KRONĠK BÖBREK HASTALIĞI OLUP PREDĠYALĠZ DÖNEMDEKĠ OLGULAR VE HEMODĠYALĠZ AġAMASINA GELMĠġ HASTALARIN (TÜM

HASTA GRUBU) BAZAL MĠNĠ MENTAL DURUM MUAYENESĠ TESTĠ

ORTALAMA PUANLARI ĠLE DĠĞER VERĠLER ARASINDAKĠ ÇOKLU

ĠLĠġKĠLERĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ

Hastaların (evre 5 KBH prediyaliz dönemdeki ve HD aĢamasına gelmiĢ hastalar) SMMSE testi ortalama puanları ile eğitim süresi (r=0.516, p=<0.001) arasında pozitif doğrusal iliĢki; hasta yaĢı (r=0.365, p=0.003), kadın cinsiyete sahip olma (r=0.310, p=0.011) bel çevresi uzunluğu (r=0.296, p=0.016) ve serum üre düzeyleri (r=-0.290, p=0.018) arasında negatif doğrusal iliĢki saptandı. Ayrıca tüm hastaların SMMSE testi ortalama puanları ile VKĠ (r=0.237, p=0.056), AKġ (r=0.236, p=0.056) arasındaki negatif iliĢkinin istatistiksel olarak anlamlılık sınırında; yine tüm hastaların SMMSE testi ortalama puanları ile serum kalsiyum düzeyi (r=0.213, p=0.087) ve beta bloker ilaç kullanımı (r=0.211, p=0.088) arasındaki pozitif iliĢkinin de istatistiksel olarak anlamlılık sınırında olduğu görüldü (Tablo 12).

29

Tablo 12. Hastaların (evre 5 kronik böbrek hastalığı prediyaliz ve hemodiyaliz öncesi) mini mental durum muayenesi testi ortalama puanları ile diğer veriler

arasındaki çoklu iliĢkilerin değerlendirilmesi

Veriler r P

Eğitim durumu (yıl) 0.516 <0.001

YaĢ (yıl) -0.365 0.003

Kadın olma -0.310 0.011

Bel çevresi (cm) -0.296 0.016

Üre (mg/dl) -0.290 0.018

VKI (kg/m2) -0.237 0.056

Açlık kan Ģekeri (mg/dl) -0.236 0.056

Serum kalsiyum düzeyi (mg/dl) 0.213 0.087

Beta bloker kullanımı (var) 0.211 0.088

VKI: Vücut kitle indeksi.

HEMODĠYALĠZ UYGULANMAYA BAġLANAN HASTALARDA BAZAL, BĠRĠNCĠ AY, ÜÇÜNCÜ AY VE ALTINCI AY SONU KOGNĠTĠF DEĞERLENDĠRME TEST PUANLARININ DEĞĠġĠMĠ

Hemodiyaliz tedavisi baĢlanan hastaların 25.03±2.83 olan bazal SMMSE puanları HD tedavisinin birinci ayında 25.18±2.80, üçüncü ayın sonunda 25.12±3.23 ve altıncı ayın sonunda 25.48±3.20 puana yükseldi (bazal ile altıncı ay karĢılaĢtırmasında p=0.092, üçüncü ay ile altıncı ay karĢılaĢtrımasında p=0.032). HD uygulanmaya baĢlanan hastalarda kognitif fonksiyonların (SMMSE puanı) değiĢimi Tablo 13 ve ġekil 1‟de gösterilmiĢtir.

Tablo 13. Hemodiyaliz uygulanmaya baĢlanan hastalarda bazal, birinci ay, üçüncü ay ve altıncı ay sonu kognitif değerlendirme test puanlarının değiĢimi

Bazal (0.Ay) Birinci Ay Üçüncü Ay Altıncı Ay

SMMSE 25.03±2.83 25.18±2.80 25.12±3.23 25.48±3.20 p Bazal-1.Ay, p= 0.465 Bazal-3.Ay, p= 0.731 Bazal-6.Ay, p= 0.092 1. -3.Ay, p= 0.786 1. -6.Ay, p=0.194 3.-6.Ay, p=0.032

30

ġekil 1: Hemodiyaliz uygulanmaya baĢlanan hastaların, bazal, birinci, üçüncü ve altıncı ay kognitif fonksiyon değerlendirme puanları

Hemodiyaliz tedavisi uygulanan hasta grubunda KFB olan hastalar ile (SMMSE puanı <24 olanlar) ve olmayan hastaların (SMMSE puanı ≥24 olanlar) oranlarının zaman içindeki değiĢimi incelendiğinde, baĢlangıçta %39.4 olan (n=20) kognitif disfonksiyonlu hasta oranının HD tedavisinin birinci ayında %30.3‟e (n=10), HD tedavisinin üçüncü ayında %33.3‟e (n=11) ve HD tedavisinin altıncı ayında %27.3‟e (n=9) gerilediği görülmüĢtür (ġekil 2).

