Sınıflandırma insanın temel zihinsel süreçlerinden birisidir (Milligan ve Cooper, 1987: 329). Sınıflandırma; süreçleri daha iyi anlamamıza, sürecin değerlendirilmesine ve tahmin edilmesini kolaylaştırmaktadır (Kekez, 2015: 60). Mekânsal istatistik araçları da verilerin sınıflandırılmasını gerçekleştirmektedir. Mekânsal istatistiksel teknikler aslında uzay-alan, yakınlık, uzaklık, yönelim veya mekânsal ilişkilerde kullanılmaktadır (Kekez, 2015: 26).
Yapılan analizlerde, istatistiki yöntem olan kümelenme metodu uygulanarak gerçekleştirilmiştir. ArcGIS yazılımı ile gerçekleştirilen analizde mekânsal istatistik aracı kullanılmıştır. Kullanılan mekânsal veriler öznitelik bilgisini ve konum bilgisini birleştiren verilerdir (Kekez, 2015: 27). Araç analizi gerçekleştirilirken ağırlık verisi olarak sayısal katmanların tablosundaki metinsel ve konumsal bilgileri kullanarak uygulamaktadır. Analiz sonucunda iki farklı sonuç elde edilmiştir. Bunlar yüksek kümelenme ve düşük kümelenmedir.
Tablo 4.14’te 2010-2014 yıllarına ait yol katmanı kullanılarak yapılan sıcak nokta analizlerin kümelenme biçimlerine göre kaç karayolunda meydana geldiği gösterilmiştir.
Tablo 4.14. 2010-2014 Yıllarına Ait Yollara Göre Kümelenme Analizi ve Karayolu Sayıları
Dağılış Dereceleri Yıl
2010 2011 2012 2013 2014 Yüksek Kümelenme 18 18 15 18 39
Düşük Kümelenme 21 21 18 18 14
Toplam 39 39 33 36 53
Analiz, 2010 yılına ait yol katmanı kullanılarak gerçekleştirilmiştir (Şekil 4.19). Yol katmanı öznitelik tablosunda bulunan trafik kaza sayıları Anselin Yerel Moran I aracında ağırlık sekmesinde kullanılmıştır. Analiz sonucunda trafik kazalarının 2010 yılında hangi karayollarında kümelendiği tespit edilmiştir. Kullanılan araç dört farklı biçimde sonuç verirken yapılan analizde iki farklı sonuç elde edilmiştir. Bunlar yüksek kümelenme ve düşük kümelenmedir. Yüksek kümelenmeye sahip olan karayolları diğer karayollarına göre daha fazla trafik kazasının kümelendiğini göstermektedir. Diğer bir sonuç olan düşük kümelenmeye sahip karayolları diğer karayollarına göre daha az trafik kazasının kümelendiğini göstermektedir.
2010 yılına ait analizde, yüksek kümelenmeye sahip karayolları yerleşim alanlarında ve merkezi iş alanlarında dağılım gösterdiği çevre düzenleme planına göre tespit edilmiştir. Düşük kümelenmeye sahip karayolları merkezi iş alanlarında, yerleşim alanlarında, sanayi alanlarında, konut alanlarında, sosyokültürel alanlarda ve sit alanlarında dağılım gösterdiği belirlenmiştir.
140
Yüksek kümelenmeye sahip karayollarına bakıldığında bunlar iki ilçede dağılım göstermektedir. Bunlar Konak ve Karşıyaka ilçeleridir. Konak ilçesindeki yüksek kümelenmeye sahip karayolları merkezi iş alanları üzerine denk gelmektedir. Bölgede birçok banka, otel, alışveriş merkezi, kamu kurumu, hastane, market, Kemeraltı çarşısı ve park bulunmaktadır. Bu bölgedeki iş alanlarının yoğun olması trafik hareketliliğini yükseltmektedir. Dolayısıyla trafik kazaları bölgede oldukça yüksek dağılım göstermektedir. Düşük kümelenmeye sahip karayollarına bakıldığında yüksek kümelenmeye sahip karayollarının devamındaki yollardır. Başka bir ifade ile yüksek kümelenmeye sahip karayollarına bağlantı sağlayan karayollarıdır.
