3.4.1.Veri ve Metadoloji
Çalışmanın bu kısmı bir toplumda kurumsal faktörlerin bayanların işgücüne katılımını nasıl etkilediği panel veri analizi ile incelenmektedir. Kurumsal faktörlerin bayanların işgücüne katılımına etkisini dengesiz panel veri seti kullanarak analiz etmek için aşağıdaki çoklu sabit zaman etki modeli tahmin edilmiştir:
1 2 3 4 5 6
it t it it it it it
FLFP INSTITUTE AGRI INDUST URBPOP INFL 7FERTit 8ENRPRIit 9ENRSECit 10ENRTERit 11CONSUMPit uit
(Model 8)
Yukarıda yer alan it alt indisi i.nci ülkenin t yılında ilgili değişkene ilişkin aldığı gözlem değerini; 1 modeli sabit terimini;
t tüm ülkeleri aynı şekilde etkileyen fakat zamanlar arası değişen zaman spesifik etkiyi;u
it ise regresyon modelinin hata teriminitemsil etmektedir.
Modelin bağımlı değişkeni bayan işgücü katılım oranı (FLFP) değişkeni olup, Dünya Bankası Kalkınma İndikatörü (WDI) veri setinden alınmıştır. FLFP değişkeni 15+ yaş bayan popülasyonu içinde bayan işgünün yüzdesel değeri şeklinde ölçümlenmektedir.
Modelde kullanılan diğer kontrol değişkenlerin tanım ve kaynakları aşağıdaki tablolarda açıklanmaktadır.
142
Tablo 3.43: Kontrol Değişkenler Listesi
Değişkenler Tanım Kaynak
AGRI Tarım sektörü İşgücü katılımı (toplam İşgücü katılımın yüzdesel değeri) WDI INDUST Sanayi sektörü İşgücü katılımı (toplam İşgücü katılımın yüzdesel değeri) WDI URBPOP Kentsel nüfus büyüme hızı (yıllık yüzdesel) WDI INFL Enflasyon, GSYİH deflatörü (yıllık yüzdesel) WDI FERT(FERT) Doğurganlık oranı (kadın başına düşen doğum cinsinden) WDI
ENRPRI İlkokul bayan kaydı (yüzdesel, brüt) WDI
ENRSEC Ortaokul bayan kaydı (yüzdesel, brüt) WDI
ENRTER Lise bayan kaydı (yüzdesel, brüt) WDI
CONSUMP Kişi başı hane halkı nihai tüketim harcaması (sabit 2010 US$) WDI
Çalışmada kurumsal faktör (INSTITUTE) indikatörü olarak altı farklı gösterge kullanılmıştır. Kurumsal faktör göstergelerinin tanımı ve kaynak bilgileri aşağıdaki Tablo 3.44’te verilmiştir.
143
Tablo 3.44: Kurumsal Faktör Göstergelerinin Listesi
Değişkenler Tanım Kaynak
RULE Hukukun üstünlüğü. -2.5 ile 2.5 arasında değişmektedir. Yüksek skor daha fazla hukukun üstünlüğü anlamına gelir.
The Worldwide Governance Indicators
CORR
Yolsuzluk. -2.5 ile 2.5 arasında değerler almaktadır. Daha yüksek skor daha az yolsuzluk anlamına gelir. Bundan dolayı çalışmada - 1*CORR değerleri kullanıldı ve böylelikle daha yüksek skor daha fazla yolsuzluk anlamına gelmektedir.
The Worldwide Governance Indicators
REGU Düzenleyici Kalite. -2.5 ile 2.5 arasında değişmektedir. Yüksek skor düzenleyici kalitenin yüksek olduğunu gösterir.
The Worldwide Governance Indicators
GOVE
Devlet Etkinliği. -2.5 ile 2.5 arasında değişmektedir. hükümetin etkililiğinden daha yüksektir. Yüksek skor devletin etkinliğinin yüksek olduğu anlamına gelir.
