Kanuni Defterler İşletme Dışında Bir Meslek Mensubu Tarafından

Şekil 4. İfade 14.6 İçsel Değişkeni ile Dışsal Değişkenlerin Karar Ağacı

Model içsel değişkeni ifade 14.6 olarak adlandırılan ‘‘Kanuni defterler işletme dışında bir meslek mensubu tarafından tutulmaktadır.’’ ifadesini hiyerarşik olarak en güçlü etkileyen bağımsız değişken muhasebe yürütümü olarak adlandırılan

‘‘İşletmenizde muhasebe faaliyetleri kim tarafından yürütülmektedir?’’ (x2

=26,596, düzeltilmiş p değer=0,000) ifadesidir. Kanuni defterlerin işletme dışında bir meslek mensubu tarafından tutulmasının, muhasebe faaliyetlerinin yürütülme şekli ile ilgili olduğunu ilgili örnek hacmine dayanarak söyleyebiliriz (n=260).

İfade 14.6 olarak adlandırılan ‘‘Kanuni defterler işletme dışında bir meslek mensubu tarafından tutulmaktadır.’’ ifadesini hiyerarşik olarak ikinci derecede etkileyen bağımsız değişken ifade 15.2 olarak adlandırılan ‘‘Ayrı bir maliyet-yönetim muhasebesi birimi vardır.’’ ifadesidir. Bu sistem dâhilinde muhasebe yürütümü olarak adlandırılan ‘‘İşletmenizde muhasebe faaliyetleri kim tarafından yürütülmektedir?’’ ifadesini ifade 15.2 olarak adlandırılan ‘‘Ayrı bir maliyet-yönetim muhasebesi birimi vardır.’’ ifadesi muhasebe faaliyetleri firma sahibi ya da işletmemiz muhasebe birimi tarafından yürütülmektedir (x2_{=29,431, düzeltilmiş p değeri=0,000) seçeneği üzerinden}

etkilemektedir. Muhasebe faaliyetlerini firma sahibi ya da işletme muhasebe birimi tarafından yürüten işletmelerin ayrı bir maliyet–yönetim muhasebesi birimi olan işletmeler olma düzeyinin yüksek olduğunu ilgili örnek hacmine dayanarak söyleyebiliriz (n=130).

İfade 14.6 olarak adlandırılan ‘‘Kanuni defterler işletme dışında bir meslek mensubu tarafından tutulmaktadır.’’ ifadesini hiyerarşik olarak üçüncü derecede etkileyen bağımsız değişken ifade 16.15 olarak adlandırılan ‘‘İşletmenin geleceği ve piyasadaki algısında muhasebedeki etik değerler önemlidir.’’ ifadesidir. Bu sistem dâhilinde muhasebe yürütümü olarak adlandırılan ‘‘İşletmenizde muhasebe faaliyetleri kim tarafından yürütülmektedir?’’ ifadesini ifade 16.15 olarak adlandırılan ‘‘İşletmenin geleceği ve piyasadaki algısında muhasebedeki etik değerler önemlidir.’’ ifadesi muhasebe faaliyetleri muhasebe firması ya da diğer birimler tarafından yürütülmektedir (x2=26,340, düzeltilmiş p değeri=0,000) seçeneği üzerinden etkilemektedir. Muhasebe faaliyetlerini muhasebe firması veya diğer şekillerde sürdüren işletmelerin, geleceği ve piyasadaki algısında muhasebedeki etik değerlerin önemli olduğunu düşünen işletmeler olduğunu ilgili örnek hacmine dayanarak söyleyebiliriz (n=130).

Araştırmamızın altıncı hipotezini oluşturan ‘‘Kanuni defterler işletme dışında bir meslek mensubu tarafından tutulmaktadır.’’ ifadesi CHAID analizi ile kabul edilmiştir. Araştırmaya katılan katılımcıların %30,8’ini temsil eden 80 kişi bu ifadeye katılıyorum, %35,8’ini temsil eden 93 kişi bu ifadeye kesinlikle katılıyorum seçeneği üzerinden

cevap vermektedir. Bu sonuca göre işletmelerde kanuni defterlerin işletme dışında bir meslek mensubu tarafından tutulduğu görülmektedir.

Kanuni defterlerin işletme dışında bir meslek mensubu tarafından tutulmasını etkileyen unsurlar ise; işletmelerde muhasebe faaliyetlerinin yürütülme şekli, ayrı bir maliyet ve yönetim muhasebesi birimi olması ve işletmenin geleceği ve piyasadaki algısında muhasebedeki etik değerlerdir.

