Lewis Yapısı

Atom yapısında, atom çekirde

bulunan elektronlar arasındaki elektrostatik çekim

büyük önem ta ır. Bu çekim kuvveti elektronlar çekirdekten uzakla tıkça azalır.

elektronlar çekirdek tarafından en az çekilen elektronlardır. Bu nedenle, kimyasal ba

olan elektronlar dı kabuk elektronlarıdır. Bu göz önünde bulundurularak element sembolünün etrafında de elektronlarının nokta eklinde gösterilmesiyle

elektron nokta sembolü”

elementleri Lewis elektron nokta

Dı kabuk elektronlarına de erlik elektronları da denir ve periyodik tabloda grup numarasını verir.

Lewis elektron nokta

sembolü, hem bir atomu ve hem de atomun elektronlarını temsil eder. Örne

Magnezyum , Azot

Klor gibi.

Yukarıda bazı elementlerin Lewis

sembolü verilmi tir. Magnezyum atomunun elektron dizili i 2, 8, 2 eklindedir. Görüldü

sembolü elementin iç kabuklarını da temsil etmektedir ve nokta eklinde sadece dı kabuk elektronları gösterilmi Aynı durum azot için de geçerlidir. Azot atomunun elektron dizili i 2, 5 eklindedir ve Lewis

gösteriminde noktalar halinde sadece 5 elektronu gösterilmi tir. Klor atomunun elektron dizili

eklindedir. Ve de erlik elektron sayısından anla ılabilece i gibi grup numarası 7 dir. Lewis

nokta gösteriminde de 7 nokta konulmu Periyodik tabloda elementler

bakıldı ında, aynı grupta bulunan elementlerin dı elektron sayılarının e it oldu u

aynı grupta bulunan elementler davranı lar gösterirler.

Atom yapısında, atom çekirde i ile etrafında bulunan elektronlar arasındaki elektrostatik çekim kuvveti ır. Bu çekim kuvveti elektronlar tıkça azalır. Dı kabukta bulunan elektronlar çekirdek tarafından en az çekilen onlardır. Bu nedenle, kimyasal ba olu urken etkin kabuk elektronlarıdır. Bu göz önünde bulundurularak element sembolünün etrafında de erlik eklinde gösterilmesiyle “Lewis olu ur. Özellikle A grubu elektron nokta sembolü ile gösterilir. erlik elektronları da denir ve periyodik tabloda grup numarasını verir.

elektron nokta sembolünde elementin sembolü, hem bir atomu ve hem de atomun dı kabuk elektronlarını temsil eder. Örne in;

, Azot ,

Yukarıda bazı elementlerin Lewis elektron nokta tir. Magnezyum atomunun elektron eklindedir. Görüldü ü gibi element arını da temsil etmektedir ve kabuk elektronları gösterilmi tir. Aynı durum azot için de geçerlidir. Azot atomunun eklindedir ve Lewis elektron nokta gösteriminde noktalar halinde sadece 5 elektronu tir. Klor atomunun elektron dizili i 2, 8, 7 erlik elektron sayısından i gibi grup numarası 7 dir. Lewis elektron gösteriminde de 7 nokta konulmu tur.

Periyodik tabloda elementlerin elektron dizili ine , aynı grupta bulunan elementlerin dı kabuk it oldu u görülür. Bunun sonucunda aynı grupta bulunan elementler benzer kimyasal

Sunu 6 Sunu 6:

IA

IA

Periyodik tabloda IA grubu alkali metaller, IIA grubu toprak alkaliler, VIIA grubu

grubu ise soy gazlar olarak adlandırılır. ki element arasında iyonik ba ba mı meydana gelece i nasıl bilinebilir? bir elementin atomu elektron verip

olurken bu atomun elektronunu alan element atomu negatif (-) yüklü olur. Öyleyse kolay elektron veren

IIA IIIA IVA

Periyodik tablodaki ilk 20 elementin elektron dizili

IIA IIIA IVA VA VIA VII Periyodik Tablodaki

Lewis Elektron Nokta Gösterimi

VIIIA

VIIIA

Periyodik tabloda IA grubu alkali metaller, IIA grubu toprak alkaliler, VIIA grubu halojenler, VIIIA grubu ise soy gazlar olarak adlandırılır.

