Boğazova Serisi (Bo)

Enstitü arazilerinde bulunan diğer bir yaygın toprak serisi ovanında ismi olan Boğazova olarak tanımlanmıĢtır. Boğazova serisi toprakları, aluviyal ana materyaller üzerinde geliĢmiĢ, toprak oluĢumu için çok uzun zaman geçmediğinden dolayı tanımlayıcı yüzey veya yüzey altı horizonları bulunmayan AC Ģeklinde horizon dizimli bulunan topraklardır. Boğazova serisi toprakları çalıĢma alanında yaklaĢık 70 cm derinlikte bulunan çakıllı ve oldukça sert bir katmanı bulunan ve yüzeyinde hafif ve orta düzeyde taĢlılık bulunan toprakları temsil etmektedirler. Ġlk 40 cm içerisinde orta bünyeye sahip olan (tınlı kum) toprak profilinde bu derinliğinde altında toprak tektürü oldukça kaba bir hal almaktadır. Kaba tekstür geçirgenliğinde yüksek olmasına neden olmaktadır. Tüm toprak profillerinde irili ufaklı konglomeralar bulunmaktadır. Bu durum Boğazova topraklarının eski bir nehir yatağına oldukça yakın bir alanda (nehir bankı) depolanan malzeme üzerinde oluĢmuĢ olabileceğini düĢündürmektedir. Nehir bankları tipik olarak, nehirin taĢıdığı ve hemen yanı baĢına depoladığı kaba malzemelerden oluĢmaktadır.

Koyu sarımsı kahverengi ve koyu kahverengi olan toprak rengi, mollik epipedon olarak tanımlamak için oldukça açık olduğundan dolayı, yüzey horizonu mollik olarak tanımlanamamıĢtır (ġekil 4.10; Çizelge 4.5). Bu durumda Entisol ordosu içerisinde Fluvent alt ordosuna dahil edilen Bozova serisi toprakları, Xeric nem rejiminde yer aldıklarında Xerofluvent büyük grubuna ve baĢka bir tanımlayıcı özellikleri bulunmadığından dolayı da Typic Xerofluvent alt grubuna yerleĢtirlmiĢlerdir.

Çizelge 4.5. Boğazova serisi toprak profilinin tanımlaması

Horizon Derinlik Renk Tekstür Strüktür Kıvam Kireç TaĢlılık Kök Dağılımı

Özel Görünümler

A 0-15 N-10 YR3/4

Koyu sarımsı kahverengi

Killi tın Orta orta

granüler Nemli sert

K ir eç li O rt a t aĢl ıl ık 2C 1e kadar se yr ek kaz ık ve s aç ak kök

2C1‟e kadar profil içersinde seyrek 1-2 cm çapında yuvarlaklaĢmıĢ konglomera

A2 15-40 N-10 YR3/3

Koyu kahverengi

Killi Tın Orta zayıf KöĢeli blok

Orta yoğun vasiküler porlar. Tüm profil nemli yüzey orta orta köĢeli blok AC 40-54 N-10 YR4/4 Koyu sarımsı kahverengi Tın Masif Nemli Dağılgan C 54-72 N-10 YR5/4 Sarımsı kahverengi

Tın Masif Kaba çakıl iri kum

2C1 72-102 Tın

Kum

Masif Kaba çakıl daha az iri kum

ġekil 4.10. Boğazova serisi toprak profili

Boğazova serisi toprak profiline ait bazı fiziksel ve kimyasal analiz sonuçları Çizelge 4.7‟de ve bu özelliklerin profil içerisinde dağılımlarının gösterildiği grafikler ise ġekil 4.11 ve 4.12‟de verilmiĢtir.

Çizelge 4.6. Boğazova serisi profil topraklarının çeĢitli fiziksel ve kimyasal analiz sonuçları Horizon Derinlik (cm) pH EC mmhos cm-1 Kireç %

Kil Kum Silt Organik Madde % Fe Cu Mn Zn % mg kg-1 A1 0-15 8.07 0.193 5.60 30.4 31.1 38.5 3.04 9.30 9.12 7.73 0.61 A2 15-40 8.21 0.130 5.27 30.3 31.2 38.5 2.09 13.26 3.48 8.76 0.26 AC 40-54 8.32 0.143 13.34 26.2 31.2 42.7 1.37 6.42 1.52 6.50 0.09 C 54-72 8.39 0.138 18.43 19.9 31.3 48.8 0.94 5.04 0.84 4.02 0.11 2C1 72-102 8.33 0.121 14.15 7.4 85.3 7.3 0.36 5.80 0.72 6.38 0.23 2C2 102- 148+ 8.21 0.107 16.95 1.3 95.6 3.2 0.28 4.24 0.24 4.85 0.11

