Kelime Sıklığı Çalışmalarının Önemi

Kelime sıklığı çalışmaları yazılı bir materyal hazırlanırken temel alınacak çalışmalardan birini oluşturur. Bu çalışmalarla bir durum tespiti yapılmaktadır. Durum tespiti aynı zamanda kişilerin kelime hazinelerinin de ortaya çıkmasını sağlamaktadır. Sıklık çalışmaları ile günden güne hangi kelimelerin daha çok kullanımda olduğu daha net bir şekilde gözlenmektedir. Böylece değişen zamana göre hazırlanan yazılı materyaller sıklık çalışmalarının önemini artıracaktır.

Özellikle yurt dışındaki iki dilli Türk çocukları için hazırlanan materyallerin kelime sıklığı çalışmaları olmadan hazırlanması büyük bir eksiklik olarak görülebilir. Daha önce hazırlanmış olan kitaplar bu çalışmaların yokluğunda hazırlandığı için yeterince verimli olamamıştır, öğrenci seviyesine hitap etmemiştir.

Karadağ (2013: 56) Öğrencilere eğitim sürecinde öğretilecek kelimelerin belirlenmesi, kelime öğretiminin ana meselesidir. Öğrencilere gündelik hayattaki iletişim ihtiyaçlarını gidererek kişisel ve sosyal hayatlarında başarılı olabilecekleri, bununla birlikte akademik başarılarını besleyecek ve bu yolla mutluluklarını sağlayacak düzeyde kelime hazinesinin kazandırılması gerekmektedir demektedir. Öğrencilerin farklı yaşlarda, farklı sınıflarda kullandıkları kelimeler değişiklik göstermektedir. Bu değişikliklerle ilgili bir durum tespiti muhakkak surette ihtiyaca muhtaçtır. Her sınıf için durum tespitinin yani sıklık çalışmalarının yapılması ile disiplinli bir kelime öğretiminin de önü açılmış, çocukların anlama yetisi ile seviye tutturulmuş olur. Dolunay’ın (2012: 85) aktardığına göre Vardar yönetiminde Güz, Huber, Senemoğlu ve Öztokat’ın (2002: 175) hazırladıkları Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü’nde sıklık çalışmalarının önemi üzerinde de durulmuştur:

52

“Sıklık, kullanılabilirlik kavramıyla birlikte yabancı dil öğretimi alanında öğretilecek ögelerin belirlenmesine ve aşamalanmasına büyük katkıda bulunmuştur. Yabancı dil öğretimi dışında sözlük çalışmalarının yanı sıra biçembilim incelemelerinde de bu kavramdan geniş ölçüde yararlanılmıştır. Sıklık incelemeleri tüm dil birimlerine uygulanmaktadır: Sesbirimler, sözlükbirimler, sözdizimsel yapılar vb. Dildeki sözcüklerin yazıda ve konuşmada eşit olarak dağılmadığını gözlemleyen, kimi ögelerin diğerlerine oranla daha sık kullanıldığının bilincine varan araştırmacılar, birçok dilde sözcüksel sıklık dizelgeleri oluşturmuşlardır. Bu çalışmalar özellikle dil öğretimi konusunda yararlı olmuş, yöntemlerin geliştirilmesini sağlamıştır.” (Dolunay, 2012: 85; Güz, Huber, Senemoğlu ve Öztokat, 2002: 175).

Yazılı materyallerdeki anlam bütünlüğünün sağlanması sıklık çalışmalarıyla sağlanacak bir olaydır. Öğrencilerin durum tespitlerinin yapılmasından sonra bu tespite göre hazırlanan materyaller anlama bütünlüğünü de sağlamış olmaktadır. Her yeni sınıf ve okutulan materyaller bir alt sınıfın devamı niteliğinde olup anlama bütünlüğü içinde devam eder.

Günümüzde, derslerde kullanılan materyaller genellikle ders kitaplarıdır. Ancak kelime sıklığı çalışmaları sadece ders kitaplarının hazırlanmasında önemli bir rol oynamaz, aynı zamanda bu sınıflar için hazırlanan yardımcı kaynaklar, hikâyeler, öyküler vb. gibi yazılı materyallerin hazırlanmasında da önemli bir görevi vardır. Bütün bunlar bir bütün olarak değerlendirildiğinde bir anlam bütünlüğünün olmasının gerektiği apaçıktır.

“Türkçe dersi kitaplarında metinlerden sonra hem kitap yazarı “sözcük/sözlük çalışmaları kısmına metinden bazı kelimeleri yerleştirmeden önce hem de öğretmen, sınıfta sözcük/sözlük çalışmalarına geçmeden önce şu sorulara cevap aramalıdır:

1. “Hangi sözcüklerin öğretilmesi gerekmektedir?

