KavĢaklarda Bitkilendirme

KavĢak yaklaĢımları her ne kadar tabelalarda belirtiliyorsa da yol boyu peyzajlarıyla da yaklaĢan kavĢak vurgulanmalıdır. DeğiĢken yükseklik ve sıklıktaki ağaçların yarattığı imaj otoyoldan bir ayrılıĢı vurgulamak için kullanılabilir. Bu nedenle kavĢaklara sinyal etkisi yaparak, sürücüyü optik yönden uyaracak sütun formlu (vurgu) bitkilere yer verilmelidir. Can ve mal güvenliği açısından kavĢağa yaklaĢırken ve uzaklaĢırken sürücünün görüĢ açısının açık olması için bağlantı yollarının giriĢ ve çıkıĢlarında bitki kullanılmaz ve kenardan kavĢak merkezine doğru gittikçe boylanan bir bitkilendirme yapılır (Url 7).

Otoyolda ulaĢımı sağlayan köprülü kavĢaklar, bitkilendirme ile, geniĢ ölçekli peyzaj etkisi elde edilmesine olanak sağlayan, otoyol giriĢ ve çıkıĢlarında sürücüyü optik yönden uyaran odak noktalarıdır. Farklı boylardaki bitkiler birbirlerine farklı mesafelerle konumlandırılarak görsel açıdan etkili düzenlemelerle kavĢaklardaki giriĢ ve çıkıĢlar vurgulanır.

Köprülü kavĢak bitkilendirmesi iki alana hitap etmelidir. 1. Ġç alanlar (anayol ile rampalar arasındaki Ģevler) 2. Kesilen yollar ile olan rampaları çevreleyen arazi

Ġkinci maddede tarif edilen alanlarda yapılacak iĢlemler, anayolun konumuna göre fazla değiĢmeyecektir. Ancak alanın içindeki bitkilendirme, esas anayolun mevcut karayolunun üstünden veya altından geçiĢine göre ele alınmalıdır.

Köprülü kavĢakların bitkilendirilmesi için genel prensipler;

Büyük ve orta boylu çalıların, köprü kenar ayağı, kanat duvarları yakınına kümelenmesiyle, köprü ile çevrenin bütünleĢmesine çalıĢılmalıdır. Yüksek ağaçlar, sürücülerin dikkatini içi alana yönlendirmede ve ancak sürücülerin emniyetinin izin verdiği yerlerde kullanılmalıdır. Köprülü kavĢaklarda yüksek ağaçlar iç alanlarda kullanılmalıdır.

Dört adet çeyrek dairenin bulunduğu yol kesiĢme alanındaki bütün iç Ģevlerde üç veya daha fazla ağaçtan oluĢan gruplar dikilmelidir.

Yol kavĢağının bütün iç alanlarında aynı veya benzer uygulamalar olmalıdır. Yol kavĢak iç alanlarında yoğun yer örtücü bitki kullanımı arzu edilmez. Ancak yine de toprak yüzeyinin %25‟inde, yüzey örtücü bitkilere ihiyaç olacaktır.

Otoyol giriĢ rampaları boyunca iç arazinin (üçgensel kavĢak burunlarının) son 1/3‟lük bölümündeki bitki materyalinin yüksekliği en az 45 cm olmalıdır (ġekil 3.49).

Gruplar halindeki bitkilendirmede gerektiği zaman bakım yapılabilmesi için geçit yerleri bulunmalıdır. Fakat sürücülerin görüĢ devamlılığına da engel olunmamalıdır.

ġekil 3.50 : Tipik kent kavĢağı ((Policy For Roadside Vegetation Management, (t,y)).

ġekil 3.50‟de görüldüğü gibi kenardan kavĢak merkezine doğru boylanan bir bitkilendirme yapılmıĢtır. KavĢaklarda görüĢe engel olmamak için ağaç grupları kavĢağa yaklaĢtırılmamalıdır.

ġekil 3.51 : Tipik kırsal alan kavĢağı ((Policy For Roadside Vegetation Management, (t,y)).

Kırsal alanda yapılan bitkilendirme çalıĢmalarında ana yola giriĢ rampaları boyunca kavĢağın ikiye ayrılan kolları arasındaki üçgensel alan yer örtücü bitkilerle kavĢağın merkezine doğru daha yüksek boylu ağaçlarla düzenlenebilir.

ġekil 3.52 : Yol kavĢaklarının karĢısına sinyal etkisi uyandırmak için büyük ağaç grupları tesis etmek uygundur (Lorenz, 1975).

ġekil 3.53 : Yol kavĢakları sürücünün dikkatini çekmek için ağaç grupları ile belirgin hale getirilir (Lorenz, 1975).

