Gelir dağılımı üzerinde doğrudan veya dolaylı birçok faktörün etkili olduğu bilinen bir gerçektir. Dönemler ve bölgeler itibarıyla gelir dağılımında ortaya çıkan değiĢimlerin temelinde yatan faktörler sosyal, demografik, kurumsal ve politik yapı Ģeklinde gruplandırılabilir.
Ġlk olarak gelir dağılımı ile yolsuzluk arasında iliĢkiyi araĢtıran çalıĢmalardan Li; Xu ve Zou (2000)‟nin 46 ülkeyi kapsayan çalıĢmalarının sonuçları, yolsuzlukların yüksek ve düĢük olduğu ülkelerde gelir adaletsizliğinin yüksek, yolsuzlukların orta seviyede olduğu ülkelerde ise gelir dağılımının daha adil olduğu Ģeklindedir.
80
Dolayısıyla yolsuzluk ile gelir dağılımı adaletsizliği arasındaki iliĢki ters-U Ģeklindedir.
Apergis vd. (2010), bu konu üzerine yapmıĢ olduğu çalıĢmada 50 ABD eyaletinin 1980-2004 yılları arasında panel veri analizi yöntemini kullanarak kısa ve uzun dönemde yolsuzluk ve gelir adaletsizliği arasında çift yönlü bir iliĢki tespit edilmiĢtir. Uzun dönemde yolsuzluk ve iĢsizlik gelir adaletsizliği üzerinde pozitif etkiye sahip olduğu sonucuna varılmıĢtır.
Apergis vd. (2014) 1981-2004 dönemi için ABD eyaletlerini kapsayan çalıĢmalarında kısa ve uzun dönemde ekonomik özgürlük ile gelir eĢitsizliği arasında çift yönlü bir nedensellik iliĢkisinin varlığının yanı sıra, ekonomik özgürlük azaldıkça gelir adaletsizliğinin artacağına yönelik sonuçlar elde etmiĢlerdir.
Barreto (2001), yolsuzluk ve gelir adaletsizliği arasında iliĢkiyi araĢtıran çalıĢmasında 1971-1985 yılları arasında 56 geliĢmiĢ ve az geliĢmiĢ ülkeyi baz alıp yolsuzluk ve gelir adaletsizliği arasında güçlü doğru yönlü bir iliĢki olduğu, gelir adaletsizliğindeki artıĢlar yolsuzluktaki artıĢ ile bağlantılı olduğu sonucuna varmıĢtır.
Berggren (1999), 33 geliĢmiĢ ve az geliĢmiĢ ülkeyi baz alarak 1975-1990 yıllarını kapsayan çalıĢmasında ekonomik özgürlükteki bir artıĢ daha düĢük vergiler, daha az düzenlemeler ve daha yüksek ekonomik büyüme ulusal gelir artıĢına neden olacaktır. Ekonomik özgürlükteki sürekli ve kademeli artıĢlar eĢitliği artıracağı sonucuna varmıĢtır.
Dinçer ve Günalp (2008), yapmıĢ olduğu çalıĢmada 50 ABD eyaletini ele alarak 1981-1997 yılları arasında panel veri analizi yöntemini kullanarak yolsuzluktaki bir artıĢın gelir eĢitsizliği ve yoksulluğu artırdığına yönelik kanıtlar elde etmiĢtir.
Dobson ve Ramlogan Dobson (2010), Latin Amerika için 1984-2003 yılları arasında yaptıkları çalıĢmalarda panel veri analizini kullanarak yolsuzluk endeksi ile eĢitsizlik arasında pozitif yönlü bir iliĢki tespit edilmiĢtir. Yani daha düĢük bir yolsuzluk düzeyi daha yüksek bir eĢitsizliğe neden olduğu sonucuna ulaĢılmıĢtır.
81
Henderson ve Hulme (2003) tarafından 1970-1990 dönemi için 29 geliĢmekte olan ve orta gelirli ülke verilerini kullanarak yapılan çalıĢmada etkin Weberyan kamu kurumlarının yolsuzluğu azalttığı yönünde sonuçlara ulaĢılmıĢtır.
Johansen ve Lext (2013), 99 ülkeyi kullanarak 2002-2006 yılları arasında panel veri analizi yöntemini kullanarak yolsuzluk ile gelir adaletsizliği arasında pozitif bir iliĢki olduğu sonucuna varmıĢtır.
Gyimah Brempong (2002), yapmıĢ olduğu çalıĢmasında 21 Afrika ülkesi 1993– 1999 yılları arasında panel veri analizi yöntemini kullanarak yolsuzluk ile gelir adaletsizliği arasında doğru yönlü bir iliĢki olduğunu tespit etmiĢtir.
Utama (2014), Endonezya‟nın 33 Ģehrini ele alarak 2008-2012 yılları arasında panel veri analizi yöntemini kullanarak bürokrasinin eĢitsizliğe etkisini tespit etmek için bürokratik himayecilik üzerinde durulmuĢ ve kaynak dağılımına olumsuz etkilerinin olabileceği sonucuna ulaĢılmıĢtır.
