Eylem araştırmalarının amacı eğitim araştırmalarında hedef alınan bir grubun daha önceden belirlenen bir eksikliğin giderilmesidir (Ferrance 2000). Bunu yaparken bazı müdahalelere gerek bulunmaktadır. Bu sayede eylem araştırmaları, katılımcıların gelişimini yapılacak müdahalelerle ayrıntılı olarak inceleme fırsatı vermektedir. Bu çalışmada da öğretmenlerin mesleki gelişimi göz önünde bulundurulduğundan örneklem seçim yöntemleri içerisinde seçkisiz örnekleme yöntemlerinden amaçlı örnekleme yönteminin uygun olduğu düşünülmüştür (Yıldırım ve Şimşek 2013). Amaçlı örneklem yönteminde katılımcıların belirli şartları sağlamaları gerekmektedir. Bu nedenle amaçlı örneklem yöntemleri içerisinde ölçüt örneklemesinin bu çalışmaya uygun olduğu düşünülmüştür. Çünkü ölçüt örnekleme yönteminde önceden belirlenen ölçütlerin tamamı çalışılır ve ölçütler araştırmacı tarafından belirlenebilir (Yıldırım ve Şimşek 2013).
42
Öncelikle araştırmanın yapılması planlanan ilde, açılar konusunun öğretiminin yapıldığı farklı ortaokullarda görev yapan 6.sınıf matematik öğretmenlerinden 10 öğretmen belirlenmiştir. Öğretmenleri belirleme noktasında amaçlı örneklem yönteminin gereksinimi olan bazı şartların öğretmenler tarafından taşınıp taşınmadığı göz önünde bulundurulmuştur. Amaçlı örneklem kriterleri şu şekildedir;
1- Katılımcı öğretmenlerin Milli Eğitim Bakanlığı bünyesindeki ortaokullarda en az üç yıl öğretmenlik yapmış olması beklenmektedir. 2- Katılımcı öğretmenlerin ders imecesi yöntemine yönelik başta hizmet
öncesi ve hizmet içi olmak üzere herhangi bir eğitim almış olmaması gerekmektedir.
3- Katılımcı öğretmenlerin araştırmanın yapıldığı konu olan açılar konusunun öğretimini yapan 6.sınıf öğretmenler olması gerekmektedir. 4- Eylem araştırması yönteminin uygulanacağı bu öğretmenlerde mülakatlar,
odak grup görüşmeleri ve tartışma ortamları olacağından bazı müdahalelerde bulunulacaktır. Katılımcı öğretmenlerin, bu müdahaleleri kabul eden ve dolayısıyla gönüllü olarak çalışmaya katılmayı kabul eden öğretmenler olması gerekmektedir.
Öncelikle bu okulların okul müdürleriyle görüşme yapılmıştır. İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nden ve Valilikten alınan izin belgeleri (EK-5 ve 6) okul müdürlerine sunulmuştur. Araştırmanın amacından, ne gibi etkinlikler yapılacağından ve veri toplama esnasında sınıfların gözlemleneceğinden bahsedilmiştir. Okul müdürlerinden alınan izinler sonunda daha önceden belirlenen ve belirtilen şartları sağlayan 10 öğretmenle ön-görüşmeler yapılmıştır. Bu görüşmelerde, araştırmanın amacı belirtilmiştir. Ayrıca, ders imecesi yönteminden bahsedilmiş ve bunun gereksinimleri hakkında bilgilendirme yapılmıştır. Araştırma sürecinde ne gibi etkinlikler yapılacağı açıklanmıştır. Yapılacak etkinlikler arasında mülakatlar ve odak grup görüşmeleri yapılacağı ve bunların ses ve görüntü kaydının yapılacağı belirtilmiştir. Ayrıca, ders imecesi yöntemine bağlı olarak katılımcı öğretmenlerin hazırlayacakları ders planına uygun olarak ders anlatmaları ve bunların video kaydının yapılacağı da açıklanmıştır. Katılımcı öğretmenlerin kişisel bilgilerinin
43
hiçbir şekilde paylaşılmayacağı ve isimlerinin de takma isimler şeklinde çalışmada yer alacağı belirtilmiştir. Görüşmenin sonunda öğretmenlere gönüllü olarak çalışmaya katılmak isteyip istemedikleri sorulmuştur. Eğer katılmak istemiyorlarsa sebebini de belirtmeleri istenmiştir.
