Kwinana

Kwinana Sanayi Bölgesi; demir, alüminyum, nikel, elmas madenleri ile Avustralya ekonomisinde önemli bir yere sahiptir. Bölgede ağırlıklı olarak madencilik (alüminyum, nikel, demir), çimento, kimya, tarım, petrol sektörlerinde faaliyet gösteren işletmeler, TiO2 (titanyum dioksit: E171 gıda katkı maddesi koduyla bilinen bir gıda renklendiricisidir.¹⁵) üretimi yapan bir işletme, termik santral, kojenerasyon tesisi ve bölgedeki işletmelerin ortak girişimiyle kurulmuş olan bir atık su arıtma tesisi yer almaktadır. Bölgede faaliyet gösteren işletmelerin temsilcilerince 1991 yılında kurulmuş olan Kwinana Sanayi Kurulu'nun amacı, işletmelerin hava ve su kirliliğine etkilerinin izlenerek kontrol altına alınmasıdır. Kurul, ilerleyen yıllarda görev alanını genişleterek bölgede faaliyet gösteren işletmelerin, aynı bölgede ve çevre bölgelerde yer alan diğer işletmeler ve kamu kurum ve kuruluşları ile irtibata geçmesini sağlamaya başlamıştır.¹⁶

Kwinana Bölgesi'nde endüstriyel simbiyoz oluşumunda yönetsel faaliyetleri özel sektörün üstlendiği görülmektedir. Özel sektör, yönetsel faaliyetlerin yanı sıra teknik faaliyetlerin yürütülmesini de üstlenmiştir.

Kwinana Sanayi Kurulu, 2001 yılında bölgedeki potansiyel madde ve enerji sinerjilerinin belirlenmesi üzerine çalışmalara başlamış olup, yapılan çalışmalar sonucu

14 Bren Sheeny-Phil Dickie, "Facing the future: The report of the MMSD Australia Project," May 2002, s.20, <http://pubs.iied.org/pdfs/G02337.pdf>.

15 <http://tr.wikipedia.org/wiki/Titanyum_dioksit>.

16 Dick van Beers-Glen Corder-Albena Bossilkov-Rene van Berkel, "Industrial Symbiosis in the Australian Minerals Industry The Cases of Kwinana and Gladstone," Journal of Industrial Ecology, 11(1),2007, s.57.

uçucu kül ve alçıtaşı (alçıtaşı kimyasal bileşimi kalsiyum sülfat olan bir mineraldir.¹⁷) gibi üretim kaynaklı atıklar, geri dönüşebilir atıklar gibi üretim kaynaklı olmayan atıklar, enerji ve gaz atıkları ve su atıkları üzerine dört ana sinerji belirlemiştir. Bölgede geliştirilmiş olan toplam 47 sinerjiden 32 tanesi yan ürün sinerjisi, 15 tanesi ise fayda sinerjisidir. Bölgede geliştirilmiş olan yan ürün sinerjilerine ilişkin detaylı şema Şekil 2.1’de verilmiştir. Şekilde yalnızca madde değişimlerine yer verilmiş olup, su ve enerji değişimleri gösterilmemiştir. Bölgedeki ana yan ürün sinerjileri aşağıdaki gibidir: ¹⁸

 Kimyasal ürünler üreten bir işletme, yan ürünü olan alçıtaşını bir alüminyum rafinerisine satmaktadır. Bu sinerjide, alçıtaşı alüminyum rafinerisinin çevresinde bulunan ve alüminyum tozları yüzünden doğal yapısı bozulmuş toprağın iyileştirilmesinde kullanılmaktadır.

 TiO2 üretimi yapan işletmenin yan ürünü olan HCl (hidroklorik asit: hidrojen ve klor elementlerinden oluşan, oda sıcaklığı ve normal basınçta gaz halinde bulunan kimyasal bileşiktir.¹⁹) bir kimya işletmesi tarafından NH4Cl (amonyum klorür:

hidroklorik asit ve amonyağın tepkimesi ile oluşan tuz. ²⁰ ) üretiminde kullanılmaktadır.