The Worldwide Governance Indicators
POLI Siyasal İstikrar ve Şiddetin / Terörizmin Yokluğu. -2.5 ila 2.5 arasında değişmektedir. Yüksek skor terörün yokluğunu gösterir.
The Worldwide Governance Indicators
VOI Ses ve Hesap Verebilirlik. -2.5 ile 2.5 arasında değişmektedir. Yüksek skor ses ve hesap verilebilirliğin yüksek olduğunu gösterir.
The Worldwide Governance Indicators
144 3.4.2. Analiz Sonuçları
Tablo 3.45: RULE(Hukuk Kuralı) için Çoklu Tahmin Sonuçları
Yukarıdaki tablo RULE(Hukuk Kuralı) için elde edilen tahmin sonuçlarını göstermektedir.
Tablonun birinci kısmında (“Düzeltilmemiş Model” kısmında) modelde heteroskedastik varyans ve otokorelasyon düzeltilmesi yapılmamış durumda elde edilen katsayı tahmin sonuçları raporlanmıştır. Bu sonuçlara göre: "rule"(Hukuk Kuralı) ile FLFP arasında aynı yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki; AGRI, URBPOP, ENRPRI, ENRTER, CONSUMP değişkenleri ile FLFP değişkeni arasında beklentilere paralel bir biçimde aynı yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir.
Tabloda yer alan Wald testine ait 0.0000 P-değeri tüm anlamlılık düzeylerinden (%1, %5 ve %10’dan) küçük olduğu için bu anlamlılık düzeylerinin tümünde sıfır hipotezi red edilip alternatif hipotez kabul edilmektedir. Yani birimlere göre varyans değişmektedir.
Katsayı P-değeri Katsayı P-değeri
INSTITUTION 2,00301 0,0080 0,72981 0,0310 AGRI 0,38947 0,0000 0,21888 0,0000 INDUST -0,11500 0,1110 -0,10346 0,0010 URBPOP 0,73479 0,0050 0,23318 0,0140 INFL 0,00867 0,8700 0,00341 0,7260 FERT -0,79620 0,2570 0,77285 0,0380 ENRPRI 0,30631 0,0000 0,06754 0,0000 ENRSEC -0,00097 0,9740 0,00352 0,5830 ENRTER 0,15803 0,0000 0,06229 0,0000 CONSUMP 0,00035 0,0000 0,00038 0,0000 SABİT 2,21107 0,7290 31,92034 0,0000 Gözlem Sayısı 825 810 Ülke Sayısı 110 95
Wald Test İst. 5,20E+05 0,0000 Wooldridge Test İst. 200,4950 0,0000
Heteroskedastik&Otokorelasyon Düzeltilmemiş Model Düzeltilmiş Model
145
Tabloda yer alan Wooldridge testine ait 0.0000 P-değeri tüm anlamlılık düzeylerinden (%1, %5 ve %10’dan) küçük olduğu için bu anlamlılık düzeylerinin tümünde sıfır hipotezi red edilip yerine alternatif hipotez kabul edilmektedir. Yani modelde kullanılan panel veride birinci dereceden otokorelasyon sorunu vardır. Wald ve Wooldridge test sonuçlarına göre modelde hem değişen varyans hem de otokorelasyon sorunu olduğu için tablonun ikinci kısmında (“Düzeltilmiş Model” kısmında) hem heteroskedastisite hem de otokorelasyon probleminin olduğu durum için dirençli tahminciler “Heteroskedastik&Otokorelasyon” kısmında raporlanmıştır.
“Heteroskedastik&Otokorelasyon” kısmı için elde edilen tahmin sonuçlarına göre: RULE(Hukuk Kuralı) ile FLFP arasında aynı yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki; AGRI, URBPOP, ENRPRI, ENRTER, CONSUMP değişkenleri ile FLFP değişkeni arasında beklentilere paralel bir biçimde aynı yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki; FERT değişkeni ile FLFP değişkeni arasında beklentilerin aksine aynı yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir.