Şekil 4.19. 2010 Yılına Ait Yollara Göre Kümelenme Analizi
Düşük kümelenmeye sahip karayolları on bir ilçede dağılım göstermiştir. Bunlar Çiğli, Karşıyaka, Bayraklı, Bornova, Konak, Buca, Gaziemir, Karabağlar, Balçova, Narlıdere ve Güzelbahçe’dir. Çiğli ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları merkezi iş alanlarında ve yerleşim alanlarında dağılım göstermiştir. Karşıyaka ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları yerleşim alanları ve merkezi iş alanlarında dağılım göstermiştir. Bayraklı ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları yerleşim alanlarında, merkezi iş alanlarında ve sosyokültürel alanlarda dağılım göstermiştir. Bornova ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları yerleşim alanlarında, merkezi iş alanlarında, konut alanlarında, sanayi alanlarında ve sosyokültürel alanlarda dağılım göstermiştir. Konak ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları yerleşim alanlarında ve sosyokültürel alanlarda dağılım göstermiştir. Buca ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları, yerleşim alanlarında dağılım göstermiştir. Gaziemir
141
ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları; yerleşim alanlarında, merkezi iş alanlarında, konut alanlarında ve sanayi alanlarında dağılım göstermiştir. Karabağlar ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları yerleşim alanlarında dağılım göstermiştir. Balçova ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları merkezi iş alanlarında, yerleşim alanlarında ve sit alanlarında dağılım göstermiştir. Narlıdere ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları yerleşim alanlarında ve sosyokültürel alanlarda dağılım göstermiştir. Güzelbahçe ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları yerleşim alanlarında dağılım göstermiştir.
Global Moran analizi beş farklı öznitelik çıktı sonucu vermektedir. Bunlar global moran indeksi, beklenen indeks, varyans, z-skoru ve p-değeridir. Aynı anda üretilen global moran indeksi ve beklenen indeksi karşılaştırılmaktadır. Z-sokuru ve p-değeri veri kümesindeki özelliklerin sayısına göre ve genel veri kümesi için varyans üretilmektedir. Varyans değeri ortalama değerden (beklenen değer) ne kadar uzak olduğunu ve ne kadar uzak dağılım gösterdiğini belirtir. Z-skorun ve p-değerinin istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığı belirlendikten sonra sıfır hipotezi bağlamında yorumlanır (Kekez, 2015: 45).
Pozitif değerdeki global moran indeksi belirli alanlarda kümelenmenin olduğunu gösterirken negatif değerdeki sonuçların nesneler arası konumların dağınık olduğunu göstermektedir. Moran index için değerler negatif ya da pozitif olabilir ve yorumlamak değerlere göre değişiklik gösterebilir. Bu mekânsal otokorelasyonun pozitif ya da negatif olduğunu değiştirmektedir (Kekez, 2015: 45).
Genel olarak moran indeksi -1 ile +1 arasında sınırlandırılmıştır. -1 ve +1 dışındaki moran indeksi sonuçları, parametrelerde hata olduğunu belirtmektedir. Değerler −1 (mükemmel dağınıklığı gösterir) ile +1 arasındadır (mükemmel korelasyon). Dolayısıyla negatif değerler negatif otokorelasyonu belirtilirken pozitif değerler pozitif otokorelasyonu belirtmektedir. Sıfır değeri rastgele dağılım gösterdiğini ve sıfır hipotezini doğrulamaktadır (Kekez, 2015: 48).
