Kovalent Ba ve Kovalent Bile iklerin Olu umu

1800’lü yıllarda Avogadro gazların reaksiyonlarını incelemi tir. Yaptı ı çalı malar sonunda bizim Avogadro Yasası olarak bildi imiz "aynı sıcaklık ve basınçta

gazların e it hacimlerinde e it sayıda tanecik vardır"

hipotezini ortaya atmı tır. Avogadro deneylerinden birinde aynı sıcaklık ve basınca sahip, e it hacimli hidrojen ve klor gazlarını almı tır. Bu gazları birbirleriyle karı tırdı ında, gazların bire bir reaksiyona girdi ini; hidrojen ve klor gazlarından farklı yeni bir gazın meydana geldi ini fark etmi tir. Reaksiyon sonunda olu an gazın hacminin, ba langıçta hidrojen ve klor gazlarının hacminin

tam iki katı oldu unu görmü tür.

Ba langıçta her gazın hacmi V, tanecik sayısı da n kabul edilirse, reaksiyon sonunda hacim 2V oldu una göre 2n sayıda tanecik olu mu tur. E er kaplarda serbest halde hareket eden hidrojen ve klor atomları olsaydı, bu iki gaz birle tirildi inde her hidrojen atomu ba ka bir klor atomuyla birle erek yine n sayıda tanecik olu urdu ve hacim de V olurdu. Hidrojen atomlarını içi bo küreler klor atomlarını içi dolu küreler eklinde simgelenirse bu olay a a ıdaki ekilde gösterilebilir.

n adet taneci i olan iki gazdan, 2n sayıda taneci i olan yeni bir gaz nasıl olu abilir? Tepkime sonunda 2V hacim elde eden Avogadro hidrojen ve klor gazlarının taneciklerinin iki er atomdan olu ması gerekti i sonucunu

2. yonik ve Kovalent Ba (.swf)

Bu reaksiyon öyle gösterilir: H2 + Cl2 HCl

Hidrojen gazının tanecikleri neden iki hidrojen atomundan olu mu tur ve iki hidrojen atomu nasıl bir arada durmaktadır?

Hidrojen atomunun bir protonu ve bir elektronu vardır. Soy gaz elektron düzenine sahip olması için 2 elektronu olmalıdır (He). Do ada hidrojen atomlarının de il de H2 taneciklerinin

olması, H2 taneciklerinde hidrojen atomlarının daha dü ük

enerjili oldu unu gösterir. Bu sayede hidrojen atomu iki elektrona sahip olarak He atomuna benzer.

E er hidrojen atomlarından, H2 tanecikleri olu urken, sodyum ve klorun NaCl

bile i ini meydana getirirken oldu u gibi elektron aktarımı olursa H+ ve H- iyonları olu ur. Fakat hidrojen bir elektron verirse soy gaz düzenine sahip olmaz, sadece çekirde i kalır. Ayrıca hidrojen atomları arasında elektron aktarımı olursa tanecikler H2 de il H+ ve H- olur.

ki hidrojen atomunun bir arada durabilmesinin tek yolu iki çekirdek arasında, çekirdekleri çekerek atomları bir arada tutacak elektron yo unlu unun olu masıdır. Sistem itmelerin en az, çekmelerin en fazla olaca ı konuma kendisi gelir. ki hidrojen atomunun iki elektronu olabilmesi için, her iki elektron her iki çekirdek çevresinde de hareket etmelidir. Bu yeni durumda iki elektron arasındaki ve iki çekirdek arasındaki itme kuvveti en az, çekirdekler ile elektronlar arasındaki çekme kuvvetleri en fazla olacak ekilde elektron bulutu olu ur. Elektron bulutu tabii ki çekirdekler arasında en yo undur.

H2 taneci inde hidrojen atomları birer

elektronlarını ortakla a kullanmı lardır. Ortakla ılan iki elektronun iki çekirdek tarafından çekilmesiyle olu an bu

4. Lewis ile yonik ve Kovalent Ba lanma (.swf)

ba larla birle erek olu turdukları taneciklere

verilir. Do ada hidrojen atomları bulunmaz, hidrojen elementi daha dü ük enerjili

olu ur.

