Liderin Fiziksel, Zihinsel ve Kişilik Özellikleri

Liderde bulunması gereken diğer bir özellik ise bilgi birikim ve deneyimlerini yeteneklerine yansıtmayı bilmesidir. Liderin becerisi, iş bitirici özelliği, çatışan ilgileri ve beklentilerini ortak ilgiler haline getirmesi ile ölçülür. İşbirlikli problem çözümü sadece ortak ilgilerin bir araya getirilmesi ile mümkün olabilir (Maier, 1967: 239–249). Tüm bu anlatılanlara ek olarak Zel (1999)’e göre bir lider de bulunması gereken fiziksel, zihinsel ve kişilik nitelikleri aşağıdaki tabloda (Tablo 1.2) verilmiştir.

Tablo 1. 2: Liderin Fiziksel, Zihinsel ve Kişilik Özellikleri

Fiziksel Özellikler Zihinsel Özellikler Kişilik Özellikler

• Yaş • Boy • Cinsiyet • Irk • Yakışıklılık • Olgunluk

• Başkalarına güven verme

• Güzel konuşma yeteneği • Zekâ

• Bilgi

• Kişiler arası ilişki kurma

yeteneği

• İleriyi görebilme

• İnisiyatif sahibi olabilme • Hissel olgunluk

• Dürüstlük • Samimiyet • Doğruluk • Açık sözlülük

• Kendine güven duyma • Kararlılık

• İş başarma yeteneği

Kaynak: Zel, 1999: 24.

Bu anlatımlara ilave olarak; liderlik akılla başlayan ve akılla devam eden akışkan bir süreçtir. Aklın olmadığı yerde liderlik de yoktur (Aktulga, 1998: 11). İnsanlar liderin samimi ve sözlerinde istikrarlı bir kişi olmasını isterler. Takipçiler kendilerinin emin ellerde ve güvende olduklarını hissedebilmelidirler. Lider, bir sorun ortaya çıktığında bu sorunun kaynağının üstesinden başarı ile gelebilmeli, vakur duruşunun altında saklı tuttuğu direnci gösterebilmelidir. İyi bir lider karşısındaki ile iletişimi çok iyi kurabilmeli ve mizaç bakış açısı olabilmelidir. En önemlisi de iyi bir lider her zaman için en başta iyi bir öğretmen olmalı ve

takipçileriyle beraber öğrenen olmalıdır. Yani öğrenmeyi öğrenme erdemliğini göstermelidir. Sahip olduğu özellikleri durağan bir anlayışın ötesinde yenilikçi bir anlayışla geliştirmeye çalışmalıdır. Bunun için de az ile yetinmemeli bilgi ve becerilerinin üzerine yenilerini inşa ederek yükselmelidir. Tüm bunlarla birlikte liderlerin sahip olması gereken birtakım evrensel özellikleri vardır ki bu özellikler etkin liderliğin temelini oluşturmaktadır. Aşağıda yer alan tabloda (Tablo1.3) bu özellikler sıralanmıştır.

Tablo 1. 3: Liderin Sahip Olması Gereken Evrensel Özellikler

♣ Heyecanlı ve ufku geniş olmak.

♣ İstekli bir okuyucu olmak ve iyi not

almak.

♣ Yüksek standartlı ve pratik grup

iletişimi kurmak.

♣ Çok iyi adapte olmak ve zamanı iyi

kullanmak.

♣ Vizyon sahibi olmak ve güvenilir olmak. ♣ Azmetmek. ( kararlı olmak ) ve sabırlı

olmak.

♣ Kendini başkasının yerine koymak.

♣ Baskı altında bile kontrolü kaybetmeyerek

kendi kendini disipline etmek.

♣ Hatalarını tekrar etmemek ve tutarlı bir

kişilik yapısına sahip olmak.

♣ Alçak gönüllü ve örnek olmanın yanında

disiplini akıllıca kullanmak.

♣ Herkese aynı oranda saygı göstermek ve iyi

bir öğretmen olmak.

♣ Fırsatları değerlendirmek ve pozitif olmak. ♣ Güvenilir olmak, güvenmek ve manevi

hislere sahip olmak.

Kaynak: Zel, 1999: 24.