Tablo 3.46: CORR1(Yolsuzluğun Kontrolü) için Çoklu Tahmin Sonuçları
Katsayı P-değeri Katsayı P-değeri
INSTITUTION -2,65951 0,0000 -1,56912 0,0000 AGRI 0,39053 0,0000 0,22734 0,0000 INDUST -0,09655 0,1720 -0,08470 0,0040 URBPOP 0,61389 0,0210 0,21222 0,0150 INFL 0,01668 0,7480 0,00289 0,7530 FERT -0,90837 0,1950 0,97766 0,0070 ENRPRI 0,29920 0,0000 0,06372 0,0000 ENRSEC -0,01293 0,6610 -0,00042 0,9420 ENRTER 0,15368 0,0000 0,05906 0,0000 CONSUMP 0,00030 0,0000 0,00032 0,0000 SABİT 4,32195 0,4990 31,97620 0,0000 Gözlem Sayısı 825 810 Ülke Sayısı 110 95
Wald Test İst. 6,70E+05 0,0000 Wooldridge Test İst. 198,8500 0,0000
Düzeltilmemiş Model Düzeltilmiş Model
146
Tablo 3.46 CORR1(Yolsuzluğun Kontrolü) için elde edilen tahmin sonuçlarını göstermektedir.
Tablonun birinci kısmında (“Düzeltilmemiş Model” kısmında) modelde heteroskedastik varyans ve otokorelasyon düzeltilmesi yapılmamış durumda elde edilen katsayı tahmin sonuçları raporlanmıştır. Bu sonuçlara göre: CORR1(Yolsuzluğun Kontrolü) ile FLFP arasında ters yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki; AGRI, URBPOP, ENRPRI, ENRTER, CONSUMP değişkenleri ile FLFP değişkeni arasında beklentilere paralel bir biçimde aynı yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir.
Tabloda yer alan Wald testine ait 0.0000 P-değeri tüm anlamlılık düzeylerinden (%1, %5 ve %10’dan) küçük olduğu için bu anlamlılık düzeylerinin tümünde sıfır hipotezi red edilip alternatif hipotez kabul edilmektedir. Yani birimlere göre varyans değişmektedir.
Tabloda yer alan Wooldridge testine ait 0.0000 P-değeri tüm anlamlılık düzeylerinden (%1, %5 ve %10’dan) küçük olduğu için bu anlamlılık düzeylerinin tümünde sıfır hipotezi red edilip yerine alternatif hipotez kabul edilmektedir. Yani modelde kullanılan panel veride birinci dereceden otokorelasyon sorunu vardır. Wald ve Wooldridge test sonuçlarına göre modelde hem değişen varyans hem de otokorelasyon sorunu olduğu için tablonun ikinci kısmında (“Düzeltilmiş Model” kısmında) hem heteroskedastisite hem de otokorelasyon probleminin olduğu durum için dirençli tahminciler “Heteroskedastik&Otokorelasyon” kısmında raporlanmıştır.
“Heteroskedastik&Otokorelasyon” kısmı için elde edilen tahmin sonuçlarına göre: CORR1(Yolsuzluğun Kontrolü) ile FLFP arasında ters yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki; AGRI, URBPOP, ENRPRI, ENRTER, CONSUMP değişkenleri ile FLFP değişkeni arasında beklentilere paralel bir biçimde aynı yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki; FERT değişkeni ile FLFP değişkeni arasında beklentilerin aksine aynı yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki; INDUST değişkeni ile FLFP değişkeni arasında beklentilere paralel ters yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.
147
Tablo 3.47: REGU(Düzenleyici Kalite) için Çoklu Tahmin Sonuçları
Yukarıdaki tablo REGU(Düzenleyici Kalite)için elde edilen tahmin sonuçlarını göstermektedir.