 TiO2 üretimi yapan işletmenin bünyesindeki su arıtma tesisinden çıkan arıtılmış sular, alüminyum rafinerisi tarafından yer altı suyuna karıştırılarak üretim girdisi olarak kullanılmaktadır.

 Bir kimya işletmesinin atık suları TiO2 üretimi yapan işletme tarafından kullanılmaktadır.

 Bir kimya işletmesi gazlı içecek üretiminde kullanılmak üzere bir gıda işletmesine yan ürünü olan CO2’i satmaktadır.

Bölgede gerçekleşen fayda sinerjilerine ilişkin detaylı şema Şekil 2.2'de verilmiştir.

Şekilde yalnızca madde değişimleri gösterilmiş olup, şekil üzerinde kesiksiz çizgiler

17 <http://tr.wikipedia.org/wiki/Al%C3%A7%C4%B1ta%C5%9F%C4%B1>.

18 Dick van Beers-Glen Corder-Albena Bossilkov-Rene van Berkel, "Industrial Symbiosis in the Australian Minerals Industry The Cases of Kwinana and Gladstone," a.g.m, s.57.

19 <http://tr.wikipedia.org/wiki/Hidroklorik_asit>.

20 <http://www.turkcebilgi.org/sozluk/madencilik-terimleri/amonyum-klorur-nh4cl-12343.html>.

mevcut sinerjileri, kesikli çizgiler ise potansiyel sinerjileri belirtmektedir. Bölgedeki ana fayda sinerjileri ise aşağıdaki gibidir:²¹

 TiO2 üretimi yapan işletme, üretim faaliyetlerinde kullandığı elektrik ve buharı kojenerasyon tesisinden temin ederken; kojenerasyon işletmesi de TiO2 üreten işletmenin üretim faaliyetlerinin çıktıları olan basınçlı gaz ve demineralize suyu üretim faaliyetlerinde girdi olarak kullanmaktadır. Kojenerasyon tesisinden çıkan atık sular, TiO2 işletmesinin bünyesindeki atık su arıtma tesisinde arıtılmaktadır.

 Bölgedeki işletmelerin ortak girişimiyle kurulmuş olan atık su arıtma tesisi, atık suları işleyerek bölgedeki işletmelere yüksek kalitede su sağlamaktadır. Su arıtma çalışmaları sayesinde sudaki toplam çözünen katı parçacık miktarı en düşük seviyeye indirilmekte, bu sayede işletmelerin soğutma kulelerinde ve imalat uygulamalarında kullanılan kimyasal madde miktarı ve imalat atıklarındaki metal yoğunluğu azaltılmaktadır.

Kwinana Bölgesi'ndeki yan ürün ve fayda sinerjilerinin; Türkiye'de madencilik, kimya, gıda ve enerji sektörleri arasında gerçekleştirilebilecek simbiyoz değişimleri için örnek teşkil edeceği düşünülmektedir.

21 Dick van Beers, Glen Corder, Albena Bossilkov, Rene van Berkel, "Industrial Symbiosis in the Australian Minerals Industry The Cases of Kwinana and Gladstone," a.g.m., s.23.

Şekil 2.1: Kwinana Bölgesi'ndeki Yan Ürün Sinerjisine Dayalı Simbiyoz İlişkileri

Kaynak: Dick van Beers-Glen Corder-Albena Bossilkov-Rene van Berkel, "Industrial Symbiosis in the Australian Minerals Industry The Cases of Kwinana and Gladstone," Journal of Industrial Ecology, 11(1),2007, s.57.

Şekil 2.2: Kwinana Bölgesi'ndeki Fayda Sinerjisine Dayalı Simbiyoz İlişkileri

Kaynak: Dick van Beers-Glen Corder-Albena Bossilkov-Rene van Berkel, "Industrial Symbiosis in the Australian Minerals Industry The Cases of Kwinana and Gladstone," Journal of Industrial Ecology, 11(1),2007, s.60.