Keynes’in Hayek’in Eleştirilerine Cevapları

Keynes, Hayek’e olan akademik cevabını ise, Hayek’in kendi üniversitesinin yayını olan Economica’nın Kasım 1931 sayısında vermiştir. Keynes’in Para Üzerine Bir İnceleme kitabında yer alan terminoloji ile ilgili sorunları, geçmiş yayınlarda vurgulayan Hayek’in tartışmayı devam ettirmeyi arzulaması nedeni ile oluşan ortamda Keynes bir cevap yazısı yayınlama ihtiyacı hissetmiştir.

Keynes söz konusu makalede Hayek’in düşüncelerini eleştirmeye geçmeden önce Hayek’in anlayışını eleştirerek başlamıştır. Hayek’in talep ettiği terminolojik belirsizlikleri giderme amacıyla makalesinin ilerleyen kısmında açıklamalarda bulunacağını belirtmesine rağmen, Keynes onun, kendi önyargısı nedeni ile ikna olamayacağını düşünmektedir (Keynes, 1931: 387).

Keynes, Hayek’in makalesinde yer alan görüşlerini eleştirirken aynı zamanda onun “Fiyatlar ve Üretim” kitabını yoğun şekilde okuduğunu da göstermekte, makalesi dışında buradaki düşüncelerine de çıkışlar yapmaktadır. Keynes, Hayek ile aralarındaki farkın, bu kitap ve makalesini birleştirince küçük terminolojik ayrılıklar değil temelde büyük farklılıklar olduğu kanısına varmaktadır (Keynes, 1931: 387-388).

Hayek kitabında, arz ve talebin, sermayenin oluşumu için dengede olması gerektiğini söylemekte, bunun için ise bankaların yatırılan paradan veya tasarruftan daha çok kredi vermemeleri gerektiğini ifade etmektedir. Hayek aynı zamanda

96 dolaşımdaki para miktarının üretim seviyesi ile paralel şekilde değiştirilmesi durumunda, fiyatlar genel düzeyinin değişmeyeceğini vurgulamaktadır (Keynes, 1931: 388). Bu yaklaşım aslında monetarizmin temel yaklaşımlarından birisini de gelecekte oluşturacaktır.

Keynes, Hayek’in bu değerlendirmeleri yaparken, kendi kitabında verdiği temel argümanları bilinçli olarak veya hata ile kaçırdığını düşünmektedir. Aynı benzer hatayı diğer birçok yetenekli ekonomistinde yaptığını görmek Keynes’in kısmi olarak yanlış yaptığını da hissetmesine neden olmuştur. (Keynes, 1931: 389) Ancak bu yanlış anlaşılma Keynes’in arz ve talep ile fiyatların dengesi konularındaki yorumlarının anlaşılmaması bir yana, Keynes’in ilgili benzer düşünceden giderek uzaklaşması sonucunu da doğurmuştur.

Keynes, paranın miktar teorisine eleştirileri ile konuya devam etmektedir. Ona göre Hayek’in bakış açısının doğru olması durumunda parasal aktarım mekanizmalarının çok kolay olması gerektiğini ancak gerçek dünyada böyle olmadığının görüldüğünü söylemektedir.

Hayek’e göre gönüllü tasarrufun yatırımları doğrudan arttırmaması için herhangi bir neden bulunmamaktadır. Ona göre tasarruftaki artış doğrudan satın alma gücünü arttıracak ve Keynes’in kendisinin yatırım malları, Hayek’in ara mallar adını verdiği kalemlerin tüketimini arttıracaktır (Keynes, 1931: 391). Hayek’e göre bankacılık sisteminin para arzını arttırması, doğrudan ulaşılabilir yatırımların artması sonucunu doğuracak ve yatırımların tasarrufları geçmesi nedeni ile fiyatlar genel düzeyinin yükselmesine neden olacaktır.