Tablonun birinci kısmında (“Düzeltilmemiş Model” kısmında) modelde heteroskedastik varyans ve otokorelasyon düzeltilmesi yapılmamış durumda elde edilen katsayı tahmin sonuçları raporlanmıştır. Bu sonuçlara göre: "regu"(Düzenleyici Kalite) ile FLFP arasında aynı yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki; AGRI, URBPOP, INFL, ENRPRI, ENRTER, CONSUMP değişkenleri ile FLFP değişkeni arasında beklentilere paralel bir biçimde aynı yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki; INDUST ve FERT değişkenleri ile FLFP değişkeni arasında beklentilere paralel ters yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.
Tabloda yer alan Wald testine ait 0.0000 P-değeri tüm anlamlılık düzeylerinden (%1, %5 ve %10’dan) küçük olduğu için bu anlamlılık düzeylerinin tümünde sıfır hipotezi red edilip alternatif hipotez kabul edilmektedir. Yani birimlere göre varyans değişmektedir.
Katsayı P-değeri Katsayı P-değeri
INSTITUTION 5,37430 0,0000 1,49378 0,0000 AGRI 0,40295 0,0000 0,22688 0,0000 INDUST -0,20328 0,0040 -0,09812 0,0010 URBPOP 1,07540 0,0000 0,22450 0,0170 INFL 0,09845 0,0600 0,00523 0,6090 FERT -1,39719 0,0420 0,90454 0,0210 ENRPRI 0,31290 0,0000 0,06338 0,0000 ENRSEC -0,02452 0,3870 0,00302 0,6380 ENRTER 0,17019 0,0000 0,05862 0,0000 CONSUMP 0,00019 0,0030 0,00035 0,0000 SABİT 4,60403 0,4580 31,76542 0,0000 Gözlem Sayısı 825 810 Ülke Sayısı 110 95
Wald Test İst. 2,80E+05 0,0000
Wooldridge Test İst. 202,6010 0,0000
Düzeltilmemiş Model Düzeltilmiş Model
148
Tabloda yer alan Wooldridge testine ait 0.0000 P-değeri tüm anlamlılık düzeylerinden (%1, %5 ve %10’dan) küçük olduğu için bu anlamlılık düzeylerinin tümünde sıfır hipotezi red edilip yerine alternatif hipotez kabul edilmektedir. Yani modelde kullanılan panel veride birinci dereceden otokorelasyon sorunu vardır. Wald ve Wooldridge test sonuçlarına göre modelde hem değişen varyans hem de otokorelasyon sorunu olduğu için tablonun ikinci kısmında (“Düzeltilmiş Model” kısmında) hem heteroskedastisite hem de otokorelasyon probleminin olduğu durum için dirençli tahminciler “Heteroskedastik&Otokorelasyon” kısmında raporlanmıştır.
“Heteroskedastik&Otokorelasyon” kısmı için elde edilen tahmin sonuçlarına göre: REGU(Düzenleyici Kalite) ile FLFP arasında aynı yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki; AGRI, URBPOP, ENRPRI, ENRTER, CONSUMP değişkenleri ile FLFP değişkeni arasında beklentilere paralel bir biçimde aynı yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki; FERT değişkeni ile FLFP değişkeni arasında beklentilerin aksine aynı yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki; INDUST değişkeni ile FLFP değişkeni arasında beklentilere paralel ters yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.
Tablo 3.48: GOVE(Devlet Etkinliği) için Çoklu Tahmin Sonuçları
Katsayı P-değeri Katsayı P-değeri
INSTITUTION 5,22088 0,0000 1,16399 0,0000 AGRI 0,40499 0,0000 0,23820 0,0000 INDUST -0,15056 0,0330 -0,10286 0,0010 URBPOP 0,73745 0,0050 0,25241 0,0150 INFL 0,07755 0,1430 0,00656 0,5670 FERT -0,97167 0,1590 0,83077 0,0320 ENRPRI 0,30850 0,0000 0,07424 0,0000 ENRSEC -0,02366 0,4130 0,00480 0,4800 ENRTER 0,15762 0,0000 0,07266 0,0000 CONSUMP 0,00017 0,0240 0,00036 0,0000 SABİT 4,33080 0,4900 29,94358 0,0000 Gözlem Sayısı 825 810 Ülke Sayısı 110 95
Wald Test İst. 4,70E+05 0,0000 Wooldridge Test İst. 198,4700 0,0000
Düzeltilmemiş Model Düzeltilmiş Model
149
Yukarıdaki tablo GOVE(Devlet Etkinliği) için elde edilen tahmin sonuçlarını göstermektedir.