Gerçekleştirilen global moran analizinde 2010 yılına ait yol katmanı kullanılmıştır (Şekil 4.20). Analiz aracının girdi alanı olarak 2010 yılında karayolları üzerinde meydana gelen kaza sayıları seçilmiştir. Analiz sonucunda z-skoru -1.65 ile 1.65 arasında bir değer arasında hesaplanmıştır. Dolayısıyla karayollarına göre trafik kazaları istatistiksel olarak dağınıklık göstermektedir. Moran indeksi incelendiğinde negatif değer ortaya çıkmış ve bu sonuç istatistiksel olarak kümelenmenin meydana gelmediğini ortaya koymaktadır.
142
Şekil 4.20. 2010 Yılına Ait Yollara Göre Mekânsal Otokorelasyon Analizi
İkinci analizde 2011 yılına ait yol katmanı kullanılarak analiz edilmiştir (Şekil 4.21). Analizdeki ağırlık sekmesinde 2011 yılına ait trafik kaza sayıları kullanılmıştır. Analiz sonucunda iki farklı sonuç elde edilmiştir. Bunlar yüksek kümelenme ve düşük kümelenme biçimleridir.
2011 yılına ait analizde yüksek kümelenmeye sahip karayolları merkezi iş alanlarında ve yerleşim alanlarında dağılım göstermiştir. Düşük kümelenmeye sahip karayolları çevre düzenleme planına göre yerleşim alanlarında, merkezi iş alanlarında, sanayi alanlarında, sosyokültürel alanlarda ve sit alanlarında dağılım göstermiştir.
Yüksek kümelenmeye sahip karayollarına bakıldığında beş ilçede dağılım gösterdiği belirlenmiştir. Bunlar Karşıyaka, Konak, Buca, Karabağlar ve Balçova ilçeleridir. Karşıyaka ilçesindeki yüksek kümelenmeye sahip karayolları; yerleşim alanları, merkezi iş alanları ve sosyokültürel alanlar içerisinde dağılım göstermiştir. Konak ilçesinde yüksek kümelenmeye sahip karayolları; merkezi iş alanları, yerleşim alanları ve sosyokültürel alanlar üzerinde dağılım göstermiştir. Buca ve Karabağlar ilçelerindeki yüksek kümelenmeye sahip karayolları yerleşim alanları içerisinde olduğu tespit edilmiştir. Balçova ilçesi içerisindeki yüksek kümelenmeye sahip karayolları sit alanları içerisinde olduğu belirlenmiştir.
Düşük kümelenmeye sahip karayollarına bakıldığında dokuz ilçede dağılım gösterdiği belirlenmiştir. Bunlar Çiğli, Karşıyaka, Bayraklı, Bornova, Buca, Gaziemir, Balçova, Narlıdere ve Güzelbahçe’dir. Çiğli ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları merkezi iş alanlarında ve yerleşim alanlarında dağılım göstermiştir. Karşıyaka ilçesinde düşük kümelenmeye sahip
143
karayolları; yerleşim alanları ve merkezi iş alanlarında dağılım göstermiştir. Bayraklı ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları; yerleşim alanlarında, merkezi iş alanlarında, sit alanlarında ve sosyokültürel alanlarda dağılım göstermiştir. Bornova ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları; yerleşim alanlarında, merkezi iş alanlarında, konut alanlarında, sanayi alanlarında ve sosyokültürel alanlarda dağılım göstermiştir. Buca ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları; yerleşim alanlarında ve sosyokültürel alanlarda dağılım göstermiştir. Gaziemir ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları; yerleşim alanlarında, merkezi iş alanlarında, konut alanlarında ve sanayi alanlarında dağılım göstermiştir. Balçova ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları; merkezi iş alanlarında, yerleşim alanlarında ve sit alanlarında dağılım göstermiştir. Narlıdere ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları; yerleşim alanlarında ve sosyokültürel alanlarda dağılım göstermiştir. Güzelbahçe ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları, yerleşim alanlarında dağılım göstermiştir.