2. Bir kitapta, bir ders saatinde, bir okuma parçasında kaç sözcük öğretilecek? 3. Bilinmeyen ve öğretilecek sözcüklerin oranı ne kadar olacak?

4. Bu sözcüklerin öğretimi için ne kadar zaman ayırmalı?

5. Bunlar ne kadar sıklıkla tekrarlanacak ya da ne kadar sıklıkla tekrarlanırsa öğrenci bunları öğrenebilecek?

6. Ders kitabının tamamında öncelikli olarak hangi sözcükler öğretilecek? Bunların öğretiminde görsel materyallerden nasıl yararlanılacak?

7. Hangi tür sözcüklerin öğretiminde daha çok uygulamaya gereksinim vardır?” 8. Öğretmen bu sözcükleri öğretirken kitabın içinden veya dışından ne çeşitlilikte ve miktarda beklenmeyen ek sözcük vermek zorunda kalacaktır? (Akt. Karatay, 2007: 147-148).

Sorulara bakıldığında hangi kelimelerin öğretileceği ve ne kadar sıklıkla tekrar edileceği gibi sorulara cevap vermek de bir nevi durum tespitinin yapılmasından sonra

53

cevabını bulacaktır. Çünkü belli bir sınıfa gelmiş öğrencinin metni anlaması için önceden kazandığı kelimelerin olması gerekir ki bu anlamanın üzerine yeni kelimeler katılabilsin ve kelime öğretimi bir anlama bütünlüğü içerisinde devam etsin.

Bilinenden bilinmeyene doğru giden bir yol izlenmektedir. Bir eserin mükemmelleşmesi için önceden var olan bir şeyler olması gerekir, sonra onun üstüne koyarak gidilir ve mükemmelleşme gerçekleşir. Tekâmül yasası gibidir. Kelime sıklığı çalışmaları ile de bilinenlerin ortaya konmasıyla başlar ve üstüne bilinmeyenleri katarak devem edilir. Sıkça kullanılan bu kelimelerin üstüne katılan yeni kelimeler de gelecek sınıflarda ve seviyelerde kelime sıklığının içine girecek kelimelerin çoğunluğu oluşturmalıdır, böylece bütünlük içinde mükemmelliğe ve anlama bütünlüğüne gidilmiş olur.

Bilgiç (2015) Farklı yaşlardaki öğrencilerin seviyeleri birbirinden faklıdır. Her sınıf seviyesine uygun kelimelerin belirlenerek verilmesi çok önemlidir. Eğer kitaplarda seviyeye uygun olmayan kelimeler verilmiş ise öğrencinin anlama ve kavrama yetisi kâfi gelmeyecek ve hedeflenen amaçlar istenilen seviyede gerçekleştirilmiş olmayacaktır. Öncelikle bilinen ve seviyeye uygun olan kelimeler verilerek anlama sağlanır. Bilinmeyen kelimeler ise bu bilinen kelimeler yoluyla ilişkilendirilerek anlamı hissettirilmeye çalışılır diye belirtmektedir.

Kelime sıklığı ile öğrencilerin sadece öğrenim gördükleri sınıfta kullandıkları kelimeler bulunmuş olmuyor, aynı zamanda diğer alanlarda ve günlük hayatta kullanılan kelimeler de bulunmuş olmaktadır.

Keklik (2011) Birleşim gücü yüksek ilk bin kelime kavram alanlara göre tasnif edildiğinde çeşitli alanlarla ilgili olduğu belirlenmiştir. Buna göre birleşim gücü yüksek ilk bin kelime çeşitli alanlarla ilgili yaygın kullanılan kelimeler olduğu görülmektedir demektedir ve yine Birleşim gücü yüksek ilk bin kelime temel söz varlığı açısından incelendiğinde insanın hayatında birinci derecede önemli olan temel kelimelerden olduğu görülmektedir tespitini yapmaktadır.

Yine Karatay (2007) Kelime öğretiminin etkin ve öğrenilen kelimelerin kalıcı olmasını sağlamak için çeşitli etkinlikler yaptırılabilir diyerek bu etkinliklerden birinin öğrenciye, kullanım sıklığı yüksek, günlük hayatta sürekli karşılaşacağı kelimeleri öncelikle öğretmek olduğunu belirtmektedir.

54

Önemine binaen her devirde ve her dalda yapılması gereken bir çalışmadır. Bu çalışmanın üstüne bina edilecek önemli çalışmalar vardır.