ġekil 2: Hemodiyaliz tedavisi uygulanan hasta grubunda kognitif disfonksiyonu olan hastalar ile (SMMSE puanı <24 olanlar) ve olmayan hastaların (SMMSE puanı ≥24 olanlar) oranlarını zaman içindeki değiĢimi

39,4

30,3

33,3

27,3

31

HEMODĠYALĠZ UYGULANMAYA BAġLANAN HASTALARDA BAZAL VE

ALTINCI AY SONU KLĠNĠK VE LABORATUVAR VERĠLERĠN

KARġILAġTIRILMASI

Hemodiyaliz tedavisine baĢlanan olgularda diyalize baĢlangıçta yapılan SMMSE ortalama değeri 25±2.8 puan ve 6. ayda yapılan SMMSE ortalama değeri 25.5±3.2 puan olup, iki grup arasındaki fark istatistiksel anlamlılık sınırında saptanmıĢtır (p=0.092).

Hemodiyaliz tedavisine baĢlanan olgularda diyalize baĢlangıçta bakılan ortalama VKĠ değeri 28±5 kg/m2

ve 6. ayda bakılan ortalama VKĠ değeri 26±4 kg/m2 olup iki grup arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı saptanmıĢtır (p<0.001). HD tedavisine baĢlanan olgularda diyalize baĢlangıçta bakılan ortalama bel çevresi değeri 98±13 cm ve 6. ayda bakılan bel çevresi ortalama değeri 93±13 cm olup iki grup arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulundu (p<0.001).

Hemodiyaliz tedavisine baĢlanan olgularda diyalize baĢlangıçta bakılan SKB ortalama değeri 148±21 mmHg ve 6. ayda bakılan SKB ortalama değeri 132±20 mmHg olup, iki grup arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı saptanmıĢtır (p<0.001). HD tedavisine baĢlanan olgularda diyalize baĢlangıçta bakılan DKB ortalama değeri 83±10 mmHg ve 6. ayda bakılan DKB ortalama değeri 77±13 mmHg olup, iki grup arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı saptanmıĢtır (p=0.007). HD tedavisine baĢlanan olgularda diyalize baĢlangıçta bakılan OAB değeri 105±12 mmHg ve 6. ayda bakılan OAB değeri 95±15 mmHg olup, iki grup arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulundu (p<0.001). HD tedavisine baĢlanan olgularda diyalize baĢlangıçta bakılan üre düzeyi 162±43 mg/dl ve 6. ayda bakılan üre düzeyi 90±29 mg/dl olup, iki grup arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulundu (p=0.006). HD tedavisine baĢlanan olgularda diyalize baĢlangıçta bakılan kreatinin düzeyi 6.9±1.6 mg/dl ve 6. ayda bakılan kreatinin düzeyi 6.2±2.2 mg/dl olup, iki grup arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulundu (p=0.011).

Hemodiyaliz tedavisine baĢlanan olgularda diyalize baĢlangıçta bakılan hemoglobin değeri 9.4±1.6 gr/dl ve 6. ayda bakılan hemoglobin değeri 11.4±1.6 gr/dl olup, iki grup arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı saptanmıĢtır (p<0.001). HD tedavisine baĢlanan olgularda diyalize baĢlangıçta bakılan ortalama ferritin değeri 311±227 ng/ml ve 6. ayda bakılan ortalama ferritin değeri 543±388 ng/ml olup, iki grup arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı saptanmıĢtır (p=0.001). HD tedavisine baĢlanan olgularda diyalize baĢlangıçta bakılan vitamin B12 ortalama değeri 474±418 pg/ml ve 6. ayda bakılan ortalama vitamin B12 değeri 885±631 pg/ml olup iki grup arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı saptanmıĢtır

32

(p=0.006). HD tedavisine baĢlanan olgularda diyalize baĢlangıçta bakılan serum total protein ortalama değeri 6.4±1.0 g/dl ve 6. ayda bakılan serum total protein ortalama değeri 7.1±0.9 g/dl olup, iki grup arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı saptanmıĢtır (p=0.002).

