Hafta: 18 Ekim 2010 22 Ekim 2010 (2 ders saati) Kazanımlar

3. Kimyasal ba kavramının tarihsel geli imi ile ilgili olarak ö renciler;

3.3. Asal gaz elektron düzeni ile atomların ba yapma yatkınlıkları arasında ili ki kurar. 3.4. Kimyasal ba ları elektriksel çekme-itme kuvvetleriyle ili kilendirir.

Konu leni Derinli i Etkinlik Örnekleri

-ba yapma yatkınlı ı yüksek olan elementlerin ve asal gazların elektron düzenleri arasındaki farkın ba olu umunu açıklamada kullanılı ı;

-elektron alı veri i ile ba arasındaki ili kinin elektriksel çekim temelinde açıklanması” konularını içeren, görsel ögelerle desteklenmi bir metin incelenir.(3.1-3.4)

NaCl, CaO gibi bile ikler üzerinde iyonlar ve iyonik ba örneklendirilir.(3.4)

Açıklamalar

3.3 Katman-elektron dizilimleri üzerinden açıklama yapılacaktır.

3.4 Ba ların hepsi temelde elektriksel etkile imlerden kaynaklanmakla beraber, tarihsel

geli im ba lı ı altında, iyonik ba lar verilip di er ba lar, ilgili ba lıklar altında incelenmek üzere ertelenecektir.

3.4 yonlar arasındaki elektriksel etkile imleri, iyonik ba eklinde tanımlamak bu düzey için uygundur. Fen ve Teknoloji 7 ve 8. sınıf kapsamında iyonik ba kavramının temelleri de atılmı tır.

2. BA LAR

Ba lar olu urken görülen enerji de i imi, atomun de erlik kabu unda bulunan de erlik elektronlarının yerlerinin de i mesinden kaynaklanır. Atomdaki elektronik yapı, elementlerin periyodik tablodaki yerleri ile ilgili oldu u için atomun ba yapma özelli i grup ve periyoduna bakılarak tahmin edilebilir.

2.1. Atomun Yapısı

Atomlar pozitif (+) yüklü çekirdek ve çekirdek etrafında hızla hareket eden, kütlesi çekirdekten çok küçük olan negatif yüklü (-) elektronlardan olu ur. Atomda, elektronlar ve çekirdek zıt yüklü olduklarından birbirlerini çekerler. Kuantum etkisi nedeniyle elektronlar çekirde e yapı mayıp, çekirdek çevresinde döner.

Elektronun kütlesi çok küçük ve hızı çok büyük oldu undan belirli bir anda çekirdek etrafında nerede bulundu u tespit edilememektedir. Bunun yerine elektronun çekirdek etrafında bulunma olasılı ının yüksek oldu u bölgeden bahsedilebilir. Elektronların durumu; bir vantilatör çok hızlı çalı tı ı zaman vantilatörün kollarının görülememesine benzetilebilir. Elektronlar da çok hızlı hareket etti i için görülemez ancak, elektronlar küresel bir hacim içinde hareket etti i için, onların çekirde in çevresinde küresel bir bulut olu turdu u dü ünülür. Fakat bilindi i gibi her elementin atomundaki elektron sayısı farklıdır ve onların sayısını göstermek durumunda kalındı ında onlar bu bulut içinde (-) yükler eklinde gösterilir ve eksi yüklerin sayısı atomun elektron sayısına kar ılık gelir. Yalnız urası unutulmamalıdır ki, elektronlar birbirini itti i için bu bulutta elektron yo unlu u her tarafta aynı de ildir. Elektronlar çekirdek etrafında, küresel bir hacim içinde ve aralarındaki itme en az olacak

enerjileri dü ünülecek olursa, çekirdek ve elektron zıt yüklü olduklarından elektron çekirde

ve elektronlar birbirinden ne kadar uzaksa potansiyel enerjilerinin o kadar dü ük olaca

Yukarıdaki ekil neon atomunu simgeler, neonun çekirde inde 10 proton vardır ve çekirde

Çekirdek etrafında 10 elektron hareket eder (her el 1 yüklüdür), birinci kabukta 2, ikinci kabukta 8 elektro vardır ve neonun de erlik kabu

2.2. Kimyasal Ba ve Elektriksel Çekme Kuvvetleri

Aynı elektrik yüküne sahip olan toplar birbirini elektrostatik kuvvetle iterken; zıt yüklü toplar is

çeker. NaCl deki ba olu umu da zıt yüklü topların birbirini çekmesine benzetilebilir.