Tablonun birinci kısmında (“Düzeltilmemiş Model” kısmında) modelde heteroskedastik varyans ve otokorelasyon düzeltilmesi yapılmamış durumda elde edilen katsayı tahmin sonuçları raporlanmıştır. Bu sonuçlara göre: GOVE(Devlet Etkinliği) ile FLFP arasında aynı yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki; AGRI, URBPOP, ENRPRI, ENRTER, CONSUMP değişkenleri ile FLFP değişkeni arasında beklentilere paralel bir biçimde aynı yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki; INDUST değişkeni ile FLFP değişkeni arasında beklentilere paralel bir biçimde ters yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.
Tabloda yer alan Wald testine ait 0.0000 P-değeri tüm anlamlılık düzeylerinden (%1, %5 ve %10’dan) küçük olduğu için bu anlamlılık düzeylerinin tümünde sıfır hipotezi red edilip alternatif hipotez kabul edilmektedir. Yani birimlere göre varyans değişmektedir.
Tabloda yer alan Wooldridge testine ait 0.0000 P-değeri tüm anlamlılık düzeylerinden (%1, %5 ve %10’dan) küçük olduğu için bu anlamlılık düzeylerinin tümünde sıfır hipotezi red edilip yerine alternatif hipotez kabul edilmektedir. Yani modelde kullanılan panel veride birinci dereceden otokorelasyon sorunu vardır. Wald ve Wooldridge test sonuçlarına göre modelde hem değişen varyans hem de otokorelasyon sorunu olduğu için tablonun ikinci kısmında (“Düzeltilmiş Model” kısmında) hem heteroskedastisite hem de otokorelasyon probleminin olduğu durum için dirençli tahminciler “Heteroskedastik&Otokorelasyon” kısmında raporlanmıştır.
“Heteroskedastik&Otokorelasyon” kısmı için elde edilen tahmin sonuçlarına göre: GOVE(Devlet Etkinliği) ile FLFP arasında aynı yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki; AGRI, URBPOP, ENRPRI, ENRTER, CONSUMP değişkenleri ile FLFP değişkeni arasında beklentilere paralel bir biçimde aynı yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki; FERT değişkeni ile FLFP değişkeni arasında beklentilerin aksine aynı yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki; INDUST değişkeni ile FLFP değişkeni arasında beklentilere paralel ters yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.
150
Tablo 3.49: POLI(Siyasal İstikrar ve Şiddetin / Terörizmin Yokluğu) için Çoklu Tahmin
Sonuçları
Yukarıdaki tablo POLI(Siyasal İstikrar ve Şiddetin / Terörizmin Yokluğu) için elde edilen tahmin sonuçlarını göstermektedir.
Tablonun birinci kısmında (“Düzeltilmemiş Model” kısmında) modelde heteroskedastik varyans ve otokorelasyon düzeltilmesi yapılmamış durumda elde edilen katsayı tahmin sonuçları raporlanmıştır. Bu sonuçlara göre: POLI(Siyasal İstikrar ve Şiddetin / Terörizmin Yokluğu) ile FLFP arasında aynı yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki; AGRI, URBPOP, ENRPRI, ENRTER, CONSUMP değişkenleri ile FLFP değişkeni arasında beklentilere paralel bir biçimde aynı yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki; INDUST değişkeni ile FLFP değişkeni arasında beklentilere paralel bir biçimde ters yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.
Tabloda yer alan Wald testine ait 0.0000 P-değeri tüm anlamlılık düzeylerinden (%1, %5 ve %10’dan) küçük olduğu için bu anlamlılık düzeylerinin tümünde sıfır hipotezi red edilip alternatif hipotez kabul edilmektedir. Yani birimlere göre varyans değişmektedir.