Yukarıda anlatılanların ışığında görüldüğü gibi lider olan kişilerin takipçileri üzerinde devamlılık yaratan etki bırakması önemlidir. Bırakılan etkinin sağlıklı olabilmesi için geçerliliği ve kalıcılığı da süreklilik göstermelidir. Liderlik kavramı yaşanılan zamanın çevresine, imkân ve şartlarına göre değişebilen ancak ortak bir karar mekanizmasında sadece örgütün amaçlarını gözeten değil aynı zamanda bireyin gereksinimlerini de dikkate alan resmi olduğu kadar resmi olmayan sağlam bir bağ olduğu anlaşılmaktadır. Daha önceki araştırmalarda belirlenmiş olan liderlik özelliklerinin hepsi bireysel ve kitlesel algıyı etkileyen faktörlerdir. Bu faktörler çoğaltılabilir olmakla birlikte aşağıdaki şekilde özetlenmiştir:

Şekil 1.1: Liderlik Özellikleri

Yukarıda şekilde (Şekil1.1) yer alan bölümler incelendiğinde;

• Fiziksel özellikler: Yaş, kilo, boy görünüm.

• Zekâ: Yargılama, kararlılık, etkili konuşma.

• Kişilik: Bağımsızlık, kendine güven, saldırganlık.

• Sosyal geçmiş: Eğitim, sosyal statü, tecrübe.

• İşle ilgili özellikler: Başarı zekâsı, sorumluluk gereksinimi, insanlara ilgi, sonuçlara ilgi, güvenlik gereksinimi.

• Sosyal özellikler: İş birliği eğilimi, dürüstlük, güç gereksinimi, ihtiyaç gereksinimi.

• Bireysel algı: Kişinin farkındalığının ve kapasitesinin sonucu.

• Kitlesel algı: Bireylerin farkındalığı ve kapasitelerin toplamını ifade etmektedir.

Liderde bulunması gereken özelliklerle ilgili olarak yapılan çalışmalar sonucunda farklı bir bakış açısı da şu şekildedir. Bu bakış açısının temelinde güvene dayalı standartların oluşması, dürüstlüğün işlemesi, geri dönüşümün olması, dönüşümün farkında olma, düzenli ve süper odak anlayışının etkili olması yer almaktadır. Aşağıdaki şekilde (Şekil 1.2) yer alan beş kavramın birlikte çalışmasının önemi kritiktir. Bütün olası bağlantılar sayesinde ileri gitmek kullanışlı olmamakla birlikte, birkaç örnek beş bileşenin etkileşimli doğasını betimleyecektir. Dönüşümlü

Zekâ Kitlesel Algı Bireysel Algı Sosyal Özellikler İş İle İlgili Özellikler Sosyal Geçmiş Kişilik Fiziksel Liderlik Özellikleri

farkındalık beyaz bir erkeğe ayrıcalığın ve yadsımanın görünmeyen kozasından dışarı çıkmasına izin verir. Dönüşümlü farkındalık bayanları ve azınlıkları ırksal, etnik ve cinsi karakteristikleriyle birlikte bir insan olarak görmeye izin verir, fakat bu karakteristiklerle tanımlanmaz. Daha sonra lidere onlara karşı adaletli davranan, standart olmalarını bekleyen ve öyle yapılması için geri beslemeyi zorunlu kılar. Ne zaman bu şekilde davranırsa, önyargılar tarafından oluşturulan yüksek performans engelleri kaldırılır, becerilerindeki daha iyi grup bağlılığını idare eden güven artar. Standartlara eğilimli olan uygun bütün becerilerin beklenen seviyelerini belirtir. Bu arada amaç performans standardı açık bir şekilde tanımlanmalı ve anlaşılmalıdır (Yuengling, 2005: 180).

Şekil 1. 2: Teorik Kodların Etkileşimli Doğasının Modeli

Kaynak: Yuengling, 2005: 180. GÜVEN Dürüst Dönüşüm Farkında Standart Geri Dönüşüm Süper- Düzenli Odak

Bu model yalnızca çeşitliliği idare etmek ve iyi liderlik karakteristiklerinin tartışması olması düşünülmemiştir. Bu bağlamda karakteristikler iyi liderliğin zaten bulunan yapısına eklenen liderlik yeteneklerinin birer bileşenleridir. Bir birey bu beş karakteristiğe de sahip olabilir ve diğer liderlik yeteneklerinden mahrum olabilir, ya da sıklıkla gördüğümüz gibi, bir birey birçok liderlik özelliğine sahip olup bunlardan mahrum olabilir. Ancak, bu beş karakteristiğin eş zamanlı olarak birlikte bulunması bir liderin kültürel olarak salahiyetli olması için zaruridir (Yuengling, 2005: 181).