Karaparanın Aklanması ile Mücadelede Varlık barışı

Türkiye’de ekonomi ne zaman daralsa yurtdışındaki paraların cazibesi artmakta Türklerin yurtdışında tuttuğu dövizi Türkiye’ye getirmek için çeşitli yöntemler geliştirilmekte ve kararlar alınmaktadır2.

Karapara aklama ile ilgili tüm dünyada sıkı önlemler alınmışken ve Türkiye’de bu konuda taahhütler altına girmişken, “nereden buldun” diye sormadan girecek bir paranın ak mı kara mı olduğu dolayısıyla nasıl elde edildiği anlaşılamayacaktır. Her ne kadar devlet kaynakları karaparanın ülkeye sokulmasına izin verilmeyeceği belirtilse de, bir yandan da varlık barışı yöntemi ile gelecek paralar için MASAK’ın devre dışı kalacak olması halinde gelen paradaki ayıklamanın yapılabilmesinin olanağı yoktur. Avrupa veya ABD’den bankadan bankaya transfer edilen yasal limit üstündeki her işlemin akibeti araştırılırken, Türkiye’ye bavulla veya cepte para girişi olabilecektir.

1 _{Güray ÖGRENDİK; “Grup Şirketleri Arasında Kredi Aktarımında Örtülü Kazanç, Örtülü Sermaye,}

KDV ve Muhasebe” , http://www.mazarsdenge.com.tr/printerFriendly.php?contentId=68, Erişim 13.11.2009.

2 _{Beran UZER; “Varlık Barışı ile Karapara Aklanabilir mi?”,}

Varlık Barışı 22.11.2008 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Bazı Varlıkların Milli Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Kanun” ile yasallaşmıştır.

Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerinin 01.06.2009 tarihi itibariyle kayıt dışı bulunan yurtiçindeki varlıkları ile gerçek ve tüzel kişiler tarafından yurtdışında sahip olunan para, döviz, altın, hisse senedi, tahvil gibi sermaye piyasası enstrümanları ve benzeri menkul kıymetlerin banka ve aracı kurumlara veya vergi dairelerine dilekçe ekinde beyan edilmesi esasına dayandırılmıştır.

Bu yasa ile yurt dışından getirilecek ya da yurt içinde beyan edilecek paralar ve diğer kıymetler için “Nereden buldun?” ya da “Geçmiş yıllarda bunun vergisini ödedin mi?” gibi bir sorgulama, yapılmayacaktır.

Varlık Barışından yararlananlar, 2004–2007 yılları vergi incelemesine tabi tutulduğunda, bildirdikleri tutar, bulunan matrah farkından mahsup edilecek. Gelir- Kurumlar vergisi, KDV ve ceza alınmayacak. Diğer taraftan da 9 Ocak 2003 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 4783 sayılı yasa da “Nereden buldun?” diye sorulmasına engel oluşturmaktadır.

19 Haziran 2009'dan itibaren vergi incelemesine alınanlar: Bulunan matrah farkının (gizlendiği belirtilen gelirin) yüzde 5'ini (yurtdışından para getirirse yüzde 2'sini) ödeyip, vergilerden ve cezalardan kurtulabilecektir1.

Varlık Barışı Yasası, beyan edilmeyen geçmiş yıl gelirleri için de avantajlıdır. Örneğin; 2004–2007 yıllarında kira geliri, kâr payı, temettü, ortaklık payı ya da hisse senedi satışı, gayrimenkul satış kazancı ve benzeri gelir elde edip beyan etmeyenler, bu gelirleri kadar tutarı bir günlüğüne dahi olsa bankaya yatırıp, yüzde 5'ini (yurt dışından para getirirse yüzde 2'sini) vergi olarak öderse, o yıllar için vergi ve ceza alınamayacak.

Yurtiçindeki sahip olunan varlıklar içinden para aktarımı adım adım sıralarsak;

–Nakdi varlık banka ya da aracı kurumlardaki hesaplara yatırılacak.

1 _{Şükrü KIZILOT; “Varlık Barışı ve Bazı İnce Noktalar”,}

–Bu nakdi varlık, vergi dairesine beyan edilecek ve beyan tutarı yasal deftere kaydedilecek.

–Yasal defterlere kaydedilen varlıklar için pasif hesapta özel bir fon hesabı açılacak.

–Beyan edilen matrahın %5'i olan vergi tahakkuku 1 ay içerisinde ödenecek. –Fon hesabında yer alan tutar, sermayenin unsuru olarak kabul edilecek ve beyan tarihinden itibaren 6 ay içerinde sermayeye ilave edilecek1.

