Kanatlı Hayvan Yetiştiriciliği Süreci

Çalışmanın bu kısmında tavukçuluk sektöründe faaliyet gösteren ve tavuk eti üretimi gerçekleştiren entegre bir işletmenin üretim aşamaları adım adım açıklanacaktır. Şekil 1’de konuyla ilgili görsel olarak adımları özetlemektedir. Bir tavuk eti üretimi işletmesinin üretim süreci şu şekildedir:

1. Damızlık Civcivlerin İthal Edilmesi: Ebeveyn damızlık civciv olarak da

adlandırılan bu civcivlerin Türkiye’de yetiştiriciliği yapılmadığından belli başlı ülkelerden ithal edilerek Türkiye’ye getirilmektedir. Getirilen bu civcivler ebeveyn damızlık çiftliklerine yerleştirilmektedirler.

2. Ebeveyn Damızlık Çiftlikleri: İthal edilen damızlık civcivler 24 hafta boyunca bu

çiftlikte büyütülürler. Burada civcivler uygun ısı, havalandırma, sağlığa uygun ortamda mısır, soya, vitamin ve mineraller gibi yüksek protein ve kalori içeren yemlerle beslenirler. Veteriner ve Ziraat mühendisleri gözetiminde gerekli aşıları ve bakımları yapılan civcivler 24 hafta sonra yumurtlamaya başlarlar. 30. haftada bu tavuklar en verimli yumurtlama dönemlerinde olurlar ve 64. Haftaya kadar yumurta verimleri istenilen seviyede olur. 64. haftadan sonra verimleri düştüğü için bu tavuklar kesimhaneye gönderilirler.

3. Yumurtaların Kuluçkahaneye Aktarılması: Ebeveyn Damızlık tavuklardan

alınan yumurtalar kuluçkahaneye getirilir ve 21 gün süreyle kuluçka makinasında kalır. 21 günün sonunda elde edilen civcivler damızlık çiftliğine gönderilir.

4. Damızlık Çiftliği: Buradaki süreç ebeveyn damızlık çiftliğindeki süreç ile aynı

şekilde işlemektedir. Uygun ısı, havalandırma, sağlığa uygun ortamda mısır, soya, vitamin ve mineraller gibi yüksek protein ve kalori içeren yemlerle beslenen civcivlerin, Veteriner ve Ziraat mühendisleri gözetiminde gerekli aşıları ve bakımları yapılmaktadır. Tavuklar 24. haftadan sonra yumurtlamaya

32

başlamaktadır. Bu yumurtalar etlik piliç amaçlı kuluçkalık yumurta üretimi yaparlar.

Şekil 1. Tavukçuluk Sektöründe Faaliyet Gösteren İşletmelerin Üretim Aşamaları

5. Yumurtaların Kuluçkahaneye Aktarılması: Damızlık çiftliğinden etlik piliç

amacıyla üretilen yumurtalar 21 gün süreyle kuluçka makinasında kalır. Bu sürenin sonunda yetiştirme çiftliklerine gönderilmek için etlik piliç civcivleri üretilmiş olur.

6. Civcivlerin Yetiştirme Çiftliklerine Gönderilmesi: Kuluçka aşaması sonrası elde

edilen etlik piliç civcivleri yetiştirme çiftliklerine gönderilir. Bu çiftlikler iki şekilde olabilir. En yaygın olanı sözleşmeli yetiştirme çiftlikleridir. Diğeri ise işletmenin kendi bünyesinde kurmuş olduğu yetiştirme çiftlikleridir. İşletmeler genelde sözleşmeli çiftliklerle çalışmayı tercih etmektedir çünkü yetiştirilme süreci faaliyetleri yoğun işlemler gerektirdiğinden işletmeler bu faaliyetleri maaliyet ve zaman tasarrufu sağlamak için kendi bünyelerinde gerçekleştirmeyi tercih etmemektedirler. Sözleşmeli yetiştirme çiftliklerine gönderilen civcivler 45 gün boyunca bu çiftliklerin bir hangarı andıran kümeslerinde firma tarafından

33

gönderilen ya da önerilen yemlerle beslenmektedir. 45 gün sonunda civcivler 2 – 2,2 kg ağırlığında tavuklara dönüşmektedirler.

7. Tavukların Kesimhaneye Sevki: sözleşmeli çiftliklerde 45 günde büyütülen

tavuklar kesimhaneye getirilir. Türkiye’deki neredeyse tüm tavukçuluk işletmelerinde bu aşamadan sonraki süreç otomasyon ile gerçekleştirilir. Çiftlikten gelen tavuklar askıya alınır ve kesme işlemi otomatik olarak gerçekleşir. Kesimden sonra kan akıtma bölümünden geçen tavuklar sonra tüylerinin alınması için sıcak suyla dolu özel bir makine içinden geçer, daha sonra iç organları çıkartılır. Bu aşamadan sonra işletme satış amacına göre gerekli işlemleri gerçekleştirir ve sevkiyatının yapılması için tavukları soğutucu bölümüne gönderir.