Na’un son kabu unda 1 elektronu, Cl’un ise elektronu bulunur. Na son kabu

vererek +1 yüklü iyon, Cl ise Na un verdi

alarak -1 yüklü iyon haline gelir. Böylece her iki atom elektron dizilimini asal gaz elektron dizilimine be

ünülecek olursa, çekirdek ve elektron zıt yüklü olduklarından elektron çekirde e ne kadar yakınsa birinden ne kadar uzaksa potansiyel

ük olaca ı söylenebilir.

ekil neon atomunu simgeler, neonun inde 10 proton vardır ve çekirde i +10 yüklüdür. Çekirdek etrafında 10 elektron hareket eder (her elektron -

lüdür), birinci kabukta 2, ikinci kabukta 8 elektron erlik kabu u doludur.

ve Elektriksel Çekme- tme Kuvvetleri li kisi

Aynı elektrik yüküne sahip olan toplar birbirini elektrostatik kuvvetle iterken; zıt yüklü toplar ise birbirini olu umu da zıt yüklü topların birbirini çekmesine benzetilebilir.

unda 1 elektronu, Cl’un ise 7 bulunur. Na son kabu undaki bu elektronunu vererek +1 yüklü iyon, Cl ise Na un verdi i elektronu 1 yüklü iyon haline gelir. Böylece her iki atom elektron dizilimini asal gaz elektron dizilimine benzeterek

1 Atomu

1 Atomu

yönergesi (analitikler için)

B. Etkinli i

B1. Atomların Elektron Dizili

B2. Atomların Elektron Dizili

B3. Atomların Elektron Dizili

Atomu n a Edelim (.swf)

Atomu n a Edelim yönergesi (analitikler için)

Atomların Elektron Dizili leri

Atomların Elektron Dizili leri

elektrostatik çekim kuvvetiyle birbirini çekmesi so iyonik ba olu ur. Meydana gelen sodyum klorür (NaCl) bile i i iyonik bile iktir.

2.3. CaO bile i inin olu

Ca’un son kabu unda 2 elektron, O kabu unda 6 elektron bulunur. Ca son kabu

elektronunu vererk 2+ yüklü iyon, O ise Ca un verdi elektronları alarak 2- yüklü iyon haline gelir. Böylece her iki atom elektron dizilimini asal gaz elektron dizi

benzeterek oktete ula ır. Olu

elektrostatik çekim kuvvetiyle birbirini çekmesi sonucu CaO iyonik ba lı bile i i olu ur.

elektrostatik çekim kuvvetiyle birbirini çekmesi sonucu ur. Meydana gelen sodyum klorür (NaCl)

inin olu umu

unda 2 elektron, O2 nin son

unda 6 elektron bulunur. Ca son kabu undaki 2 elektronunu vererk 2+ yüklü iyon, O ise Ca un verdi i yüklü iyon haline gelir. Böylece her iki atom elektron dizilimini asal gaz elektron dizilimine ır. Olu an Ca2+ ve O2- iyonlarının yle birbirini çekmesi sonucu i olu ur. C. Etkinli SUNU 3 Kimyasal Ba Elektriksel Çekme Kuvvetleri Cl- C l- C l- Cl- Cl- Cl- Cl- C l- Cl- Cl- C l- Na+ N a+ Na+ N a+ Na+ N a+ N a Na+ Na+ Na+ Na+ N a+ Na+ Etkinli i: Yap-boz SUNU 3 Kimyasal Ba ve Elektriksel Çekme- tme Kuvvetleri li kisi C l- C l- C l- C l- Cl- C l- C l- C l- C l- Cl- C l- Cl- Cl- C l- N a+ N a+ N a+ N a+ Na+ Na+ N a+ N a+ Na+ Na+ Na+ Na+ Na+ N a+ C l- C l- C l- N a+ Na+ Cl- Cl- C l- Cl- Cl- Cl- Cl- C l- Cl- Cl- Cl- Cl- Cl- Na + N a+ N a+ Na + N a+ N a+ N a+ N a+ N a+ Na + Na + N a+ Na + Na +

2. Hafta: 25 Ekim 2010- 29 Ekim 2010 (3. ders saati)