Kurumsal faktörlerden yolsuzluğun gelir dağılımına olan etkisini inceleyen çalıĢmalar ağırlıklı olarak yolsuzluğun gelir dağılımı adaletsizliğine neden olduğu yönündedir. Dayandığı temel teori ise yolsuzluğun toplumun yüksek gelir elde eden bireylerine yönelik bir fayda sağlarken, düĢük gelirli bireylerin ortaya çıkan maliyete katlanma zorunluluğudur. Bir diğer kurumsal faktör olan ekonomik özgürlük düĢük gelirli kesimin sermaye birikimine imkan vermesi ile gelir dağılımını olumlu yönde etkileyebileceği gibi bireyler arasındaki gelir dağılımının daha da artıracağı yönünde bulgular yapılan çalıĢmalarda yer almaktadır. Ayrıca iyi bir siyasal yapı ve kurumsal kalitenin eĢitsizliği azaltacağı görüĢü literatürde yer alan çalıĢmaların ulaĢtığı genel sonuçlar arasındadır.
82
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
KURUMSAL FAKTÖRLER VE ÖZGÜRLÜKLERĠN
SAVUNMA HARCAMALARI ARASINDAKĠ ĠLĠġKĠNĠN
AMPĠRĠK ANALĠZĠ
Bu bölümde özgürlüklerin ve kurumsal faktörlerin savunma harcamaları üzerindeki etkisi ampirik olarak dengesiz panel veri seti yardımıyla incelenmektedir. ÇalıĢmanın bu bölümünde, yapılan analizde kullanılan ekonometrik model açıklanmakta, modelde kullanılan değiĢkenlerin neler olduğu, nereden elde edildiği hangi dönemi ve ülkeleri kapsadığı belirtilmekte ve elde edilen tahmin sonuçları raporlanıp tartıĢılmaktadır. AĢağıda sırasıyla kurumsal faktör ve özgürlükler ile savunma harcamaları arasındaki iliĢkiyi irdeleyen ampirik analiz sonuçlarına yer verilmiĢtir.
3.1. VERĠ VE METODOLOJĠ
ÇalıĢmanın bu bölümünde 1990-2017 yılları arasında 151 ülke için özgürlüklerin ve kurumsal faktörlerin savunma harcamaları üzerindeki etkisi incelenecektir. Bu bağlamda savunma harcamalarına iliĢkin üç farklı gösterge (MILSPEND1, MILSPEND2, MILSPEND3) kullanılmıĢtır. MILSPEND1 ve MILSPEND2 veri seti Dünya Bankası (WDI)‟dan MILSPEND3 veri seti ise Ekonomik Kalkınma için Kamu Harcamalarına ĠliĢkin Ġstatistikler (SPEED)‟den temin edilmiĢtir. Söz konusu dört kontrol değiĢkeni; nüfus yoğunluğu (POPDENS), enflasyon (INFLATION), devlet nihai tüketim harcaması (GOVEXPEN) Dünya Bankası (WDI)‟dan, ARMIMPORT Silah Ġthalatının Milli Gelir içindeki yüzdesel payı, GDP (current US$), WDI (Dünya Kalkınma Ġndikatörleri) Arms Imports SIRPI Veri tabanından temin edilmiĢtir.
Kurumsal faktör değiĢkenleri olan VOACC (Ġfade özgürlüğü ve hesap Verebilirlik), POSAV (Siyasi Ġstikrar ve ġiddetin yokluğu), GOVEF (Devlet
83
Etkinliği), REQUA (Ġdari Kalite) RULA (Hukun Kuralları), CONCOR (Yolsuzluğun Kontrolü), MILIRULA(Hukuk ve Politikaya Askeri Müdahale), GII (Toplumsal cinsiyet eĢitsizliği), LESPR (Hukuk Sistemi ve Mülkiyet Hakları) değiĢkenleri Uluslararası YönetiĢim Göstergeleri (WGI)veri tabanından alınmıĢtır.
Özgürlük göstergeleri ise NEW EMPINX (Güçlendirme Hakları Ġndeksi), ASSN (Toplanma ve Örgütlenme Özgürlüğü), SPEECH (KonuĢma Özgürlüğü), ELECSD (Seçimde Öz-Tayin), NEW RELFRE (Din Özgürlüğü), WORKER (ĠĢçi Hakları), WECON (Kadının Ekonomik Hakları), WOPOL (Kadının Siyasi Hakları), WOSOC (Kadınların Sosyal Hakları), INJUD (Yargının Bağımsızlığı) veri seti kümesi ise Ġnsan Hakları Veri Kümesi (CIRI) temin edilmiĢtir.
3.2. KURUMSAL FAKTÖRLER VE SAVUNMA HARCAMALARI