Şekil 4.21. 2011 Yılına Ait Yollara Göre Kümelenme Analizi
Uygulanan global moran analizinde, 2011 yılına ait yol katmanı kullanılmıştır (Şekil 4.22). Analiz aracının girdi alanı olarak 2011 yılında karayolları üzerinde meydana gelen kaza sayıları seçilmiştir. Analiz sonucunda z-skoru -1.65 ile 1.65 arasında bir değer hesaplanmıştır. Dolayısıyla karayollarına göre trafik kazaları istatistiksel olarak dağınıklık göstermektedir. Moran indeksi incelendiğinde pozitif değer ortaya çıkmıştır. Ancak z-skoruna göre kümelenmenin meydana gelmediğini ortaya koymaktadır.
144
Şekil 4.22. 2011 Yılına Ait Yollara Göre Mekânsal Otokorelasyon Analizi
Üçüncü analizde, 2012 yılına ait yol katmanı kullanılarak analiz gerçekleştirilmiştir (Şekil 4.23). Analiz aracındaki ağırlık sekmesinde 2012 yılına ait trafik kaza sayıları seçilmiştir. Analiz sonucunda iki farklı sonuç elde edilmiştir. Bunlar yüksek kümelenmeye ve düşük kümelenmeye sahip karayollarıdır.
2012 yılına ait analizde yüksek kümelenmeye sahip karayolları 2010 ve 2011 yıllarına benzer sonuç elde edilen yerleşim alanları ve merkezi iş alanlarında dağılım gösterdiği tespit edilmiştir. Aynı şekilde düşük kümelenmeye sahip karayolları 2010 ve 2011 yılındaki elde edilen sonuçlara benzer bir şekilde yerleşim alanlarında, merkezi iş alanlarında, sanayi alanlarında, sosyokültürel alanlarda ve sit alanlarında dağılım gösterdiği belirlenmiştir.
145
Yüksek kümelenmeye sahip karayollarına bakıldığında sadece Konak ilçesinde dağılım gösterdiği tespit edilmiştir. Konak ilçesindeki yüksek kümelenmeye sahip karayolları; yerleşim alanları, merkezi iş alanları ve sosyokültürel alanlar içerisinde dağılım göstermiştir.
Düşük kümelenmeye sahip karayollarına bakıldığında on bir ilçede dağılım gösterdiği belirlenmiştir. Bunlar Çiğli, Karşıyaka, Bayraklı, Bornova, Konak, Buca, Gaziemir, Karabağlar, Balçova, Narlıdere ve Güzelbahçe’dir.
Çiğli ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları merkezi iş alanlarında, konut alanlarında ve yerleşim alanlarında dağılım göstermiştir.
Karşıyaka ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları; yerleşim alanları ve merkezi iş alanlarında dağılım göstermiştir. Bayraklı ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları yerleşim alanlarında, sit alanlarında ve sosyokültürel alanlarda dağılım göstermiştir. Bornova ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları yerleşim alanlarında, merkezi iş alanlarında, konut alanlarında, sanayi alanlarında ve sosyokültürel alanlarda dağılım göstermiştir. Konak ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları; merkezi iş alanlarında, konut alanlarında ve sosyokültürel alanlarda dağılım göstermiştir.
Buca ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları; yerleşim alanlarında, merkezi iş alanlarında ve sosyokültürel alanlarda dağılım göstermiştir. Gaziemir ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları; yerleşim alanlarında, merkezi iş alanlarında, konut alanlarında ve sanayi alanlarında dağılım göstermiştir.
Karabağlar ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları, yerleşim alanlarında dağılım göstermiştir. Balçova ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları; merkezi iş alanlarında, yerleşim alanlarında ve sit alanlarında dağılım göstermiştir.
Narlıdere ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları; yerleşim alanlarında ve sosyokültürel alanlarda dağılım göstermiştir. Güzelbahçe ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları, yerleşim alanlarında meydana gelmiştir.