Bir denge durumundan başlanması halinde tasarruflar ve yatırımlar arasında oluşabilecek farkın önemli bir kısmına bankacılık sektörü neden olacaktır. Hayek bu düşüncesinin yanında, yatırımlardaki fazlalık ve eksikliğin para arzındaki değişimlerden kaynaklandığını düşünmektedir. Yatırımlardaki artışın para miktarındaki artıştan kaynaklandığı durumlarda ise zorunlu tasarruf kavramının kullanıldığını ifade eden Keynes, Hayek ile aralarında metodolojik olarak anlaşamadıkları diğer bir kavram olan “zorunlu tasarruf” kavramına işaret etmektedir (Keynes, 1931: 392).

Hayek’e göre tasarrufların artması durumunda, tüketicinin tüketici ürünlerini satın alma gücünün düşeceği öngörülmekte, bu ise fiyatlar genel düzeyinin aşağı

97 gelmesine neden olmaktadır. Kaynaklar, tasarrufların bankacılık kanalıyla üretici ürünlerine aktarılması nedeni ile bu ürünlerin üretiminde artış gerçekleşecektir.

Keynes’in konu ile ilgili eleştirisi, söz konusu sanayi ürünlerine gidecek kaynağın fiyatların artışına mı neden olacağı, üretim miktarının mı yükseleceği ya da farklı tarzda yeni ürünlerin üretileceğinin bilinmemesi üzerinedir (Keynes, 1931: 392).

Keynes’in Hayek’i eleştirdiği diğer bir başlık ise, ekonomide bir iş çevriminden ya da kredi dalgalanmasından kaçınmak isteniyorsa, bankacılık sisteminin para miktarını sabit tutması gerektiği bakış açısına sahip olmasıdır.

Keynes makalesine, kendisinin bakış açısının ve analizinin ise tamamen farklı olduğu şeklinde devam etmektedir. Keynes’in bakış açısına göre yatırım ve tasarruflar arasındaki ilişki, Hayek’in bahsettiği şekilde bankacılık kanalıyla olmasa bile tüketicilerin tasarruf oranı hakkındaki düşünceleri, girişimcilerin kâr beklentilerine göre dengeden sapabilecektir ve ekonomide bunları dengeleyebilecek herhangi bir mekanizma bulunmamaktadır. Hayek’in söyleminin aksine bu değişimler para miktarında değişiklik olmasa bile gerçekleşebilecektir (Keynes, 1931: 393).

Keynes fikirlerin tartışması arasında, dergi editörünün izin vermesi durumunda, Hayek’in kitabı “Fiyatlar ve Üretime” eleştirilerini yöneltmek istemektedir. Keynes, bu kitabı, hayatında okuduğu en büyük korkunç karışıklık olarak tanımlamaktadır. Ona göre kitabının kırk beşinci sayfasından sonra önemli önermeler olmasına rağmen, okuyanların aklında az bir şekilde kalacaktır. Kitap alışılmamış örneklerle yanlış bir şekilde başlamakta, mantıkçıların bile anlayamayacağı bir kaos ile bitmektedir (Keynes, 1931: 394).

Hayek’in diğer bir eleştirisi olan “Para Üzerine Bir İnceleme” de, memnun edici toplu bir sermaye ve faiz teorisinin bulunmaması konusuna ise Keynes kendisi de kısmi olarak katılmaktadır. Keynes sermaye üretimi konusunun, tüketim davranışı ve doğal faiz oranının etkileşimi ile oluştuğunun kabul edilmesi durumunda bu bakış açısıyla hem fikir olduğunu, bu konuda Böhm-Bawerk ve Wicksell gibi düşünürlerin önemli teoriler geliştirdiğini ifade etmektedir. Ancak kendi kitabında yer alan görüşlerin böyle bir yayının oluşması için yeterli olduğunu ve bu konuda bütüncül bir teoriye ihtiyaç olmadığını dile getirmektedir. Yine de açığın farkında olduğunu belirten Keynes, toplu bir teori için çaba göstereceğinin sinyalini vermektedir (Keynes, 1931: 394-395).

98 Keynes, terminolojik olarak anlaşamadıkları konuları makalesinin sonunda madde madde sıralamakta ve Hayek ile kendi zihni dünyası arasında çok kalın bir sis bulutu olduğunu söyleyerek makalesine son vermektedir (Keynes, 1931: 397).

3.3.4 Times Dergisinde Yer Alan Karşılıklı Makalelerin İncelenmesi