Bir Türk vatandaşının, yurt dışına banka aracılığıyla, dilediği kadar para çıkarması, yurt dışı bankalarda hesap açtırması, yasak ya da suç değildir. Ancak, yurt dışındaki paranın getirisi ne kadarsa, onun Türkiye'de beyan edilip, vergisinin ödenmesi gerekiyor.

Yurt dışındaki parası örneğin 1 milyon dolar, 2004–2007 getirisi de 50 bin dolar olan bir kişinin, parasının tamamını değil, getirisi kadar tutarı yani 50 bin doları Türkiye'ye getirip, 1 milyon dolar yerine 50 bin doların yüzde 2'sini ödemesi, yasadan yararlanması için yeterlidir.

Varlık barışı yerine mükelleflerin yurt dışı gelirlerini beyan etmemesini engellemek için ülkeler ile ikili anlaşma yapılmalıdır. Örneğin, bu hususta Avrupa’da ki en büyük mevduat toplayıcısı İsviçre ile AB arasında söz konusu anlaşma uyarınca İsviçre tasarruflar üzerinden ilk 3 yıl için % 15, sonraki 3 yıl için % 20 ve müteakip yıllar için % 35 stopaj vergisi kesecektir.

Söz konusu stopaj vergisi kaynağı İsviçre dışı olan ancak İsviçre’de yerleşik ödeme ajanları (paying agents) (bankalar, yatırım yönetimleri, özel firmalar, İsviçre’de yaşayan veya faaliyet gösteren gerçek veya tüzel kişiler) tarafından yapılan faiz ödemeleri için geçerli olacaktır ve kesilen verginin % 25’i İsviçre’ye kalırken % 75’i ilgili AB ülkesi (kaynak ülke) otoritelerine gönderilecektir2.

Öte yandan, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü(OECD) tarafından yapılan yeni bir çalışma çerçevesinde, Türkiye gibi OECD`nin ``Beyaz listesi``

1

Murat BAYDAR; “Varlık Barışı Nedir? Avantajları Nelerdir”,

http://www.iktisadhaber.com/haber_detay.asp?haberID=53, Erişim 16.11.2009.

2 _{AB ile İsviçre Arasında İmzalanan İkili Sektörel Anlaşmalar}

içinde bulunan ülkeler, İsviçre ve diğer ülke bankalarındaki Türkiye kaynaklı hesapları isteme hakları olacak. Türkiye, OECD bünyesindeki Mali Eylem Görev Gücü`nün (FATF) ilkelerine uyması nedeniyle, ``Beyaz Liste``ye dahil ülkeler arasında yer alıyor. ABD, Almanya, Fransa, İngiltere, Japonya, Çin gibi ülkelerin de yer aldığı ``Beyaz Liste`` bu ülkelere, ``Vergi Cenneti`` olarak kabul edilen ve gizli hesapların bulunduğu ülkelerdeki hesapları ayrıcalıklı olarak isteme hakkı getirecek.

OECD`nin sıralamasında, örgütün para aklama ile mücadele, vergi kaçırma ve diğer ilkelerini yerine getirme durumlarına göre ülkeleri, ``Gri Liste`` ve ``Kara Liste`` şeklinde sınıflandırılmaktadır.

OECD, İsviçre, Avusturya gibi ülkelere, vergi kaçırmaya imkan veren gizli hesapların açılması ve üye ülkelerin vergi yetkililerine inceleme imkanı tanınması konusunda baskı kurmakta, bunu yerine getirmeyen ülkelerin, ``Kara Liste``ye alınacağı uyarısında da bulunmaktadır.

Öte yandan ABD Yönetiminin, İsviçre bankası UBS ile yaptığı anlaşmanın ``Beyaz Liste`` üyesi diğer ülkeler için örnek oluşturacağı ve bu ülkelerin de, İsviçre`deki hesaplar konusunda bilgi isteyeceği belirtiliyor.

İsviçre başta olmak üzere, Lüksemburg, Belçika Avusturya ve Almanya gibi ülkelerde, Türkiye kaynaklı 20 bini aşkın hesapta, 100 milyar doların üstünde bir paranın bulunduğu tahmin edildiğini düşünürsek, şüphesiz ki bu çalışma sonuçlandığında hem kaynağı bilinmeyen gelirin hesabı sorulacak hem de vergi kaçırmanın önlenmesi yardımcı olarak vergi gelirlerini arttırıcı etki yapacak hem de karaparanın aklanmasının önlenmesi konusunda büyük bir adım atılmış olacaktır.