Uygulanan global moran analizinde 2012 yılına ait yol katmanı kullanılmıştır (Şekil 4.24). Analiz aracının girdi alanı olarak 2012 yılında karayolları üzerinde meydana gelen kaza sayıları seçilmiştir. Analiz sonucunda z-skoru -1.65 ile 1.65 arasında bir değer hesaplanmıştır. Dolayısıyla karayollarına göre trafik kazaları istatistiksel olarak dağınıklık göstermektedir.
146
Moran indeksi incelendiğinde negatif değer ortaya çıkmış ve sonuç olarak istatistiksel kümelenmenin meydana gelmediğini ortaya koymaktadır.
Şekil 4.24. 2012 Yılına Ait Yollara Göre Mekânsal Otokorelasyon Analizi
Dördüncü analizde 2013 yılına ait yol katmanı kullanılarak analiz edilmiştir (Şekil 4.25). Analiz gerçekleştirilirken ağırlık sekmesinde 2013 yılına ait trafik kaza sayıları kullanılmıştır. Yapılan analiz sonucunda iki farklı sonuç elde edilmiştir. Bunlar yüksek ve düşük kümelenmeye sahip karayollarıdır.
2013 yılına ait analizde yüksek kümelenmeye sahip karayolları; yerleşim alanlarında ve merkezi iş alanlarında dağılım gösterdiği tespit edilmiştir. Düşük kümelenmeye sahip karayolları; yerleşim alanlarında, merkezi iş alanlarında, sanayi alanlarında, tarım alanlarında, konut alanlarında, orman alanlarında, sosyokültürel alanlarda ve sit alanlarında dağılım göstermiştir.
Yüksek kümelenmeye sahip karayolları iki ilçede dağılım göstermiştir. Bunlar Konak ve Karabağlar ilçeleridir. Konak ilçesinde yüksek kümelenmeye sahip karayolları çevre düzenleme planına göre yerleşim alanlarında, merkezi iş alanlarında, sosyokültürel alanlarda ve sit alanlarında dağılım göstermiştir. Karabağlar ilçesindeki yüksek kümelenmeye sahip karayolları sadece yerleşim alanlarında dağılım göstermiştir.
Düşük kümelenmeye sahip karayolları on ilçede dağılım göstermiştir. Bunlar Çiğli, Karşıyaka, Bayraklı, Bornova, Buca, Gaziemir, Karabağlar, Balçova, Narlıdere ve Güzelbahçe’dir. Çiğli ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları; merkezi iş alanlarında, konut alanlarında ve yerleşim alanlarında dağılım göstermiştir.
147
Karşıyaka ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları; yerleşim alanları ve merkezi iş alanlarında dağılım göstermiştir. Bayraklı ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları; yerleşim alanlarında, merkezi iş alanlarında ve sosyokültürel alanlarda dağılım göstermiştir. Bornova ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları; yerleşim alanlarında, merkezi iş alanlarında, konut alanlarında, sanayi alanlarında ve sosyokültürel alanlarda dağılım göstermiştir.
Buca ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları; yerleşim alanlarında, sosyokültürel alanlarda, konut alanlarında, tarım alanlarında ve orman alanlarında dağılım göstermiştir. Gaziemir ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları; yerleşim alanlarında, merkezi iş alanlarında, konut alanlarında ve sanayi alanlarında dağılım göstermiştir. Karabağlar ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları yerleşim alanlarında dağılım göstermiştir.
Balçova ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları; merkezi iş alanlarında, yerleşim alanlarında ve sit alanlarında dağılım göstermiştir. Narlıdere ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları; yerleşim alanlarında ve sosyokültürel alanlarda dağılım göstermiştir. Güzelbahçe ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları yerleşim alanlarında dağılım göstermiştir.
