Kuvvet

Spor biliminde kuvvet kavramı çok değişik alanlarda ve değişik biçimlerde tanımlanıp, sınıflandırılmıştır.Hollmann'a göre kuvvet "Bir dirençle karsı karsıya kalan kasların kasılabilme ya da bu dirence karsı koyabilme yeteneğidir "Biyomekanikte ise kuvvet, fiziksel bir büyüklük olarak tanımlanır.Nett kuvveti "Bir kasın gerilme gevşeme yoluyla bir dirence karsı koyma özelliği" olarak tanımlanmıştır(66).

Karatosun’a göre, Zatziorski’ ye göre kuvvet “ Kaslar sayesinde organizmanın bir dış direnci karşılaması yada onu yenmesidir(42).

Sevim’e göre, basit ancak geniş tanımı Meusel yapmıştır. Bu tanımın avantajı spor uygulamalarını direkt olarak kapsamasıdır. Buna göre Kuvvet insanın temel özelliği olup, bunun yardımıyla bir kütleyi hareket ettirir, bir direnci aşar yada ana kas gücü ile karşı koyar (66).

Kuvvet, 20 yasına kadar zirveye ulaşır, sonra yavaş yavaş 55 yasına kadar azalır. Orta yas boyunca korunabilen kas kuvveti 60 yastan 90 yasa kadar % 20–30 arasında azalır; ancak düzenli ve sürekli egzersiz eğitimiyle kas kuvveti korunabilir. Dünya çapındaki halterciler kişisel rekorları 40 yaslarında elde etmişlerdir(9).

2.7.1.1.1.Birinci Sınıflandırma

Genel Kuvvet; kuvvetin herhangi bir branşa yönelmesi söz konusu olmaksızın, genel anlamda tüm kasların kuvvetidir. Kuvvetin bu türü, ayrı ayrı kas gruplarının statik-dinamik maksimal değerleri anlatır. Genel kuvvetin iki amacı vardır.

1. Kasların uyarılma yeteneğini iyileştirme 2. Kasların enerji potansiyelini genişletmek

Bu iki amacın birleşmesiyle genel kuvvet gelişimi garanti edilebilir.

Özel Kuvvet; Bir spor dalındaki kuvvettir. Bu tür kuvvetin dayandığı iki etken vardır:

1. Bir spor türünün teknomotorik uygulamasına doğrudan katılan kas gruplarının geliştirilmesine öncelik verilmesi.

2. Kuvvetin, spor türlerine özgü daha başka bir motorik temel özellikle birlikte örneğin; kuvvet + dayanıklılık şeklinde geliştirilmesidir(11).

2.7.1.1.2.İkinci Sınıflandırma

Maksimal Kuvvet: Kasların kasılmasıyla elde edilen en büyük kuvvettir. Sporda karşı konulması gereken dirence göre maksimal kuvvet miktarı da değişir. Direnç arttıkça maksimal kuvvette doğrusal olarak artar.

Maksimal kuvvet su faktörlere bağlıdır; 1. Kasın fizyolojik kesitinin büyüklüğüne,

2. Yapılan harekete katılan kaslar arasındaki koordinasyona, 3. Kas içi koordinasyona,

4. Bunların geliştirilmesi ile maksimal kuvvet gelişecektir.

Çabuk kuvvet: Dirençleri yüksek hızda yenme yeteneğidir. Kasların süratli kasılmasıyla elde edilir(55).

Çabuk kuvvet, temel kuvvette kullanılan yükün büyüklüğüne, kas içi koordinasyonuna, kaslar arası, koordinasyona, aktif kasın kasılma hızına, kasın uzunluğuna, eklemin yapısına ve motivasyona bağlıdır.

İzometrik maksimal kuvvet ve hareket sürati arasında sıkı bir bağlantı vardır. Yükün artısı ile maksimal kuvvet ve hareket çabukluğu arasındaki korelasyon artar. Patlayıcı kuvvetle de (durarak daha uzun atlama gibi) çabuk kuvvet arasında yakın bir ilişki vardır. Patlayıcı kuvvet, mümkün oldukça dikey bir kuvvet artısı sağlayabilme yeteneğidir. Birim zamandaki kuvvet artısı söz konusudur(51).