3.7.4.5. Muhasebe Biriminden Elde Edilen Bilgiler İşletme Dışındaki İlgili Kişilerle Paylaşılmaktadır İfadesine Yönelik Chaid Analizi ve Karar Ağacı

Şekil 5. İfade 14.10 İçsel Değişkeni ile Dışsal Değişkenlerin Karar Ağacı

Model içsel değişkeni ifade 14.10 olarak adlandırılan ‘‘Muhasebe biriminden elde edilen bilgiler işletme dışındaki ilgili kişilerle paylaşılmaktadır.’’ ifadesini hiyerarşik olarak en güçlü etkileyen bağımsız değişken ifade 17.8 olarak adlandırılan ‘‘Muhasebe bilgi sisteminden kurum dışı raporlar düzenlenmektedir.’’ (x2

düzeltilmiş p değer=0,000) ifadesidir. Muhasebe biriminden elde edilen bilgileri işletme dışındaki ilgili kişilerle paylaşan işletmelerin, muhasebe bilgi sisteminden kurum dışı raporlar düzenleyen işletmeler olduğunu ilgili örnek hacmine dayanarak söyleyebiliriz (n=260).

İfade 14.10 olarak adlandırılan ‘‘Muhasebe biriminden elde edilen bilgiler işletme dışındaki ilgili kişilerle paylaşılmaktadır.’’ ifadesini hiyerarşik olarak ikinci derecede etkileyen bağımsız değişken yaş olarak adlandırılan ‘‘Yaşınız?’’ ifadesidir. Bu sistem dâhilinde ifade 17.8 olarak adlandırılan ‘‘Muhasebe bilgi sisteminden kurum dışı raporlar düzenlenmektedir.’’ ifadesini yaş olarak adlandırılan ‘‘Yaşınız?’’ ifadesi katılıyorum, kesinlikle katılıyorum seçeneği (x2_{=18,414, düzeltilmiş p değeri=0,000)}

üzerinden etkilemektedir (n=126).

İfade 14.10 olarak adlandırılan ‘‘Muhasebe biriminden elde edilen bilgiler işletme dışındaki ilgili kişilerle paylaşılmaktadır.’’ ifadesini hiyerarşik olarak üçüncü derecede etkileyen bağımsız değişken ifade 16.19 olarak adlandırılan ‘‘Muhasebe bilgileri değişen koşullara göre revize edilebilmektedir.’’ ifadesidir. Bu sistem dâhilinde ifade 17.8 olarak adlandırılan ‘‘Muhasebe bilgi sisteminden kurum dışı raporlar düzenlenmektedir.’’ ifadesini ifade 16.19 olarak adlandırılan ‘‘Muhasebe bilgileri değişen koşullara göre revize edilebilmektedir.’’ ifadesi kesinlikle katılmıyorum, katılmıyorum, kararsızım seçeneği (x2_{=6,618, düzeltilmiş p değeri=0,040) üzerinden}

etkilemektedir. Muhasebe bilgi sisteminden kurum dışı raporlar düzenlenmektedir ifadesine kesinlikle katılmıyorum, katılmıyorum, kararsızım seçenekleri üzerinden cevap veren işletmelerin muhasebe bilgilerini değişen koşullara göre revize edildiğini düşünen işletmeler olduğu sonucuna varılabilmektedir (n=134).

Araştırmamızın yedinci hipotezini oluşturan ‘‘Muhasebe biriminden elde edilen bilgiler işletme dışındaki ilgili kişilerle paylaşılmaktadır.’’ ifadesi CHAID analizi ile kabul edilmiştir. Araştırmaya katılan katılımcıların %24,6’sını temsil eden 64 kişi bu ifadeye katılıyorum, %20,8’ini temsil eden 54 kişi bu ifadeye kesinlikle katılıyorum seçeneği üzerinden cevap vermektedir. Bu sonuca göre muhasebe biriminden elde edilen bilgilerin işletme dışındaki ilgili kişilerle paylaşıldığı görülmektedir.

Muhasebe biriminden elde edilen bilgilerin işletme dışındaki ilgili kişilerle paylaşılmasını etkileyen unsurlar ise; muhasebe bilgi sisteminden kurum dışı raporlar düzenlenmesi, işletmede çalışanların yaşı ve muhasebe bilgilerinin değişen koşullara göre revize edilmesidir.

3.7.4.6. Genel Muhasebe Bilgileri Dışında Maliyete Yönelik Muhasebe