Kentsel Lojistikten Sorumlu Yerel Kurumlar ve Kuruluşlar

Bu bölümde yerel düzeyde idarecilerin ve özel teşebbüs işletmelerinin kentsel lojistiğe katkılarının neler olduğu incelenmektedir.

115 Bugün Türkiye'de şehir içi trafik hizmetleri dendiğinde daha çok belediyelerin bulunduğu il ve ilçe merkezlerinde yapılan her türlü hizmet kast edilmekledir. Bu noktada bu hizmetler şöyle sıralanabilir. Belediyeler tarafından gerçekleştirilen şehir içi yol yapım ve düzenlemeleri, bakım ve tamiri, şehir içi trafik levhalarının düzenlemesi ve yapılması, şehir içi trafik ışıklarının yapılması ve düzenlemesi şeklindedir. Bunun yanında polis teşkilatı taşra birimlerince (trafik şube müdürlükleri) şehir içi trafik denetleme ve tescil hizmetleri gerçekleştirilmektedir.

Dolayısıyla önemli alt yapıyı belediyeler yerine getirmekte sadece denetleme ve araç tescilini merkezin temsilcisi polis teşkilatı yapmaktadır. Bu açıdan burada bir hizmet alanı çatışması vardır. Her türlü alt yapıyı belediyeler yaparken merkezi polis teşkilatı denetlemeyi yapmakta ve çoğunlukla bu hizmetler arasında birliktelik ve paralellik olmamakladır.

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun Belediye Trafik Birimleri, Görev ve Yetkiler başlığını taşıyan 10. maddesi 2 fıkra halinde belediyelerin trafik teşkilatlarının kuruluşları ile görev ve yetkilerini düzenlemiştir. Maddenin "Kuruluş" başlıklı fıkrasında "her belediye bünyesinde hizmet kapasitesine göre İçişleri Bakanlığınca tespit edilecek ölçülere ve genel hükümlere göre, belediye trafik şube müdürlüğü, şefliği veya memurluğu kurulur" denmiştir.

Uygulamada trafik hizmetleri Büyükşehir belediyelerinde şube müdürlüğü (Ankara Büyükşehir Belediyesinde Fen İşleri Daire Başkanlığı'na bağlı Trafik Şube Müdürlüğü); diğer belediyelerde ise şeflik veya memurluk olarak Zabıta Müdürlüğü ile birlikte teşkilatlanmıştır.

2918 sayılı Yasanın belediyelerin görev ve yetkilerini düzenleyen değişik 10. maddesinin b fıkrasının incelenmesinde ise: Belediyelerin yapım ve bakımından sorumlu olduğu yolları trafik güvenliğini sağlayacak durumda bulundurmak, kavşaklara ve yerlere trafik ışıklı işaretleri, işaret levhaları koymak ve yer işaretlemeleri yapımından belediyelerin görevi olarak düzenlendiği görülür. Yine aynı kanunun 18. maddesi ile de belediye sınırları içinde bulunan karayolu kenarındaki yapı ve tesisler için ilgili yönetmelik hükümleri doğrultusunda izin verme yetkisi belediyelere verilmiştir.

Özet olarak bugün belediye sınırları içerisinde trafik alt yapısından belediyeler sorumludur. Ancak bu sorumluluğu yerine getirmede de belediyelerin bazı zorlukları bulunmaktadır.

116 Örneğin; Belediye sınırları içerisinden geçen şehirlerarası karayollarının bakım ve onarımından Karayolları Genel Müdürlüğü sorumludur Bu yollar birçok belediyede şehrin en önemli ana bulvarını oluşturmaktadır. Çeşitli sebeplerle bu yolların bakım ve onarımı karayollarınca ihmal edilebilmekte, konuyu bilmeyen vatandaşlar tarafından ise belediye sorumlu tutulmaktadır.

Kent içi ulaşımla ilgili kurum ve kuruluşların ilgili yasalarda verilen görev ve yetkileri Tablo 9’da özetlenmektedir.