Bunun Lewis gösterimi:

+

eklindedir.

Flor atomlarının her birini a gösterelim. çteki açık kısım, çekirde

elektronlarını temsil etsin. Florun son kabu elektron sayısı 7 oldu u için her bir atomun son kabu 7 nokta konulmu tur. Daha önce kimyasal ba açıklanırken belirtildi i gibi bu iki atomu örtü

birinin son kabu undaki elektron sayısının nasıl 8 olaca sorusuna cevap arayalım.

ki flor atomu ki flor atomu arasındaki kovalent ba Bunun Lewis gösterimi:

+ F2

ki flor atomunun dı

sonucu örtü en kısımdaki iki elektron her iki atom tarafından payla ılmı tır. Bu bir çift elektronun payla ılması ile iki atom arasında bir çekim kuvveti olu mu tur ve bu çekim kuvvetine

Bunun sonucudur ki bir kovalent ba

bir çift elektronun payla ılmasıyla ortaya çıkan çekim kuvvetidir” eklinde tarif edilir.

kovalent ba denir. Atomların kovalent

turdukları taneciklere molekül adı ada hidrojen atomları bulunmaz, hidrojen ük enerjili olan H2 moleküllerinden

ewis gösterimi:

Flor atomlarının her birini a a ıdaki ekilde çteki açık kısım, çekirde i ve iç kabuk elektronlarını temsil etsin. Florun son kabu undaki u için her bir atomun son kabu una tur. Daha önce kimyasal ba

i gibi bu iki atomu örtü türerek her undaki elektron sayısının nasıl 8 olaca ı

ki atomun ba yapmı hali atomu arasındaki kovalent ba diyagramı

ewis gösterimi:

eklindedir.

2 molekülünün modeli

ki flor atomunun dı kabuklarının örtü mesi en kısımdaki iki elektron her iki atom tır. Bu bir çift elektronun ılması ile iki atom arasında bir çekim kuvveti tur ve bu çekim kuvvetine kovalent ba denir. Bunun sonucudur ki bir kovalent ba : “ ki atom arasında

ılmasıyla ortaya çıkan çekim

kovalent ba dır. Yukarıdaki flor-flor arasındaki ba diyagramından görülebilece i gibi, her bir atom son kabu unu bir soy gazın son kabu una benzetmi tir. Her biri 7 er elektronla katılmı ve imdi her birinin 8 er elektronu vardır. ki flor atomunun ba yapması ile olu an bu yeni parçacı a flor molekülü denir.

Molekül: Atomların kabuklarında elektron eksikli i olmayacak ekilde bir araya gelerek meydana getirdi i yüksüz parçacıktır ve atomların kovalent ba la ba lanmaları sonucu meydana gelir.

Flor molekülünü göstermek için yazılan F-F formülünde F ler arasındaki çizgi (-) flor atomları arasında iki elektron payla ıldı ını ve bunun sonucu olarak bir çekim kuvveti do du unu ifade eder. Flor gaz halde bulunur ve flor moleküllerinden meydana gelir.

Çok sayıda çok atomlu (poliatomik) anyon bulunmaktadır. Yaygın olan bazılarının isim ve formülleri a a ıdaki çizelgede verilmi tir. Bu iyonları olu turan atomlar kovalent ba larla bir arada tutulurlar. NH4+

dı ında basit çok atomlu katyon sayısı oldukça azdır. Yaygın çok atomlu anyonlar:

FORMÜL S M FORMÜL S M C2H3O2- AsO43- AsO33- CO32- ClO3- ClO2- CrO42- CN- Cr2O72- asetat arsenat arsenit karbonat klorat klorit kromat siyanür dikromat ClO- OH- NO3- NO2- ClO4- MnO4- PO43- SO42- SO32- hipoklorit hidroksit nitrat nitrit perklorat permanganat fosfat sülfat sülfit

5. Hafta: 15 Kasım2010- 19 Kasım 2010 (10. ders saati)