Mücevre Serisi (Mü)

Enstitü arazisinde nehir terası konumunda bulunan Mücevre serisi toprakları, oldukça derin sayılabilecek bir toprak profiline sahiptir. Derenin zaman içerisinde yaptığı taĢkınlar ile depolanan aluviyal malzemelerin yer aldığı profilde üç farklı ana materyal tanımlanmıĢtır. Profilin derinlerine doğru kum içeriği artıĢ göstermektedir. Genelde sarımsı kahverengimsi ve koyu kahverengi renklerde olan toprak profili içerisinde toprak oluĢumunun göstergesi sayılabilecek özellikler tanımlanmamıĢtır. Yüzeyden 63 cm derinde kum içeriğinin % 80 ve üzerinde olduğu bir katman yer almaktadır. Bu katman yüzeyden gelen suyun derinlere ve derinden kapillarite ile gelen suyun yüzeye ulaĢmasını belirli bir süre engellemektedir. Suyun alt ve üst katmanlarda geçici bir süre tüm gözenekleri doldurması, doygunluğa neden olduğundan dolayı mineral halinde bulunan Fein indirgenmesine ve hareketli hale geçmesine yol açmaktadır. Doygunluk durumu geçtiği vakit ortama giren oksijen ile meydana gelen oksitlenme ise sarımsı kırmızımsı pas lekelerinin oluĢumuna yol açmaktadır (NRCS, 2006). Mücevre serisi topraklarında, kum bandının altında ve üstünde görülen sarımsı kırmızımsı pas lekeleri de böyle bir oluĢumun eserleridirler (Çizelge 4.8; ġekil 4.14).

Mücevre serisi toprakları düz ve düze yakın bir fizyoğrafyada geliĢmiĢtir ve enstitünün güneyinde taban suyu seviyesi yüksektir. Müvcevre serisi toprakları da Bozova serisi toprakları gibi herhangi bir tanımlayıcı yüzey veya yüzey altı horizona sahip olmadıklarından ve nehir malzemesi üzerinde geliĢtirklerinden dolayı Xerofluvent alt ordosuna, xeric nem rejiminde bulunup farklı bir özelliğe sahip olmadıklarından dolayı Typic Xerofluvent alt gruba dahil edilmiĢlerdir.

Çizelge 4.7. Mücevre serisi toprak profilinin tanımlaması

Horizon Derinlik cm

Renk Tekstür Strüktür Kıvam Kireç TaĢlılık Kök Dağılımı Özel Görünümler A1 0-21 N-10 YR5/4 Sarımsı kahverengi Y-10 YR 3/3 Koyu kahverengi Tın Orta zayıf granüler Nemli iken hafif sert Ço k K ireç li Seyrek 0,5-1 cm çapında konglomera Sey re k sa ça k kö k

Seyrek saçak ve kazık kök

A2 21-42 10 YR4/4

Koyu sarımsı kahverengi

Tın Masif Nemli iken

dağılgan

0,3-0,5 cm çapında orta yaygın konglomera

C 42-63 10 YR 3/3

Koyu kahverengi

Siltli Tın Masif Nemli iken

dağılgan

Orta yaygın sarımsı kahverengi pas lekeleri

2C 63-74 10 YR 3/3

Koyu kahverengi

Tınlı Kum Teksel Nemli iken

dağılgan

Ġnce kum

3C1 74-104 N-10 YR 4/3

Kahverengi

Kumlu Tın Masif Nemli iken

dağılgan

Orta yaygın sarımsı kahverengi pas lekeleri

3C2 104-215+ N- 10 YR 4/3

Kahverengi

Tın Masif Nemli iken

ġekil 4.14. Mücevre serisi toprak profili

A1 0-21 cm A2 21-42 cm C 42-63 cm IIC 63-74cm IIIC1 74- 104 cm IIIC2 104- 215+ cm

Mücevre serisi toprak profiline ait bazı fiziksel ve kimyasal analiz sonuçları ile bu özelliklerin toprak profili içerisindeki değiĢimini gösteren grafikler sırası ile Çizelge 4.8 ve ġekil 4.15 ve 4.16‟de verilmiĢtir.