ki element arasında iyonik ba mı yoksa kovalent i nasıl bilinebilir? yonik ba da bir elementin atomu elektron verip pozitif (+) yüklü olurken bu atomun elektronunu alan element atomu yüklü olur. Öyleyse kolay elektron veren

A VA VIA VIIA Periyodik tablodaki

ilk 20 elementin elektron dizili i

IVA VA VIA VIIA Periyodik Tablodaki lk 20 Elementin

Lewis Elektron Nokta Gösterimi

H Etkinli

Kartları

H Etkinli i: yonik Örgü

olu aca ı söylenebilir.

Periyodik cetvelde 1A, 2A grubunda yer metal olarak bilinen element

elektron düzenine ula ırken; 5A, 6A, 7A gruplarında yer alan ve ametal olarak bilinen element atomları

alarak kararlı elektron düzenine ula

ba bu metal atomları ile ametal atomları olu an bile ikte metal atomları pozitif negatif (-) yüklüdür.

Bu açıklamalar ı ı ında magnezyum ile oksijen atomları bir araya geldi i zaman, magnezyum atomlarının son kabuklarındaki iki er elektronunu oksijen atomların vermeleri sonucu Mg2+ ve O2

iyonlar arasındaki çekim kuvveti sonucu da iyon topluluklarından olu an iyonik örgülerin meydana gelece i kolayca söylenebilir.

2)6

2+

2)8 2)8

Periyodik cetvelde 1A, 2A grubunda yer alan ve nen elementler elektron vererek kararlı 5A, 6A, 7A gruplarında yer alan ve ametal olarak bilinen element atomları elektron alarak kararlı elektron düzenine ula maya çalı ırlar. yonik metal atomları ile ametal atomları arasında olur; ikte metal atomları pozitif (+), ametal atomları

ında magnezyum ile oksijen i zaman, magnezyum atomlarının er elektronunu oksijen atomlarına

2-

iyonlarının olu aca ı ve bu iyonlar arasındaki çekim kuvveti sonucu da iyon an iyonik örgülerin meydana

2)8)2

2+ 2-

2)8 2)8

alalım:

2)8)3

+3

2)8

Sodyum ile klordan, sodyum klorür ve magnezyum ile oksijenden magnezyum oksit

söylenenler, alüminyum ile azottan alüminyum azotür AlN3(k)meydana gelmesi için de söylenebilir.

Burada öyle bir soru sorulabilir. Magnezyumla klor atomları bir araya gelirse ne olur? Her bir magnezyum atomunun iki elektron vermesi g

her bir klor atomu sadece bir elektron alabilir. Bu ne olur?

Her bir magnezyum atomu, vermesi gereken iki elektrondan birini bir klor atomuna, di

atomuna verir. Bunun sonucu olarak bir magnezyum 2+ iyonuna kar ılık iki tane klor 1

Sonuçta bu iyonlardan meydana gelen iyonik örgüde magnezyum iyonlarının sayısının iki katı kadar klor

bulunacaktır.

2)8)3 2)5

+3 -3

2)8 2)8

Sodyum ile klordan, sodyum klorür ve magnezyum ile oksijenden magnezyum oksit meydana gelmesinde söylenenler, alüminyum ile azottan alüminyum azotür

meydana gelmesi için de söylenebilir.

öyle bir soru sorulabilir. Magnezyumla klor atomları bir araya gelirse ne olur? Her bir magnezyum atomunun iki elektron vermesi gerekir. Ancak her bir klor atomu sadece bir elektron alabilir. Bu durumda

Her bir magnezyum atomu, vermesi gereken iki elektrondan birini bir klor atomuna, di erini ba ka bir klor atomuna verir. Bunun sonucu olarak bir magnezyum 2+ ık iki tane klor 1- iyonu meydana gelir. Sonuçta bu iyonlardan meydana gelen iyonik örgüde magnezyum iyonlarının sayısının iki katı kadar klor iyonu

+2

2)8

Bu söylenenlerden sonra magnezyum klorürün formülünün MgCl2(k) eklinde olaca

ile klor arasındaki bir reaksiyonla magnezyum klorü olu turmak için magnezyum atomlarının iki katı kadar klor atomuna ihtiyaç oldu u hemen görülebilir.