Katsayı P-değeri Katsayı P-değeri
INSTITUTION 3,63616 0,0000 0,50111 0,0140 AGRI 0,37847 0,0000 0,20257 0,0000 INDUST -0,14401 0,0390 -0,11118 0,0010 URBPOP 0,71539 0,0060 0,24025 0,0180 INFL 0,01455 0,7710 0,00190 0,8330 FERT 0,01352 0,9840 1,07436 0,0050 ENRPRI 0,31109 0,0000 0,06739 0,0000 ENRSEC -0,00346 0,9020 0,00452 0,5090 ENRTER 0,14687 0,0000 0,06191 0,0000 CONSUMP 0,00035 0,0000 0,00040 0,0000 SABİT 1,60955 0,7950 31,72759 0,0000 Gözlem Sayısı 825 810 Ülke Sayısı 110 95
Wald Test İst. 3,50E+05 0,0000 Wooldridge Test İst. 199,9730 0,0000
Düzeltilmemiş Model Düzeltilmiş Model
151
Tabloda yer alan Wooldridge testine ait 0.0000 P-değeri tüm anlamlılık düzeylerinden (%1, %5 ve %10’dan) küçük olduğu için bu anlamlılık düzeylerinin tümünde sıfır hipotezi red edilip yerine alternatif hipotez kabul edilmektedir. Yani modelde kullanılan panel veride birinci dereceden otokorelasyon sorunu vardır. Wald ve Wooldridge test sonuçlarına göre modelde hem değişen varyans hem de otokorelasyon sorunu olduğu için tablonun ikinci kısmında (“Düzeltilmiş Model” kısmında) hem heteroskedastisite hem de otokorelasyon probleminin olduğu durum için dirençli tahminciler “Heteroskedastik&Otokorelasyon” kısmında raporlanmıştır.
“Heteroskedastik&Otokorelasyon” kısmı için elde edilen tahmin sonuçlarına göre: POLI(Siyasal İstikrar ve Şiddetin / Terörizmin Yokluğu) ile FLFP arasında aynı yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki; AGRI, URBPOP, ENRPRI, ENRTER, CONSUMP değişkenleri ile FLFP değişkeni arasında beklentilere paralel bir biçimde aynı yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki; FERT değişkeni ile FLFP değişkeni arasında beklentilerin aksine aynı yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki; INDUST değişkeni ile FLFP değişkeni arasında beklentilere paralel ters yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.
Tablo 3.50: VOI(Ses ve Hesap Verebilirlik) için Çoklu Tahmin Sonuçları
Katsayı P-değeri Katsayı P-değeri
INSTITUTION 4,09093 0,0000 1,54037 0,0000 AGRI 0,40033 0,0000 0,21730 0,0000 INDUST -0,12750 0,0690 -0,10840 0,0000 URBPOP 1,22468 0,0000 0,24584 0,0170 INFL 0,03476 0,4930 0,00413 0,6940 FERT -1,09249 0,1130 0,87112 0,0230 ENRPRI 0,27919 0,0000 0,06283 0,0000 ENRSEC -0,00569 0,8400 0,00377 0,5650 ENRTER 0,15852 0,0000 0,05636 0,0000 CONSUMP 0,00026 0,0000 0,00036 0,0000 SABİT 5,11836 0,4140 32,13665 0,0000 Gözlem Sayısı 825 810 Ülke Sayısı 110 95
Wald Test İst. 7,60E+05 0,0000
Wooldridge Test İst. 195,8920 0,0000
Düzeltilmemiş Model Düzeltilmiş Model
152
Yukarıdaki tablo VOI(Ses ve Hesap Verebilirlik) için elde edilen tahmin sonuçlarını göstermektedir.
