YaĢam kalitesi insanların yapmaktan zevk aldıkları Ģeyleri yapacakları çevrelerde olmalarıdır. YaĢanılmakta olan alanlarda yaĢam kalitesinin yüksek olması demek alanın her anlamda insanın ihtiyaçlarına gerekli ölçüde cevap vermesi demektir. YaĢanılmakta olan alanlarda yaĢam kalitesi yüksek ise insanlar mutlu, düĢük ise insanlar mutsuz bulunmaktadırlar. YaĢam kalitesi insanın maddi ve manevi dünyasını doğrudan etkileyen bir olgudur.
AraĢtırma alanının yaĢam kalitesinin belirlenmesi amacıyla gerçekleĢtirilen anket uygulamasında ankete katılanların konut ve yakın çevresine iliĢkin görüĢleri değerlendirilmiĢtir.
Sosyal donatıların değerlendirilmesi (çevresel kirlilik, doğal çevre nitelikleri, yeĢil alan kullanımları vb)
AraĢtırma alanında sosyal donatıların varlığının değerlendirilmesinde yeĢil alanlar, park, okul, hastane, alıĢveriĢ alanları, kültürel alanlar, spor alanları, yaya alanları ve toplu taĢım duraklarının varlığı dikkate alınmıĢtır.
Alandaki rekreasyon (park) olanaklarının durumu
Rekreasyon alanları, sundukları rekreasyon olanaklarının niteliği ölçüsünde toplum genelinde zihinsel ve bedensel sağlığın korunmasını ve iyileĢtirilmesini sağlayan unsurlardan biridir. Ayrıca, rekreasyon etkinliğinin sosyal boyutu kapsamında, kentin rekreasyon olanaklarını paylaĢan bireyler arasındaki sosyal iliĢkiler geliĢir, toplumsal bütünleĢmenin gerçekleĢmesi sağlanır.
Ankete katılanların tamamı araĢtırma boĢ zamanlarını değerlendirebilecekleri bir alan bulunmamasından Ģikayetçidirler. Alan araĢtırması sürecinde de çocukların okul dıĢındaki zamanlarını güvenle oynayarak geçirebilecekleri, mahallede bulunan bayanların, yaĢlıların, emeklilerin boĢ vakitlerini geçirebilecekleri nitelikte
rekreasyon alanı bulunmadığı belirlenmiĢtir. Alana yakın olduğu düĢünülen yeĢil alanlar ise kullanım için tercih edilmemektedir.
Alandaki okul olanaklarının durumu
AraĢtırma alanına en yakın eğitim tesisi AkçeĢme Ġlköğretim Okuludur. Alanda bulunan bu ilkokul olanağı alanın ihtiyacının büyük bir kısmını karĢılamaya yetecek kapasitededir. Ortaöğretim alanları ise yürüme mesafesinde 500 m - 700 m arasında yürüme mesafesindedir. Alanda okul olanağının bulunması tek baĢına yaĢam kalitesini iyileĢtirecek bir kriter olmamakla beraber, alanın yaĢam kalitesinin okul alanına eriĢilebilirlik açısından iyi durumda olduğu yorumunu yapmak olanaklıdır.
Çizelge 3.11: Alandaki okul olanaklarının durumu
Alandaki otopark olanaklarının durumu
AraĢtırma alanı Karatay Belediyesi katlı otopark alanına oldukça yakın mesafede bulunmaktadır. Ancak bu otopark alanını gerek maddi imkansızlıklardan gerekse konutlarına uzak kalmasından dolayı kullanmamaktadır. Alanda araç sahipliliği oranı oldukça düĢüktür. Aracı olanlar ise araçlarını evlerinin önüne ya da atıl durumda olan boĢ arsalara park etmeyi tercih etmektedirler.
Alandaki sağlık olanaklarının durumu
AraĢtırma alanının etki alanı içerisinde iki özel hastane bulunmaktadır (Özel Nakipoğlu Hastanesi ve Kızılay Hastanesi). Ankete katılanlar bu iki hastanenin de
Alandaki okul olanağı Ankete katılanlar Yüzde
Çok iyi 9 % 60
Ġyi 6 % 40
haricinde acil durumlarda yaya olarak gidebilecekleri sağlık ocağı, poliklinik, sağlık kabini vb bir sağlık birimine ihtiyaç duyduklarını belirtmiĢlerdir. Ancak yaĢam kalitesi kriterleri açısından sağlık biriminin alanla olan iliĢkisi incelendiğinde alanın yaĢam kalitesinin iyi durumda olduğu söylenebilmektedir (Çizelge 3.12).