Tüm bu aşamalar genel itibariyle ülkemizdeki tüm tavukçuluk işletmelerinde benzerdir. Etlik piliç ile ilgili olarak performans değerleme ölçütlerinden de bahsetmekte fayda vardır. Belli başlı parametrelere göre etlik piliçlerin performansı değerlendirilmektedir. Yaygın olarak kullanılan parametreler; (1) Yem Yeme Oranı, (2) Yemin Ete Dönüşüm Oranı, (3) Ölüm Oranı, (4) Canlı Ağırlığı, (5) Kesim Sonrası Net Ağırlığı gibi temel göstergeler bu alt sektörle ilgili başarı seviyesini göstermektedir (Ironkwe & Ukanwoko, 2012).

Yukarıdaki süreç etlik piliç üretimi yapan işletmeler için geçerlidir. Yumurta üretim işletmelerinde de birçok faaliyet benzer olmakla birlikte ayrıştığı noktalar mevcuttur. Yumurta üretimi yapan işletmelerde ise süreç şu şekilde gerçekleşmektedir.

1. Yumurtacı Damızlık Civcivlerin İthal Edilmesi: Yumurta üretimi için ithal edilen

damızlık civcivler damızlık çiftliğine yerleştirilirler.

2. Damızlık Çiftliği Aşaması: Damızlık çiftliğinde 21 hafta boyunca etlik piliç

üretim aşamasındaki gibi uygun koşullarda ve gözetim altında büyütülürler. 24. haftadan sonra yumurta vermeye başlarlar ve 64. Haftaya kadar yumurta verimleri istenen seviyede gerçekleşir. 64. haftadan sonra yumurta verimi düştüğünden bu tavuklar kesimhaneye gönderilir. 24.-64. haftalar arasında elde edilen yumurtalar belli dönemlerde yarka civcivi elde etmek için kuluçkahaneye gönderilirler.

34

Şekil 2. Yumurta Üretim Gerçekleştiren İşletmelerin Faaliyet Süreci Kaynak: CP Türkiye (www.cpturkiye.com)

3. Kuluçkahane: damızlık çiftliğinden elde edilen yumurtalar kuluçkahaneye

getirilerek kuluçka makinasına yerleştirilir. 18 gün boyunca kuluçka makinasında kalan yumurtalar daha sonra çıkım makinelerine aktarılır. 3 gün çıkım makinasında bekletilen yumurtalardan civcivler çıkmaya başlar. Dolayısıyla buradaki süreç toplam 21 günü bulmaktadır. Buradan elde edilen civcivler daha sonra Yarka çiftliklerine gönderilmektedir.

4. Yarka Çiftlikleri: Öncelikle yarka kavramının tavukçuluk sektöründe ne anlama

geldiğini açıklamak daha doğru olacaktır. Yarka, yumurtacı tavukların kuluçkadan çıktıktan sonraki ilk 24 haftalık dilimi ifade eder. Ayrıca yumurtlamaya hazırlık dönemi olarak da ifade edilebilir. Bu dönemin sonunda bu tavuklar artık yumurtlamaya hazır hale gelir. Buradan alınan tavuklar yumurta tavuğu kümeslerine götürülür.

5. Yumurta Tavuğu Kümesi: Yarka çiftliklerinden gelen tavuklar bu kümeste

kafeslere yerleştirilerek yumurtlamaları için gereken koşullar sağlanmaktadır. Günışığını taklit eden lambalar günde 15 saat açık kalarak tavukların daha fazla yumurtlamaları sağlanır. Tavuklara günde üç öğün belli miktarlarda yem verilir. Bu yem soya fasulyesiyle takviye edilerek protein değeri arttırılmıştır. Ayrıca vitamin ve mineral katkılı olan bu yemlere yumurta kabuklarının sağlam olması için kalsiyum da eklenir. Tavukların kafesleri özel olarak hazırlanmıştır. Su emzik şeklinde olan bir musluktan verilirken yemler ise kafes önlerinde bulunan

35

bir hattan aktarılmaktadır. Buradaki tavuklardan elde edilen yumurtalar amaca uygun şekilde paketlenir ve satış noktalarına sevkiyatı yapılır. Tavukların yumurtlama dönemi 24. hafta ile 64. hafta arasındadır ve bu süre bitiminde yumurtlama verimi düşen tavuklar kesimhaneye gönderilir.