Tablonun birinci kısmında (“Düzeltilmemiş Model” kısmında) modelde heteroskedastik varyans ve otokorelasyon düzeltilmesi yapılmamış durumda elde edilen katsayı tahmin sonuçları raporlanmıştır. Bu sonuçlara göre: VOI(Ses ve Hesap Verebilirlik) ile FLFP arasında aynı yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki; AGRI, URBPOP, ENRPRI, ENRTER, CONSUMP değişkenleri ile FLFP değişkeni arasında beklentilere paralel bir biçimde aynı yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki; INDUST değişkeni ile FLFP değişkeni arasında beklentilere paralel bir biçimde ters yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.
Tabloda yer alan Wald testine ait 0.0000 P-değeri tüm anlamlılık düzeylerinden (%1, %5 ve %10’dan) küçük olduğu için bu anlamlılık düzeylerinin tümünde sıfır hipotezi red edilip alternatif hipotez kabul edilmektedir. Yani birimlere göre varyans değişmektedir.
Tabloda yer alan Wooldridge testine ait 0.0000 P-değeri tüm anlamlılık düzeylerinden (%1, %5 ve %10’dan) küçük olduğu için bu anlamlılık düzeylerinin tümünde sıfır hipotezi red edilip yerine alternatif hipotez kabul edilmektedir. Yani modelde kullanılan panel veride birinci dereceden otokorelasyon sorunu vardır. Wald ve Wooldridge test sonuçlarına göre modelde hem değişen varyans hem de otokorelasyon sorunu olduğu için tablonun ikinci kısmında (“Düzeltilmiş Model” kısmında) hem heteroskedastisite hem de otokorelasyon probleminin olduğu durum için dirençli tahminciler “Heteroskedastik&Otokorelasyon” kısmında raporlanmıştır.
“Heteroskedastik&Otokorelasyon” kısmı için elde edilen tahmin sonuçlarına göre: VOI(Ses ve Hesap Verebilirlik) ile FLFP arasında aynı yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki; AGRI, URBPOP, ENRPRI, ENRTER, CONSUMP değişkenleri ile FLFP değişkeni arasında beklentilere paralel bir biçimde aynı yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki; FERT değişkeni ile FLFP değişkeni arasında beklentilerin aksine aynı yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki; INDUST değişkeni ile FLFP değişkeni arasında beklentilere paralel ters yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.
153
SONUÇ
Çalışmamızın analiz kısmında üç ayrı başlık altında analizler yapılmıştır. Bu analizler neticesinde ilk olarak ele aldığımız sosyal ve demografik faktörlerin kadın işgücü katılımına etkisi ile ilgili sonuçları şu şekilde özetleyebiliriz. Sosyal ve demografik faktörler ile ilgili tahmin yaparken öncelikle dinsel, etnik, dilsel ve kültürel çeşitliliğin kadın işgücü katılımı(FLFP) üzerindeki etkisini ampirik olarak incelemektedir. En geniş anlamıyla kesit verilerimiz 109 ülkeyi kapsamakta ve 2000-2009 yılları için dönem ortalamaları değerlerinden oluşmaktadır. Kesit verileri kullanarak, çok değişkenli regresyon modelleri tahmin edilmiştir. Tahmin edilen dört modelin sonuçları şu şekildedir:
*Model 1'in sonuçları, RELIG değişkeninin FLFP üzerinde istatistiksel olarak anlamlı pozitif bir etkisi olduğunu göstermektedir. Dini çeşitliliğin artmasının kadınların işgücüne katılımını arttırdığını ima etmektedir. Diğer kontrol değişkenleri arasında; sadece AGRI, INDUST, URBPOP, BIRTH, ENRPRI, ENRTER ve CONSUMP değişkenleri en az% 5 önem düzeyinde istatistiksel olarak anlamlıdır ve öngörülen beklenen işaretleri almaktadırlar.
* Model 2'deki sonuçlar, LING değişkeninin FLFP üzerinde istatistiksel olarak anlamlı pozitif bir etkiye sahip olduğuna işaret etmektedir. Bu bulgu, dilsel çeşitliliğin artmasının kadınların işgücüne katılım oranlarını artırdığını ortaya koymaktadır. Diğer kontrol değişkenleri arasında; sadece AGRI, INDUST, BIRTH, ENRPRI, ENRTER ve CONSUMP değişkenleri en az% 5'lik anlamlılık düzeyinde istatistiksel olarak anlamlıdır ve öngörülen ön işaretleri almaktadırlar.
