi olduğu bir gerçektir.
Parametrelerarası ĠliĢkiler:
Parametreler arasındaki iliĢkiler bakımından ekmeklik buğdayın olgun embriyo kültüründe; kallus oluĢumu ile rejenerasyon kapasitesi arasında negatif, rejenerasyon kapasitesi ile kültür etkisi arasında pozitif; makarnalık buğdayın olgun embriyo kültüründe ise, „„rejenerasyon kapasitesi‟‟ ile „‟kültür etkisi‟‟
arasında pozitif iliĢki bulunmuĢtur.
Parametreler arasındaki iliĢkiler bakımından ekmeklik buğdayın endosperm-destekli olgun embriyo kültüründe; kallus ağırlığı ile rejenerasyon kapasitesi ve kültür etkisi arasında negatif, rejenerasyon kapasitesi ile kültür etkisi arasında pozitif; makarnalık buğdayın endosperm-destekli olgun embriyo kültüründe ise, rejenerasyon kapasitesi ile kültür etkisi arasında pozitif iliĢki saptanmıĢtır.
Teknikler ve Parametreler:
Ekmeklik buğdayda, olgun embriyo ve endosperm-destekli olgun embriyo teknikleri kallus oluĢumu bakımından karĢılaĢtırıldığında; yöntemler arasında kallus oluĢturma bakımından önemli bir farkın bulunmadığı belirlenmiĢtir. Bu durumda, ekmeklik buğdayda kallus oluĢturmak için her iki yöntemin de baĢarıyla kullanılabileceği söylenebilir.
Ekmeklik buğdayda, olgun ve endosperm-destekli olgun embriyo teknikleri kallus ağırlığı bakımından karĢılaĢtırıldığında; kallus oluĢumunun yöntemlere bağlı olduğu; bir baĢka deyiĢle, yöntemler arasında kallus oluĢturma bakımından önemli bir farkın bulunduğu görülmüĢtür. Bu durumda, ekmeklik buğdayda
89
yüksek kallus ağırlığı elde edebilmek için endosperm-destekli olgun embriyo kültürünün kullanılması, diğer yönteme göre daha uygundur.
Ekmeklik buğdayda, olgun ve endosperm-destekli olgun embriyo teknikleri rejenerasyon kapasitesi bakımından istatistiksel yöntemlerle karĢılaĢtırıldığında da; rejenerasyon kapasitesinin kullanılan yöntemlere göre değiĢtiği, bir baĢka deyiĢle, yöntemler arasında rejenerasyon kapasitesi bakımından önemli farklılığın bulunduğu belirlenmiĢtir. Bu nedenle, ekmeklik buğdayda yüksek rejenerasyon kapasitesi elde edebilmek için endosperm-destekli olgun embriyo kültürünün kullanılması diğer yönteme göre önemli bir avantaj sağlayacaktır.
Öte yandan, rejenerasyon kapasitesinin temel parametre olması, endosperm-destekli embriyo yönteminin önemini daha da artırmaktadır.
Ekmeklik buğdayda, olgun ve endosperm-destekli olgun embriyo teknikleri kültür etkisi bakımından karĢılaĢtırıldığında ise; kültür etkisi parametresinin yöntemlerden etkilenmediği; bir baĢka deyiĢle, yöntemler arasında kültür etkisi bakımından önemli bir farkın bulunmadığı görülmüĢtür. Bu durumda, ekmeklik buğdayda kültür etkisi parametresi bakımından her iki yöntemin de baĢarıyla kullanılabileceği söylenebilir.
Makarnalık buğdayda, olgun ve endosperm-destekli olgun embriyo teknikleri kallus oluĢumu bakımından karĢılaĢtırıldığında da; kallus oluĢumunun yöntemlere göre değiĢmediği; bir baĢka deyiĢle, yöntemler arasında kallus oluĢturma bakımından önemli bir farkın bulunmadığı görülmüĢtür. Bu durumda, makarnalık buğdayda kallus oluĢturmak için her iki yöntem de baĢarıyla kullanılabilecektir.
Makarnalık buğdayda, olgun ve endosperm-destekli olgun embriyo teknikleri kallus ağırlığı bakımından karĢılaĢtırıldığında da; kallus ağırlığının yöntemlerden etkilenmediği; bu nedenle, yöntemler arasında kallus ağırlığı
90
bakımından önemli bir farkın bulunmadığı saptanmıĢtır. Bu durumda, makarnalık buğdayda kallus ağırlığı bakımından her iki yöntem de kullanılabilir.
Makarnalık buğdayda, olgun ve endosperm-destekli olgun embriyo teknikleri temel parametre olan rejenerasyon kapasitesi bakımından incelendiğinde;
rejenerasyon kapasitesi parametresinin yöntemlere göre değiĢmediği; bu nedenle, yöntemler arasında rejenerasyon kapasitesi parametresi bakımından önemli bir farkın bulunmadığı görülmüĢtür. Bu durumda makarnalık buğdayda, ekmeklik buğdaydan farklı olarak, rejenerasyon kapasitesi parametresi bakımından her iki yöntemin de baĢarıyla kullanılabilmesi söz konusudur.
Makarnalık buğdayda, olgun ve endosperm-destekli olgun embriyo teknikleri kültür etkisi bakımından karĢılaĢtırıldığında ise; kültür etkisi parametresinin yöntemlere bağlı olmadığı; bir baĢka deyiĢle, yöntemler arasında kültür etkisi parametresi bakımından önemli bir farkın bulunmadığı belirlenmiĢtir. Bu
Makarnalık buğdayda, olgun ve endosperm-destekli olgun embriyo teknikleri kültür etkisi bakımından karĢılaĢtırıldığında ise; kültür etkisi parametresinin yöntemlere bağlı olmadığı; bir baĢka deyiĢle, yöntemler arasında kültür etkisi parametresi bakımından önemli bir farkın bulunmadığı belirlenmiĢtir. Bu