Kuvvette devamlılık: Uzun süre devam eden kuvvet uygulamalarında organizmanın yorgunluğu yenebilme yeteneğidir. Bir başka tanıma göre ise hareketlerin mümkün olduğunca büyük bir hızda uygulanması yeteneğidir(85).

Kuvvetin oluşumunu ve sportif hareketlerde kuvvet kullanımı açıklayan faktörler şunlardır:

a-Fizyolojik Etkenler

Kasta, kasılma hareketinin gerçekleşmesi için gerekli ön koşul enerji metabolizmasıdır, yani kas dokusu içinde gerçeklesen enerji dejenerasyonudur. Her türlü bedensel çalışmada, özellikle sportif çalışmalarda kandaki ve kas dokusu içinde depolanan karbonhidratlar ve yağlar hızlı dönüşümlere uğrarlar ve organizmada kullanıma uygun hale gelirler(91).

Dikkate alınacak bir başka nokta ise, yalnızca enerji mekanizmaları değildir. Aynı antrenmanı uygulayan, fakat kas fibril yapısı genetik olarak farklı olan kişilerde kuvvet gelişimi aynı miktarlarda olmayacaktır.

Burada da kas liflerinin tipi önem kazanmaktadır. Yapılan araştırmalar beyaz renkli fıbrillerin; kırmızı renkli fıbrillere oranlara 5 kat daha hızlı kasıldıklarını ortaya koymuştur(33).

b-Koordinatif Etkenler

Koordinasyon, fizyolojik yönden kas iğciklerinin, kas liflerinin amaçlı kullanımı olarak değerlendirilir. Bu kullanımda minimum bir uyarı ile optimal bir etki elde edilir. Koordinasyon, kaslar arası ve kas içi olmak üzere ikiye ayrılıp açıklanır. Burada kaslar arası koordinasyon ile anlatılmak istenen, amaçlı bir hareket dizisi sırasında agonist ve antoagonist kasların ortak hareket etmesidir. Kas içi koordinasyon ise; MSS (Merkezi Sinir Sistemi) ilk iskelet kaslarının, motor birimlerinin kullanımı ve yüklenme şiddetine bağlı olarak ortak çalışmasını anlatır(36).

c-Morfolojik Etkenler

Morfolojik yani yapısal etkenlerle anlatılmak istenen kas kütlesinin, kemik uzunluklarının, kol ve vücut ağırlıklarının, kuvvet verimliliğine etkisidir.

d-Psikodinamik Etkenler

Antrenmanın temel ilkesi tekrardır. Ancak kuvvet antrenmanlarının ruhsal etkileri de vardır. Yorucu ve sıkıcı tekrarlar ağır ve bedensel yorgunluğa rağmen çalışmayı sürdürmek, sporda başarılı olmak için gerekli niteliklerden olan irade gücü, ruhsal dayanıklılık gibi kişilik özelliklerini geliştirir(8).

Kuvvet antrenmanlarında şu hususlara dikkat edilmelidir:

1. Antrenman süresi içindeki uygulamalarda bir çeşitlilik ve çok yönlülük sağlanarak antrenmanın monoton olması engellenmeli,

2. Yüklenme şiddeti, kapsamı iyi ayarlanmış çok yönlü kuvvet antrenmanı, aynı zamanda branşlaşma için gerekli temel koşulları sağlayacaktır,

3. Antrenmanın denge işlevine dikkat etmek gerekir. Sürekli olarak özel çalışmaların tekrarlanması sonucu organizma yıpranabilir(78).

4. Maksimal kuvvet, çalışmalarındaki gerekli yüksek direnç yüzünden serilerdeki tekrar sayısı az olmalı,

5. Maksimal kuvvet ile patlayıcı kuvvet birlikte geliştirmek istenirse, tekrarlar hızlı bir hareket temposu ile uygulanmalı,

6. Dinlenmeler, aktif veya pasif olabilir,

7. İki değişik kuvvet kombinasyonu aynı çalışmada sağlanacaksa, yük iyi ayarlanmalı.

8. Büyük yüklenmeli bir seri sonrası hafif bir seri gelmelidir.

Antrenman kapsamı tekniğin bozulmasına meydan vermemelidir(37).