Müdürlüğe Terfii Olan Muallimler

Ankara Vilayeti Maarif Müdürlüğü tarafından Maarif Umumiye Nezaretine yazılan resmi belgede Meis(?) Mekteb-i İdadisinde Muallimlikten Muavinliğe terfii olan bir muallimin olduğunu bilgisine ulaşıldığı söylenir. Kırşehir Mekteb-i İdadisinde muallim olan Nuri Efendinin de bahsedilen muallim gibi terfii olunması istenir. Nuri Efendi tarafından Ankara Maarif Müdürlüğüne arzuhal(özgeçmiş) ve gerekli belgeler birbirine iliştirilerek gönderir. Arzuhaldeki bilgilere bakarak Nuri Efendinin Dârülmuallimîn-i âli de

181 _{MF-MKT-275/61-1-3.} 182 _{MF-MKT-275/61-4-5.}

fünun sınıfından mezun olduğu bilgisine ulaşılır. Ayrıca şimdiye kadar görev yaparak başarılı olduğu yani liyakat sahibi olduğu anlaşılır183_{. Aynı tarihlerde} Kırşehir Mekteb-i İdadi Müdürü Ahmet Raşit ve Ankara Mekteb-i İdadi Kâtibi Mehmet Said Efendi ile birlikte Yozgat Mekteb-i İdadi Müdürü Ahmet Rüştü ve Kayseri Mekteb-i İdadi Müdürü Mehmet Memduh Efendiler tatil döneminde izin yapmak üzere yazılı belge ile izin talebinde bulundukları anlaşılır. Bu bilgilerden yola çıkarak mektep müdürleri ve kâtiplerinin tatil konusunda muallimlerle benzer izne sahip oldukları yorumunu yapabiliriz. Bahsi geçen müdürlere ve kâtibe 25 Haziran 1896 tarihinde izin taleplerine karşılık izin yapmaları uygun görüldüğü anlaşılır184_{.Günümüzde de okullarda} tatil yapıldığı zamanda müdür ve müdür muavini bina ve resmi yazışmalardan sorumlu tutulur. Yine izin yapmak istediklerinde Milli Eğitim Müdürlüklerinden izin istemektedirler.

Kırşehir Mekteb-i İdadi Müdürü Ahmet Raşit Efendinin aslında bir süre önce izin aldığı görülür. Ahmet Raşit Efendi 11 Kasım 1896 tarihinde Maarif Nezaretine yazdığı dilekçede hasta olduğu için aldığı izin süresinin yirmi gün daha uzatılmasını talep eder. Aynı zamanda konu ile ilgili gerekli rapor da göndererek tedavisine Dersaadet’te devam edeceğini ve bir süre burada ikamet edeceğini ifade eder. Ahmet Raşit Efendinin iznini uzattığı için maaşının herhangi bir kesintiye uğramaması amacıyla Ankara Maarif Müdüriyetine konu ile ilgili talepte bulunur. Bahsedilen maaşında muhasebe tarafından verileceği anlaşılmıştır185_{. Mektep müdürleri ya da muallimlerinin sağlık durumları söz} konusu olduğunda maarif müdürlükleri tarafından bu konuda rapor istenerek maaş kesintisinde yapılmadığı görülür. Genel anlamda sağlık durumu söz konusu olduğunda tüm olanaklar ve imkânların kullanılmasına müsaade edildiği görülmüştür.

Maarif Nezareti tarafından Ankara Maarif Müdürlüğünden Temmuz 1900’de Ankara ve Kırşehir İdadileri imtihan cetvelleri istenir. İmtihan

183 _{MF-MKT-954/70-3.} 184 _{MF-MKT-322/16-15.} 185 _{MF-MKT-338/46-1-2-5.}

cetvellerinin gönderilmesi konusu görüşülürken muhasebe kayıtlarından bazı muallimlerin izin istedikleri anlaşılır. İzin isteyen muallimler ise Ankara İdadi Muavin-i Evveli Muharrem, Muavin-i Sanisi Rafet, Muallim Hacı İbrahim ve Kırşehir İdadi Muallimi Ziya Efendi olduğu kayıtlardan anlaşılır. Bahsedilen muallimlere izin verilmeyeceği bunun mümkün olmadığı Ankara Maarifi tarafından ifade edilir. Muallimlerden Hacı İbrahim Efendinin tedavi amaçlı izin istediğini beyan etmesine rağmen sağlık sorunu ile ilgili rapor göndermediği için izin verilmemiştir. Kırşehir İdadi Muallimlerinden Ziya Efendi ise 4 tatil döneminde tatil yapmadığı ve izin kullanmadığını ifade ederek izin talebini yinelemiştir. Ancak kendisine izin verilmesi uygun görülmemiştir186_{. Ziya Efendi yazdığı bu dilekçede 4 yıldır idadi} muallimliğinde bulunduğu ve bu süre zarfında hiç izin istemediğini, binanın tamiratında da orada bulunduğunu belirterek izin istediği anlaşılır187_{. Ankara} Maarifi tarafından neden bu dönemde muallimlere ve muavinlere izin verilmediği konusunda bir açıklamaya rastlanmamıştır. Aslında Muavin ve muallimlerin izinlerini çok kullanmasından kaynaklandığı düşüncesi oluşmaktadır. Günümüzde de görev yapan öğretmenlerin izin talepleri çok olduğu esnada Milli Eğitim Müdürlükleri tarafından bazı kısıtlamalar getirilebiliyor. Bu durum eğitimin sürekliliği ve devamı için önemli görülüyor. Ancak yukarıda belirtilen durumda okul tatil olduğu esnada izin talebinde bulunmalarına rağmen izin verilmediği görülmüştür.