Çizelge 4.8. Mücevre serisi profil topraklarının çeĢitli fiziksel ve kimyasal analiz sonuçları Horizon Derinlik cm pH EC mmhos cm-1 Kireç %

Kil Kum Silt Organik Madde % Fe Cu Mn Zn % mg kg-1 A1 0-21 8.25 0.155 15.04 19.7 38.0 42.3 2.58 12.18 3.83 9.33 0.74 A2 21-42 8.29 0.142 14.52 23.9 38.0 38.2 1.65 14.59 1.88 9.42 0.39 C 42-63 8.30 0.158 16.77 24.2 24.4 51.4 1.97 21.36 3.02 10.07 0.37 2C 63-74 8.40 0.132 17.88 7.3 81.1 11.5 0.64 12.48 1.13 9.75 0.24 3C1 74-104 8.46 0.131 16.24 28.3 18.3 53.4 1.45 16.15 2.92 6.96 0.31 3C2 104- 215+ 8.37 0.156 10.64 45.1 18.0 36.9 1.39 13.09 2.93 5.79 0.20

Serinin tanımlandığı profil içersinde derine inildikçe bitkiye yarayıĢlı Fe içeriği A1 horizonunda 12.18 mg kg-1 ile en düĢük değerde iken C horizonunda 21.36 mg kg-1 ile de en yüksek değere ulaĢmıĢtır. Tanımlanan profilde Cu değeri 1.13 mg kg-1

ile 3.83 mg kg-1 arasında değiĢmektedir. En yüksek değer 3.83 mg kg-1 ile yüzey horizonunda, en düĢük değer ise 1.13 mg kg-1

ile 3C horizonunda ölçülmüĢtür. Yüzeyde tanımlanan A horizonundan sonra en yüksek değerin ölçüldüğü 2C horizonuna kadar tanımlanan A2 horizonunda Cu değeri önce azalmıĢ ve daha sonraki C horizonunda ise tekrar artan değer 2C horizonunda en düĢük değerine ulaĢmıĢtır. Daha sonra tanımlanan 3C1 ve 3C2 horizonlarında ise tekrar artıĢ göstermiĢtir. Mn içeriğinin profil boyunca dağılımına bakıldığında ise A1 horizonunda 9.33 mg kg-1 olan değerin C horizonunda kadar arttığı ve bu horizonda 10.07 mg kg-1 ile en yüksek değerine ulaĢtığı görülmektedir. C horizonundan sonra ise azalan Mn değeri tanımlanan 3C2 horizonunda 5.79 mg kg-1 ile en düĢük değerindedir. Profildeki bitkiye yarayıĢlı Zn değeri yüzey horizonunda 0.74 mg kg-1 iken derinlere inildikçe azalma göstermiĢ ve 2C horizonunda 0.24 mg kg-1 ölçülmüĢtür. Bu horizonun altındaki 3C1 horizonunda değer 0.31 mg kg-1 _yükselen

değer daha sonraki 3C2 horizonunda ise en düĢük değeri olan 0.20 mg kg olarak tespit edilmiĢtir (ġekil 4.15).

ġekil 4.15. Mücevre serisi toprak profili mikro element içeriğinin derinlikle değiĢimi

Mücevre serisinin profilinde en düĢük pH değeri, A horizonunda (8.25) iken, pH aĢağılara inildikçe artıĢ göstermiĢ ve 74-104 cm arasında 8.46‟ya ulaĢmıĢtır. Profil boyunca EC değeri en düĢük 0.131 mmhos/cm ile 3C1 horizonunda, en yüksek değer ise 0.158 mmhos/cm ile C horizonunda tespit edilmiĢtir. Bu değerler toprak tuzluluğu açısından Mücevre serisi topraklarında herhangi bir sorun olmadığını açık bir Ģekilde göstermektedir. Mücevre serisi profilinin kireç içeriği A1 horizonunda % 15.04 olup, 2C horizonunda en yüksek değeri % 17.88 ve 3C2 horizonunda ise en düĢük değeri % 10.64 olarak ölçülmüĢtür. Organik madde içeriği aluviyal materyallerde tipik olarak görmeye alıĢık olduğumuz bir Ģekilde derinlikle beraber düzensiz olarak değiĢmektedir. Sürekli katılımın olduğu yüzeyde % 2.58 iken 2C horizonunda % 0.64 gibi oldukça düĢük düzeydedir.

ġekil 4.16. Mücevre serisi toprak profili içerisinde pH, EC kireç ve organik maddenin derinlikle değiĢimi

Farklı zamanlarda depolanan ana materyaller ile birlikte depolanan materyalin dikey derecelenmesinin de bir göstergesi olarak profildeki tekstür bileĢenleri düzensiz bir Ģekilde dağılım göstermektedirler (ġekil 4.17).

ġekil 4.17. Mücevre serisi toprak profili tekstür içeriğinin derinlikle değiĢimi