Hemodiyaliz tedavisine baĢlanılan olgularda diyalize baĢlangıçta bakılan lökosit değeri 8.6±3.2 103

/uL ve 6. ayda bakılan lökosit değeri 7.6±2.3 103/uL olup, iki grup arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlılık sınırında saptanmıĢtır (p=0.060).

Hemodiyaliz tedavisine baĢlanan hastalarda diyalize baĢlangıç ve diyalizin 6. ayındaki verilerin karĢılaĢtırılmalı değerlendirilmesi Tablo 14‟te ayrıntılı olarak gösterilmiĢtir.

Tablo 14.Hemodiyalize baĢlanan hastalarda diyalize baĢlangıç ve diyalizin 6. ayındaki verilerin değerlendirilmesi

Veriler BaĢlangıç verileri 6. ay verileri P

SMMSE (puan) 25.0 ± 2.8 25.5 ± 3.2 0.092 (AD)

KFB (var, %) 20 (%39) 9 (%27) 0.137 (AD) VKĠ (kg/m2 ) 28 ± 5 26 ± 4 <0.001 Bel çevresi (cm) 98 ± 13 93 ± 13 <0.001 SKB (mm/Hg) 148 ± 21 132 ± 20 <0.001 DKB (mm/Hg) 83 ± 10 77 ± 13 0.007 OAB (mm/Hg) 105 ± 12 95 ± 15 <0.001 Üre (mg/dl) 162 ± 43 90 ± 29 0.006 Kreatinin (mg/dl) 6.9 ± 1.6 6.2 ± 2.2 0.011

Açlık kan Ģekeri (mg/dl) 121 ± 44 129 ± 60 0.398 (AD)

Ürik asit (mg/dl) 7 ± 2 11 ± 19 0.238 (AD)

Total Kolesterol (mg/dl) 196 ± 88 179 ± 43 0.245 (AD)

Trigliserid (mg/dl) 163 ± 146 177 ± 93 0.389 (AD) HDL (mg/dl) 57 ± 78 41 ± 10 0.271 (AD) LDL (mg/dl) 112 ± 59 106 ± 32 0.609 (AD) Total Protein(g/dl) 6.4 ± 1.0 7.1 ± 0.9 0.002 Albumin (g/dl) 3.4 ± 0.7 4.8 ± 5.3 0.140 (AD) Na+ (mmol/L) 138 ± 4 138 ± 3 0.670 (AD) K+ (mmol/L) 4.9 ± 0.9 5.6 ± 1.3 0.834 (AD) Ca+2 (mg/dL) 8.5 ± 0.9 11.8 ± 14.8 0.215 (AD) iPO4 (mg/dl) 5.4 ± 2.1 4.8 ± 1.4 0.110 (AD) iPTH (pg/ml) 348 ± 244 321 ± 257 0.632 (AD)

33

Tablo 14.Hemodiyalize baĢlanan hastalarda diyalize baĢlangıç ve diyalizin 6. ayındaki verilerin değerlendirilmesi Lökosit (103 /uL) 8.6 ± 3.2 7.6 ± 2.3 0.060 (AD) Hemoglobin (gr/dl) 9.4 ± 1.6 11.4 ± 1.6 <0.001 TSAT (%) 30.3 ± 19.3 31.9 ± 17.2 0.735 ( AD) Ferritin (ng/ml) 311 ± 227 543 ± 388 0.001 B12 vitamini (pg/ml) 474 ± 418 885 ± 631 0.006

SMMSE: Standardize mini mental durum muayenesi testi; KFB: Kognitif fonksiyon bozukluğu; VKĠ: Vücut

kitle indeksi; SKB: Sistolik kan basıncı; DKB: Diyastolik kan basıncı; OAB: Ortalama arteryel basınç; HDL: Yüksek dansiteli lipoprotein; LDL: DüĢük dansiteli lipoprotein; Na+_{: Serum sodyum düzeyi; K}+_{: Serum}

potasyum düzeyi; Ca+2_{: Serum kalsiyum düzeyi; iPO}

4-: Serum fosfat düzeyi; iPTH: Ġntakt Parathormon;

TSAT: Transferrin saturasyonu; AD: Anlamlı değil.

HEMODĠYALĠZ TEDAVĠSĠ UYGULANMAYA BAġLANAN HASTALARDA MĠNĠ MENTAL DURUM MUAYENESĠ TESTĠ PUANLARININ ALTINCI AYDAKĠ MUTLAK DEĞĠġĠM MĠKTARI ĠLE BAZAL VERĠLERĠN ÇOKLU ĠLĠġKĠLERĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ

Evre 5 KBH olup HD tedavisi baĢlanan olguların altı aylık HD tedavisi sonrası