Yapılan görüşmeler sonunda 2 öğretmen müfredatı yetiştirme kaygısı taşıdıklarını belirterek çalışmaya katılmak istemediğini belirtirken 2 öğretmen de video ve ses kaydı yapıldığı için çalışmada yer almak istemediklerini belirtmiştir. 1 öğretmen de evrak işlerinin çok olduğunu ve buna zaman ayıramayacağını belirtmiştir. 1 öğretmen ise katılması durumunda çalışmaya olumlu yönde katkı sağlayamayabileceğini belirterek çalışmada yer almak istememiştir. Dolayısıyla bu öğretmen de katılımcı olarak değerlendirilmemiştir. Sonuç olarak, amaçlardan ve yapılacak etkinlik ve müdahalelerden haberdar olan ve kendi rızasıyla çalışmaya katılacağını belirten 4 öğretmenle bu çalışmaya başlanmıştır. Çalışma başladıktan sonra öğretmenlerden birisi yaşadığı kaza nedeniyle rapor almıştır. Bu nedenle çalışma 3 kişi ile tamamlanmıştır. Bu öğretmenlere gönüllük esası formu imzalatılmıştır. Örneği EK-8’de sunulmuştur. Katılımcı öğretmenlerle ilgili demografik bilgiler Tablo 3.1’de belirtilmiştir. Kullanılan isimler takma isim olup katılımcıların gerçek isimlerine yer verilmemiştir.
Tablo 3.2. Katılımcı Öğretmenlere Ait Demografik Bilgiler
Öğretmenler Cinsiyet Yaş Deneyim (Yıl) Mezuniyet Yılı Öğretim Yapılan Sınıf Düzeyi Leman* Kadın 27 5 2014 5., 6., 7., ve 8. Sınıflar Melih* Erkek 25 3 2015 5., 6., 7., ve 8. Sınıflar Nalan* Kadın 27 4 2014 5., 6., 7., ve 8. Sınıflar * Takma isimlerdir.
Tabloda görüldüğü gibi tüm öğretmenlerin en az üç yıllık öğretmenlik deneyimi mevcuttur. Bunlardan Leman’ın beş yıllık deneyimi var iken Nalan’ın dört yıllık ve Melih’in ise üç yıllık Milli Eğitim Bakanlığı bünyesindeki ortaokullarda
44
öğretmenlik deneyimi mevcuttur. Dolayısıyla katılımcı öğretmenler amaçlı örneklem yönteminde belirtilen şartların ilkini sağlamaktadırlar.
Çalışmanın katılımcıları belirlenirken yapılan görüşmelerde katılımcı öğretmenlerin lisans döneminde “Özel Öğretim Yöntemleri” dersleri ve “Matematik Öğretimi” derslerinde ders imecesine yönelik hiçbir eğitim almadıkları belirlenmiştir. Bunun dışında Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde çalışmaya başladıklarından itibaren hizmet içi eğitimlerde bu konu ile alakalı herhangi bir eğitime katılmadıkları belirlenmiştir. Böylece katılımcı öğretmenler amaçlı örneklem yönteminde belirtilen şartların ikincisini de sağlamaktadırlar.
Verilen tablo 3.1.’de katılımcı öğretmenlerin tamamının öğretim yaptığı sınıf düzeylerinde ortaokul 6.sınıf matematik dersinde öğretim yaptıkları başlangıçta yapılan görüşmeler sayesinde belirlenmiştir. Bu ise amaçlı örnekleme yönteminde belirtilen şartların üçüncü kriteri olup katılımcı öğretmenler bu şartı da sağlamaktadırlar.
Ayrıca daha önceden de belirtildiği gibi öğretmenlerin araştırmaya gönüllü olarak katıldıkları Ek-8’de imzalatılan gönüllü katılım formu ile belirlenmiştir. Dolayısı ile amaçlı örnekleme yönteminde belirtilen kriterlerin sonuncusunu da katılımcı öğretmenler sağlamaktadırlar. Böylece amaçlı örnekleme yönteminde belirtilen tüm kriterler katılımcı öğretmenler tarafından sağlanmaktadır.
Başlangıçta yapılan görüşmelerde öğretmenlerin ortaokulun tüm kademelerinde görev yaptıkları ve böylece tüm kademelerin müfredatına hâkim oldukları belirlenmiştir. Katılımcı öğretmenlerden Leman ve Melih öğretmenin TÜBİTAK çalışmalarına katıldığı ve üç öğretmenin de katılım belgesi bulunduğu ve Leman ile Melih öğretmenin lisansüstü eğitime devam ettikleri belirlenmiştir.