KavĢaklarda sinyal etkisi yaparak sürücüyü optik yönden uyaracak yüksek boylu ve sütun formlu bitkilere yer verilmelidir. Bu ağaç grupları yolun bittiğini veya diğer bir yola birleĢtiğini iĢaret eder. Bu arada belirli yönler sürücünün yönüne açık tutulmalı, görüĢe engel olmamak için ağaç grupları kavĢağa çok yaklaĢtırılmamalıdır (ġekil 3.52, ġekil 3.53).

ġekil 3.54 : KavĢaklardaki bitkilendirme düzeni (Altan, 1992).

ġekil 3.56 : KavĢaklarda genel bitkilendirme düzeni ve yoğunluğu (Altan, 1992). ġekil 3.54, ġekil 3.55 ve ġekil 3.56‟da kavĢaklarda bitkilendirme yapılacak alanlar, boĢ bırakılacak alanlar ve düzenlemede kullanılan bitki boylarının nasıl olması gerektiği vurgulanmıĢtır.

ġekil 3.57 : KavĢak noktasında görüĢ mesafesi gereksinimi ((Policy For Roadside Vegetation Management, (t,y)).

Güvenlik nedeniyle, kavĢaklarda çevre kontrolü önemlidir. KavĢaklarda görüĢ mesafesi caddenin tasarım hızı tarafından belirlenir. BitiĢik yollar ile görüĢ üçgeni içinde herhangi bir nesneye görüĢü engellemeyecek yükseklikte izin verilecektir. GörüĢ açısı içinde kalan bu alanlara görüĢü kısıtlamayacak boylarda bitki dikimine

gereksinimleri ġekil 3.57‟de örneklendirilmiĢtir ((Policy For Roadside Vegetation Management, (t,y)).

KavĢaklarda bitkilendirme kavĢağın Ģekli hakkında bilgi verebilmeli, yollar sürücünün görüĢüne açık tutulmalı, ağaç grupları kavĢağa çok yaklaĢtırılmamalıdır. Alt geçit ve kavĢak uygulamalarındaki hatalar ve yanlıĢ bitkilendirme uygulamaları nedeniyle oluĢan kazalarda her yıl binlerce kiĢi hayatını kaybetmektedir. Ülkemizde 2002 yılında meydana gelen ölümlü ve yaralanmalı toplam 54746 adet kazanın yaklaĢık 20000 adedi kavĢaklarda meydana gelmiĢtir. Aynı yıl sürücüye ait toplam 316942 kusurdan kavĢaklarda geçiĢ önceliği ihlali olarak 60888 adet kusur tespit edilmiĢtir. 2002 yılında 3000 ölümlü kazada yaklaĢık 500 ölüm olayının kavĢaklarda meydana geldiği tespit edilmiĢtir. Belirtilen rapor kavĢaklarda meydana gelen kazaları trafik adası olan ve olmayan Ģeklinde ayırmadığı için ülkemizde trafik adalarının kazaları önleyici etkisi açısından kesin bir bilgi mevcut değildir.

KavĢak ve trafik adaları uzaktan bakıldığında kolayca görünür ve anlaĢılır olmalıdır. Görüntüyü belirginleĢtirmek için uygun bitki örtüsü kullanılmalıdır. Ülkemizde yapılan kavĢaklardan bazıları plansız ĢehirleĢme, oluĢabilecek trafik yoğunluğu düĢünülmeden, yetersiz bilgi ve eksik araĢtırma gibi sebeplerden dolayı ihtiyaca cevap veremez hale gelmiĢtir. Bu tür kavĢaklar belirlenerek en kısa zamanda eldeki imkanlara göre reorganizasyonu yapılmalıdır.

Kazı ve dolgu Ģevleri arasındaki geçiĢlerde görünen yanakların bitkilendirilmesi, viyadükler, geçitler ve yan yol yaklaĢımlarında yer alacak bitkilendirmeler önemlidir. Kazı Ģevlerinin üzerinde dolgu Ģevlerinin ise eteklerinde yer alan değiĢik geniĢliklere sahip koridor alanlarının çevre peyzajı içinde karayolunun absorbe edilebilmesi amacıyla yer yer bitkilendirilmesi peyzaj tasarımı için önemlidir. Çünkü çevreyle bir bütünlüğe girmemiĢ karayolu yoğun bir tarımsal peyzaj içerisinde çevre ile kopukluk yaratabilir. Viyadük, kavĢak, alt ve üst geçit yaklaĢımlarında sürücünün dikkatini çekmek için vurgu amacıyla bitkilendirmeye gidilmesi uygun olur. Ayrıca üst geçit kenarlarında ve refüjlerde ise boylu herdemyeĢil ağaçlarla bitkilendirme yapılması böylelikle köprü ayaklarının görünmesinin engellenmesi sağlanabilir (Url 7).