Yukarıda anlatılanlardan görülebilece

ba , kovalent ba daki gibi tek tek atomlar arasında meydana gelen bir ba de ildir ve iyonik ba

gibi tarif edilir. Atomlar arasındaki elektron alı

meydana gelen zıt yüklü iyonlar arasındaki çekim kuvvetine iyonik ba denir.

iyonik örgüler meydana gelir.

Bir iyonik bile i in formülünü bulmak için, önce metal atomunun Lewis sembolündeki noktalar, ametali Lewis sembolüne eklenerek ametalin de

sekize tamamlanır. Daha sonra da iki çe

ayarlanarak metalden alınan tüm elektronların ameta tarafından kullanılması sa lanır. Son olarak da iyonların

-1

2)8 2)8)8

Bu söylenenlerden sonra magnezyum klorürün eklinde olaca ı, ayrıca, magnezyum ile klor arasındaki bir reaksiyonla magnezyum klorürü turmak için magnezyum atomlarının iki katı kadar

u hemen görülebilir.

Yukarıda anlatılanlardan görülebilece i gibi iyonik daki gibi tek tek atomlar arasında ildir ve iyonik ba a a ıdaki gibi tarif edilir. Atomlar arasındaki elektron alı veri i ile meydana gelen zıt yüklü iyonlar arasındaki çekim denir. yonik ba lanma sonucu

in formülünü bulmak için, önce metal atomunun Lewis sembolündeki noktalar, ametalin Lewis sembolüne eklenerek ametalin de erlik elektronları sekize tamamlanır. Daha sonra da iki çe it atomun sayıları ayarlanarak metalden alınan tüm elektronların ametal lanır. Son olarak da iyonların

Sunu 7

FG Etkinli

Bile

Sunu 7:

FG Etkinli i: yonik

anlatılanlara bir örnek olarak verilebilir.

+

yazılımı, potasyum klorürün

formülüdür. Bir metal atomu tarafından verilen bir

elektron, klor atomundaki bir elektron ile çiftle

KCl eklinde potasyum klorürün formülü meydana gelmi tir. Burada iyonların o

ki sonunda nötral bir yapı olu

örne inde kalsiyum tarafından verilen iki elektronun e lenebilmesi için iki klor atomuna gereksinim vardır

+

+

Yukarıdaki her iki durumda da tanecikler oktete varmı lardır. Hidrojen, lityum ve beri

uymazlar. Çünkü atomdaki birinci katman 2 elektron dolar. Hidrojen, bir elektronunu vererek çıplak bir meydana getirir veya bir elektron alarak helyum ile elektron düzenine sahip olur. Yani dublete varır. B

ekilde lityum ve berilyum da elektronlarını kaybederek dublete varırlar.

Li: 2)1 [Li+ Be: 2)2 [Be

anlatılanlara bir örnek olarak verilebilir.

yazılımı, potasyum klorürün Lewis dür. Bir metal atomu tarafından verilen bir elektron, klor atomundaki bir elektron ile çiftle mi tir ve eklinde potasyum klorürün formülü meydana tir. Burada iyonların o ekilde birle meleri gerekir nunda nötral bir yapı olu malıdır. Kalsiyum klorür inde kalsiyum tarafından verilen iki elektronun lenebilmesi için iki klor atomuna gereksinim vardır.

her iki durumda da tanecikler oktete lardır. Hidrojen, lityum ve berilyum bu kurala uymazlar. Çünkü atomdaki birinci katman 2 elektron ile dolar. Hidrojen, bir elektronunu vererek çıplak bir proton meydana getirir veya bir elektron alarak helyum ile aynı elektron düzenine sahip olur. Yani dublete varır. Benzer m ve berilyum da elektronlarını kaybederek

+

] :2 Be2+] :2

4. Hafta: 8 Kasım- 12 Kasım (7. ders saati)