Tablo 9: Kentiçi Ulaşım ile İlgili Görev Ve Yetki Dağılımı

Kaynak: İçişleri Bakanlığı, AREM, 2013

Trafik Komisyonu, il sınırları içinde mahalli ihtiyaç ve şartlara göre trafik düzeni ve güvenliği bakımından yönetmelikte gösterilen konular ve esaslar

117 çerçevesinde, illerde vali veya yardımcısının başkanlığında kurulur. Emniyet, Jandarma, Belediye ve Karayolları, şoförler ve otomobilciler odası kuruluşlarının uzman veya teknik temsilcilerinden oluşan İl Trafik Komisyonu, ilçelerde de kaymakamın başkanlığında aynı kuruluşların üst düzey yöneticileri veya görevlendirdikleri uzman veya teknik temsilcilerinin katıldığı İlçe Trafik Komisyonu kurulur (Karayolu Trafik Kanunu, Madde:12).

İl ve ilçe trafik komisyonlarına; il sınırları içinde mahalli ihtiyaç ve şartlara göre trafik düzeni ve güvenliğini sağlamak amacıyla gerekli tedbirleri almak, karayolu taşımacılığına ait mevzuat hükümleri saklı kalmak üzere, trafik düzeni ve güvenliği yönünden belediye sınırları içinde ticari amaçla çalıştırılacak yolcu ve yük taşıtları ile motorsuz taşıtların çalışma şekil ve şartları, çalıştırılabileceği yerler ile güzergahlarını tespit etmek ve sayılarını belirlemek hususlarında görev verilmiştir (Karayolu Trafik Kanunu, Madde:12).

Nüfusu milyonu geçmiş kentlerimizde bile ulaşım konusundaki yetkilerin dağılımında hala belirsizlikler ve çelişkiler bulunmaktadır. Birden fazla kuruluş tarafından üstlenilen bazı görevlerde yetki ve sorumluluklar çelişkili bir biçimde çakışırken (İl Trafik Komisyonu ve UKOME gibi), bazı konulardaki görev ve sorumluluklarda boşluklar bulunmakta, önemli bazı görevler ise hiçbir kuruluş tarafından üstlenilmemektedir. Kent içi ulaşım konusundaki bu çelişkili yapı yıllardır sürmesine karşılık çözümü için somut bir çaba gösterilmemektedir (DPT, 1995, 4). Kentiçi ulaşım konusunda bu kadar çok örgüt içinde eşgüdümü sağlayacak bir kurumun olmaması sorunların her geçen gün daha da büyümesine neden olmaktadır (Sevim, M., 2006).

Toplu taşıma hizmeti veren belediye işletmelerinin yanında il/ilçe trafik komisyonlarından alınan izinle özel girişimciler de kentiçi ulaşıma katkı sağlamaktadır. Verilen ruhsat ve izinler ile yerel yönetimlere gelir kaynağı olan özel teşebbüsün doğrudan belediyeye bağlı olmaksızın kendi kurdukları meslek odaları vasıtasıyla örgütlenmektedirler.

Esnaf ve Küçük Sanatkârlar Kanunu’na göre esnaf ve sanatkârlarca üretilen mal ve hizmetlerin ücret tarifeleri bağlı bulundukları odaların önerisi ve birliklerin onayı ile belirlenir. Taksi, dolmuş ve servis ücretleri buna göre belirlenmektedir. Özel halk otobüsleri, belediye otobüsleri ile aynı fiyat tarifesi üzerinden hizmet üretmektedir.

118 Minibüsler, belediye otobüslerine oranla kent içinde yolları daha fazla işgal etmektedirler. Trafik kurallarına uymamaları, ayakta ve kapasitesinden fazla yolcu almaları, yolcu alma ve indirme ile ilgili belli bir kurallarının olmaması gibi sebeplerden kent içi ulaşıma katkı sağlarken aynı zamanda sorunları da beraberinde taşımaktadır.

Kentsel lojistikte sorumlu örgütler başlığı altında aynı zamanda havalimanı, deniz limanı işleticileri de bulunmaktadır.