* Model 3'teki sonuçlar ETHN değişkeninin FLFP üzerinde istatistiksel olarak önemli bir pozitif etkisi olduğunu ima etmektedir. Bu bulgu, bir toplumdaki etnik çeşitliliğin kadınların işgücüne katılımını arttırdığını ortaya koymaktadır. Diğer kontrol değişkenleri arasında; sadece AGRI, INDUST, BIRTH, ENRPRI, ENRTER ve CONSUMP değişkenleri en az %1 önem düzeyinde istatistiksel olarak anlamlıdır ve öngörülen beklenen işaretleri almaktadırlar.
*Model 4'ün sonuçları CULT değişkeninin FLFP üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir etkisi olmadığını göstermektedir. Bu bağlamda elde edilen sonuç bir
154
toplumdaki kültürel çeşitliliğin kadın işgücüne katılımını etkilemediğine işarettir. Diğer kontrol değişkenleri arasında; sadece AGRI, INDUST, BIRTH, ENRPRI, ENRSEC ENRTER ve CONSUMP değişkenleri en azından% 5 anlamlılık düzeyinde istatistiksel olarak anlamlıdır ve ENRSEC değişkenleri haricindekiler öngörülen işaretleri almaktadırlar.
Sosyal ve demografik faktörler altında incelenen bir başka hipotez ise dinler ve mezhepler arasında bayanların işgücüne katılımlarının nasıl farklılaştığıdır. Diğer bir ifadeyle hangi dinlerde ve mezheplerde bayanların işgücüne katılım eğilimi artmakta hangilerinde azalmakta olduğu ampirik olarak analiz edilmektedir. Kullanılan veri seti 2000-2009 dönemine ait ortalama değerlerden oluşan çapraz kesit verisidir. Dinler ve mezhepler ile elde edilen sonuçları kısaca özetlersek.
* Protestan dinine ait elde edilen katsayının pozitif ve bu katsayıya ait 0.0036’lık P-değerinin %1’de anlamlı olması bize Protestanlık ile FLFP arasında aynı yönlü istatistiksel olarak yüksek derecede anlamlı bir ilişki olduğunu ortaya koymaktadır. Diğer bir ifadeyle bu bulgu Protestan dini takipçilerinin oranının yüksek olduğu toplumlarda bayanların işgücüne katılımının da yüksek olduğuna işaret etmektedir. Diğer kontrol değişkenlerine ait tahmin sonuçlarına bakıldığında: AGRI değişkenine ait katsayının beklenen pozitif işareti aldığı ve istatistiksel olarak anlamlı olduğu, INDUST değişkenine ait katsayının beklenen negatif işareti aldığı ve istatistiksel olarak anlamlı olduğu, URBPOP değişkeni ile INFL değişkeninin istatistiksel olarak %10’da bile anlamlı olmadıkları, BIRTH değişkenine ait katsayının beklenen negatif işareti aldığı ve istatistiksel olarak anlamlı olduğu, ENRPRI değişkeni ile ENRTER değişkenine ait katsayıların beklenen pozitif işareti aldığı ve istatistiksel olarak anlamlı oldukları, ENRSEC değişkenine ait katsayının beklenen tersi yönde işareti aldığı ve istatistiksel olarak anlamlı olduğu, CONSUMP değişkenine ait katsayının beklenen pozitif işareti aldığı ve istatistiksel olarak anlamlı olduğu görülmektedir.
*Anglikan Mezhebi’ne ait elde edilen katsayının pozitif ve bu katsayıya ait 0.0102’lik P-değerinin %5’te anlamlı olması bize Anglikan Mezhebi ile FLFP arasında aynı yönlü istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğunu ortaya koymaktadır. Diğer bir