Kırşehir Mekteb-i İdadi muallimlerinden Şakir Efendi Eylül 1902 yılında Dersaadete gitmek için Maarif Nezaretine telgraf çekerek izin istediğinde bulunur. Bu telgrafın pulunun 15 guruş olduğu ve 42 güne kadar Devleti Aliye telgraf merkezine ulaşacağı bilinir. On beş günlük izin istemesinin sebebi mübeşşirat(hayırlı iş) olduğunu söyleyerek keyfi olarak izin almadığını belirtir. Maarif Nezaretince izne çıkması uygun görülürken izne çıkarken sorumlu olduğu dersler için gerekli yetki Ankara Maarif Müdürlüğüne bırakılmıştır188_. Ankara Maarif Müdürlüğü verilen bu kararın ardından Şakir Efendinin

186 _{MF-MKT-517/2-1-3-4-5.} 187 _{MF-MKT-517/2-13.} 188 _{MF-MKT-806/47-1-3-4.}

sorumluluğunda bulunan Ulûm-ı Diniye dersinin mualliminin değiştirilmesi için durumu gerekli kalemlere bildirilir189_{. Muallimlerin Dersadete gitmek için} Maarif Nezaretinden izin talebinde bulunduğu ve bu talebe ancak 42 günde dönüldüğü anlaşılır. Bahsedilen muallime izin verilmesinin ardından sorumluluğunda olan derse başka muallim verilmesine karar verilir. Bu durum eğitimin aksamaması hususunda Maarif Nezareti’nin hassas olduğunu göstermiştir.

Kırşehir Mekteb-i İdadisinde 15 Aralık 1904 tarihinde Türkçe muallimi olarak görev yapan Şakir İhsan Efendi Ramazan-ı Şerif esnasında on beş gün müddetle Dersaadete gitmek için izin ister. İzin talebini Ankara Maarif Müdüriyetine dilekçede beyan eder. Şakir İhsan Efendinin talebinin ardından Ankara Maarif Müdürlüğü durumu Maarif Nezaretine bildirir. Muallimin izin istediği günlerde mektepte mezuniyet konusunda çalışmalar yapılmaktaydı. Şakir İhsan Efendinin on beş günlük izni için geçerli bir sebep olup olmadığına bakılır. Ancak elimizde bulunan belgelerde izin verilip verilmediğine dair bir sonuca ulaşılmamıştır. Bahsedilen muallime izin verilip verilmeme kararı Ankara Maarif Müdürlüğüne bırakılır190_{. İzin talebi değerlendirirken mektepte} yapılacak olan mezuniyet töreninin de göz ardı edilmediği görülür. Ayrıca mekteplerde muallimlerin izin talebinin değerlendirilmesi için yeterli neden arandığı görülmektedir.

Kırşehir Mekteb-i İdadi Müdürü Mustafa Nuri Efendi 22 Mayıs 1906 tarihinde yazdığı dilekçede tatil günlerinde ailesinin yanına memleketine gitmek istediğini beyan eder. Bu talebini Ankara Vilayeti Maarif Müdürlüğüne yaptığı görülür. Müdür Mustafa Nuri Efendinin bu talebine üç gün içinde cevap verilir. Verilen cevapta bahsedilen tatil günlerinde izin verilmesinin uygun görülmediği anlaşılır191_{. Mustafa Nuri Efendinin Ankara Maarif} Müdüriyetinden tatil zamanında izin istenmesinin sebebinin nebat olduğundan bahsedilir. Ancak bu konuda sebebin yetersiz olduğu ve izin verilmeyeceğini

189 _{MF-MKT-806/47-5.} 190 _{MF-MKT-818/31-1-3-4.} 191 _{MF-MKT-939/26-2-4.}

söylenmiştir192_{. Mustafa Nuri Efendinin izin istediği tarihe bakılacak olursa} memleketine giderek orada hasat yapacağı anlaşılır. Kendisinin talebinin geri çevrilme nedeni açıklanmadığını görmekteyiz. Oysa mektebin tatil olduğu dönemde izin verilmesinin uygun olduğu düşünülür.

17 Ocak 1907 tarihinde Kırşehir Mekteb-i İdadi Müdürü Mustafa Nuri Efendi 12 günlük izin ister. Mustafa Nuri Efendiye izin verilmesi uygun bulunsa da sonrasında izninin bir süreliğine tevkif edildiği anlaşılır. Bahsedilen hususta verilen izinin durdurulduğu ancak izin hakkının iptali söz konusu olmadığı söylenir193_{. Aslında Mustafa Nuri Efendinin tedavi olmak için 20 gün} izin istediği anlaşılır. Ancak vazifesi gereği 20 gün itibariyle şehir dışına çıkmasının mümkün olmadığı için 12 gün izin uygun bulunur194_{. Müdür} Mustafa Nuri Efendinin 1906 ve 1907 yıllarında izin isteğine farklı cevaplar verilir. Sağlık durumu söz konuş olduğunda izin verildiği diğer hususlarda Maarif Müdüriyetince izin verilmediği görülmüştür.