Çizelge 3.12: Alandaki sağlık olanaklarının durumu
Alandaki spor alanının ve çocuk oyun alanlarının durumu
AraĢtırma alanında çocuk oyun alanı ve spor alanı bulunmamaktadır. Ankete katılanlar alandaki gençlerin büyük kesiminin çalıĢıyor olması nedeniyle spor alanlarına ihtiyaç olmadığı belirtilmiĢtir. Ancak gençlerden bir kısmı sözlü görüĢmelerde eğer gidebilecekleri bir spor alanı olsa boĢ vakitlerinde değerlendireceklerini belirtmiĢlerdir. Bunun yanı sıra alanda küçük yaĢtaki çocuklara hitap edecek çocuk oyun alanı da bulunmamaktadır. Bu durum alanın yaĢam kalitesinin oldukça düĢük olduğunu ortaya koymaktadır. YaĢam kalitesi açısından yeĢil alanlar en önemli donatı alanlarıdır.
Çevre kirliliği oranı (hava, gürültü, görüntü, çevre)
Ankete katılan deneklerin tamamı yaĢadıkları çevrede gürültü, görüntü, hava ve çevre kirliliğinin yüksek oranda bulunduğunu ifade etmiĢlerdir.
Bu sonuç araĢtırma alanında yaĢam kalitesinin düĢük olduğunun bir göstergesidir.
Alandaki sağlık olanağı Ankete katılanlar Yüzde
Çok iyi 3 % 20
Ġyi 5 % 34
Orta 7 % 46
Çizelge 3.13: Alandaki kirlilik oranı
Güvenlik
Güvenlik; yaĢam kalitesi açısından oldukça önemli bir kriterdir. YaĢam kalitesi olan alanda yaĢayan halk kendini her anlamda güvende hissetmelidir. Ayrıca yaĢam alanında güvenlikten söz ederken; bu alanda yaĢayan insanlarında kendilerini güvende hissedip hissetmediklerini öğrenmek amacıyla ankette “Mahallenizde kendinizi güvenli hissediyor musunuz?” sorusu yöneltilmiĢtir. Ankete katılanların tamamı kavga, gasp.. vb olaylar nedeniyle alanın güvensiz olduğunu belirtmiĢleridir. Alan alt tabaka insan grupları tarafından kullanılmakta olduğu için kavga,gasp.. gibi Ģiddet içerikli olaylar sıklıkla görülmektedir. Alanda yaĢamakta olan yerli halkla yapılan sözlü görüĢmelerden alanın güvensiz oluĢunun temel nedeninin alanda bulunan çoğu tescilli olan köhne konutların bir grup iĢsiz ve yabancı insanlar tarafından istila edilmesi olduğu anlaĢılmıĢtır. AraĢtırma sürecinde de birtakım olumsuz davranıĢlara maruz kalınmıĢtır. Anket yapma isteği geri çevrilerek, fotoğraf çekilmesine bile izin verilmemiĢtir. Ayrıca mekansal anlamda da yıkılmaya yüz tutmuĢ bir çok yapı, insanların güvenliğini tehdit etmektedir. Alanda yaĢamakta olan insanlar köhne yıkılmaya yüz tutmuĢ yapıların üstlerine yıkılmasından korkmaktadırlar. Bu durumdan dolayı da alan güvenlik açısından oldukça zayıftır. Bu da alandaki yaĢam kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir.
AraĢtırma alanında yapılan anket çalıĢmasının değerlendirilmesi sonucunda alanda yaĢayanların % 86‟sının bu alanın tarihi bir mekan olduğunun bilincinde olduğunu, % 14‟ünün ise alanla ilgili hiçbir bilgiye sahip olmadığı belirlenmiĢtir. Bilinç düzeyi açısından bu sonuç olumlu olarak değerlendirilse de, alanın kültürel ve
Alandaki kirlilik oranı Ankete katılanlar Yüzde
Hava 15 % 100
Gürültü 15 % 100
Görüntü 15 % 100
Çevre 15 % 100
tarihi değerinin farkında olmayanların yaĢadıkları çevreye karĢı olumsuz tutumları, gelecek kuĢaklara aktarılamamasının en önemli nedenlerinden biridir.
AraĢtırma alanında yaĢam kalitesi standardı olan güvenliği ikiye ayrılarak incelenmiĢtir.
3.5.2. Konuyla ilgili uzmanlar ile yapılan anket uygulaması bulguları
AraĢtırma alanı olan Piri Mehmet PaĢa Mahallesi ile ilgili, UzmanlaĢmıĢ ve koruma hakkında sahip olan insanlarla yapılmıĢ olan anket uygulamasında geleneksel konut dokularının korunamaması, yaĢam kalitesinin düĢük olmasının nedenleri, vb sorulara cevap aranmıĢtır.
AraĢtırmanın ikinci aĢamasında tarihi çevre koruma ile ilgili çalıĢmalar\ araĢtırmalar yapan restoratör mimar, Ģehir plancısı, sanat tarihçisi, vb meslek gruplarından rastgele seçilen 20 uzman ile gerçekleĢtirilen anket uygulaması sonucunda elde edilen bulgular aĢağıda belirtilmiĢtir (Ek-2).