ġekil 4.11. Boğazova serisi toprak profili mikro element içeriğinin derinlikle değiĢimi

Boğazova serisinin profilinde bitkiye yarayıĢlı Fe miktarı 4.24 mg kg-1

ile 13.26 mgkg-1 arasında değiĢmekle beraber profil boyunca kil miktarının azalmasına bağlı olarak genel anlamda azalma göstermektedir. Yüzeyde 9.30 mg kg-1 olan Fe miktarı, yüzey horizonunun hemen altında tanımlanan A2 horizonunda en yüksek değeri olan 13.26 olarak ölçülmüĢtür. Bu horizondan itibaren azalarak en altta 102-148+ cm‟de tanımlanan 2C2 horizonunda ise 4.24 mg kg-1 olarak tespit edilmiĢtir (Çizelge 4.6 ve ġekil 4.11).

ġekil 4.12. Boğazova serisi toprak profili içerisinde pH, EC Kireç ve Organik maddenin derinlikle değiĢimi

Profildeki Cu dağılımında ise yüzeyde en fazla ölçülmüĢ olan değer profilden aĢağıya inildikçe azalma göstererek 2C2 horizonunda en az değeri ölçülmüĢtür. Yüzeyde bitkiye yarayıĢlı Cu miktarı 9.12 mg kg-1, en az değer ise 0.24 mg kg-1‟dir. Mn dağılımına bakıldığında ise, 4.02 ile 8.76 mg kg-1

arasında değiĢim gösterdiği görülmektedir. En yüksek Mn içeriğine yüzeyin altında tanımlanan A2 horizonunda, en düĢük içeriğe ise C horizonunda rastlanmaktadır. Zn dağılımdan ise değerler 0.61 ile 0.09 mg kg-1

arasında değiĢmekte olup en yüksek değer yüzey horizonunda en düĢük değer ise 40-54 cm arasında tanımlanan AC horizonunda ölçülmüĢtür.

Profilde pH değeri yüzeyde 8.07 iken profilden aĢağılara inildikçe artıĢ göstermiĢ ve C horizonunda en yüksek değeri olan 8.39 olarak ölçülmüĢtür. Bu horizonun altında tanımlanan 2C1 ve 2C2 horizonlarında ise tekrar azalma göstermektedir. EC değeri yüzey horizonunda en yüksek 0.193 mmhos/cm olarak ölçülmüĢ, yüzey altı A2 horizonunda 0.130 mmhos/cm‟e düĢmüĢ, Ac horizonunda tekrar 0.143 mmhos/cm değerine yükseldikten sonra tekrar düĢüĢ göstererek 2C2 horizonunda en düĢük değeri olan 0.107 mmhos/cm olarak tespit edilmiĢtir. Kirecin profil içindeki dağılımına bakıldığında yüzeyde % 5.60 olan kireç içeriği A2 horizonunda en düĢük değer olan % 5.27 olarak belirlenmiĢ bu horizondan sonra artıĢ gösteren kireç içeriği C horizonunda en yüksek değeri olan % 18.43 olarak ölçülmüĢtür. Daha sonra tanımlanan 2C1 horizonunda ise % 14.15 olarak bulunan değer 2C2 horizonunda % 16.95 olarak ölçülmüĢtür. Organik madde içeriği yüzeyden baĢlayarak profilden aĢağılara doğru inildikçe kum içeriğinin artıĢına bağlı olarak azalma göstererek 2C2 horizonunda en düĢük değerde ölçülmüĢtür. Yüzeyde % 3.04 ile en yüksek olan OM değeri 2C2 horizonunda % 0.28 ile profil içindeki en düĢük değerindedir (Çizelge 4.6 ve ġekil 4.12).

ġekil 4.13. Boğazova serisi toprak profili kum, kil ve silt içeriklerinin derinlikle değiĢimi

Eski bir nehir bankı konumunda bulunan Boğazova serisi toprakları, ana materyallerinden dolayı kaba bir bünyeye sahiptir. Toprak yüzeyinden profilin alt kısımlarına inildikçe kum miktarı çok belirgin bir Ģekilde artmaktadır. Kum içeriği

yüzey horizonlarında %31 civarında iken, ana materyali farklı bir zamanda depolanmıĢ olan 2C1 horizonunda %85.3 ve 2C2 horizonunda ise % 95.5‟dür. Kil dağılımı yüzeyden baĢlayarak profil boyunca aĢağıya inildikçe azalma göstermektedir. Yüzeyde %30.4 olan kil içeriği azalarak 2C2 horizonunda sadece % 1.3 olarak tespit edilmiĢtir (ġekil 4.13).