Şekil 4.25. 2013 Yılına Ait Yollara Göre Kümelenme Analizi
Uygulanan global moran analizinde 2013 yılına ait yol katmanı kullanılmıştır (Şekil 4.26). Analiz sonucunda z-skoru -1.65 ile 1.65 arasında bir değer hesaplanmıştır. Dolayısıyla karayollarına göre trafik kazaları istatistiksel olarak dağınıklık göstermektedir. Moran indeksi
148
incelendiğinde negatif değer ortaya çıkmış ve sonuç olarak istatistiksel olarak kümelenmenin meydana gelmediğini ortaya koymaktadır.
Şekil 4.26. 2013 Yılına Ait Yollara Göre Mekânsal Otokorelasyon Analizi
Beşinci analizde 2014 yılına ait yol katmanı kullanılarak analiz gerçekleştirilmiştir (Şekil 4.27). Analiz aracındaki ağırlık sekmesinde 2014 yılına ait trafik kaza sayıları girilmiştir. Analiz sonucunda iki farklı sonuç elde edilmiştir. Sonuç olarak yüksek ve düşük kümelenmeye sahip karayolları ortaya çıkmıştır.
2014 yılı analizinde yüksek kümelenmeye sahip karayolları; yerleşim alanlarında, merkezi iş alanlarında, konut alanlarında, sosyokültürel alanlarda, sit alanlarında ve liman alanlarında dağılım göstermiştir. Düşük kümelenmeye sahip karayolları; yerleşim alanlarında, sanayi alanlarında, konut alanlarında, hava alanı ve sosyokültürel alanlarda dağılım göstermiştir.
Yüksek kümelenmeye sahip karayollarına bakıldığında altı ilçede dağılım gösterdiği belirlenmiştir. Bunlar Karşıyaka, Bayraklı, Konak, Buca, Karabağlar ve Balçova’dır. Karşıyaka ilçesindeki yüksek kümelenmeye sahip karayolları; yerleşim alanlarında ve merkezi iş alanlarında dağılım göstermiştir. Bayraklı ilçesinde yüksek kümelenmeye sahip karayolları; yerleşim alanlarında, merkezi iş alanlarında ve sosyokültürel alanlarda dağılım göstermiştir. Konak ilçesinde yüksek kümelenmeye sahip karayolları; liman alanlarında, merkezi iş alanlarında, konut alanlarında, sosyokültürel alanlarda, sit alanlarında ve yerleşim alanlarında dağılım göstermiştir. Buca ilçesinde yüksek kümelenmeye sahip karayolları; yerleşim alanlarında, sosyokültürel alanlarda, merkezi iş alanlarında ve konut alanlarında dağılım göstermiştir. Karabağlar ilçesinde yüksek kümelenmeye sahip karayolları; yerleşim
149
alanlarında, merkezi iş alanlarında ve konut alanlarında dağılım göstermiştir. Balçova ilçesinde yüksek kümelenmeye sahip karayolları; merkezi iş alanlarında ve sit alanlarında dağılım göstermiştir.
Düşük kümelenmeye sahip karayollarına bakıldığında beş ilçede dağılım gösterdiği belirlenmiştir. Bunlar Çiğli, Bornova, Gaziemir, Narlıdere ve Güzelbahçe’dir. Çevre düzenleme planına göre düşük kümelenmeye sahip karayolları Çiğli ilçesinde yerleşim alanlarında ve konut alanlarında dağılım göstermiştir. Bornova ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları; merkezi iş alanlarında, sosyokültürel alanlarda, yerleşim alanlarında ve sanayi alanlarında dağılım göstermiştir. Gaziemir ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları; merkezi iş alanlarında, konut alanlarında, yerleşim alanlarında, sanayi alanlarında ve havaalanı çevresinde dağılım göstermiştir. Narlıdere ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları; yerleşim alanlarında ve sosyokültürel alanlarda dağılım göstermiştir. Güzelbahçe ilçesinde düşük kümelenmeye sahip karayolları sadece yerleşim alanlarında dağılım göstermiştir.
Şekil 4.27. 2014 Yılına Ait Yollara Göre Kümelenme Analizi
Uygulanan global moran analizinde 2014 yılına ait yol katmanı kullanılmıştır (Şekil 4.28). Analiz aracının girdi alanı olarak 2014 yılında karayolları üzerinde meydana gelen kaza sayıları seçilmiştir. Analiz sonucunda z-skoru -1.65 ile 1.65 arasında bir değer hesaplanmıştır. Dolayısıyla karayollarına göre trafik kazaları istatistiksel olarak dağınıklık göstermektedir. Moran indeksi incelendiğinde pozitif değer ortaya çıkmış ve z-skoruna bağlı olarak istatistiksel olarak kümelenmenin meydana gelmediğini ortaya koymaktadır.
150
Şekil 4.28. 2014 Yılına Ait Yollara Göre Mekânsal Otokorelasyon Analizi
Tablo 4.15’te trafik kazalarının hangi karayollarında daha çok meydana geldiği ve yıllara göre trafik kazalarının en çok meydana geldiği on karayolu seçilip gösterilmiştir. Tablodaki bilgilerde trafik kaza sayılarının ve karayollarının uzunluklarına ait bilgiler girilmiştir.
Tablo 4.15. En Çok Trafik Kazasının Meydana Geldiği On Karayolu
Karayolu Adı Yıl Yol Uzunluğu (km) 2010 2011 2012 2013 2014 2010-2014
Anadolu Cd. 56 70 92 94 100 412 15.07
Mustafa Kemal Sahil Blv. 69 77 83 90 79 398 12.05
İnönü Cd. 53 52 70 94 104 373 12.23 Akçay Cd. 55 55 86 90 67 353 15.96 Kemalpaşa Cd. 49 50 59 92 69 319 20.76 Menderes Cd. 40 51 63 74 80 308 4.04 Yeşillik Cd. 32 51 57 94 48 282 7.18 Eski İzmir Cd. 27 36 55 97 65 280 6.68 Cemal Gürsel Cd. 53 48 50 53 57 261 9.24 Gaziler Cd. 34 44 65 53 59 255 6.11 En çok trafik kazasının meydana geldiği beş karayollarına bakıldığında Bayraklı ve Karşıyaka ilçesinde bulunan Anadolu Caddesi, Konak ilçesinde bulunan Mustafa Kemal Sahil Bulvarı, Konak ilçesindeki İnönü Caddesi, Gaziemir ilçesinde bulunan Akçay Caddesi ve Bornova ilçesindeki Kemalpaşa Caddesi’nde meydana gelmiştir.
Bayraklı ve Karşıyaka ilçelerinin sınırları içerisinde bulunan Anadolu Caddesi, Karşıyaka ilçesi yönünden gelen araçların Konak ilçesine doğru giden araçların güzergâhı üzerindedir. Bu karayolunun özelliği Karşıyaka ilçesinin hem yerleşim alanları hem de iş alanları içerisinden geçmesi sebebiyle trafiğin yoğun olmasına neden olmaktadır. Trafiğin karayolunda yoğun olması sebebiyle trafik kazalarının yüksek sayıda gerçekleşmesine neden
151
olmaktadır. Ayrıca Anadolu Caddesi İzmir şehrinin kuzeyini güneye bağlayan iki karayolundan biridir.
2011 yılında Anadolu Caddesi üzerinde kaydedilmiş görüntü eklenmiştir (Şekil 4.29). Görüntü Karşıyaka ilçesinde bulunan Anadolu Caddesi ile Girne Bulvarı’nın bağlantısını sağlayan kavşağa gelmeden önce çekilmiştir. Görüntüdeki anayol üzerinden sağ yöne giden güzergâh Karşıyaka güney bölümüne giden karayoludur. Görüntünün sol tarafından gelen