Kamp dışındaki nüfusun yavaş yavaş günlük yaşama entegre olmaya başladıkları, saha gözlemleri sırasında tespit edilmiştir. Örneğin Gaziantep ilinde çeşitli Suriyeli kahvehaneleri ve yemek mekânlarının açıldığı gözlenmiştir.
Ekonomik durumu iyi olan Suriyeli misafirlerin, kendi akrabaları ya da Türk vatandaşları ile ortak işyerleri açtıkları ve ekonomik hayata katıldıkları gözlemlenmiştir.
Bu uyumun yanı sıra Suriyeli kadınların kamp dışındaki koşulları ne yazık ki pek iç açıcı değildir. Buna rağmen,
kamp dışındaki kadınların yalnızca yüzde 9’u kamp içinde yaşamak istediğini belirtmiştir.
Barınma problemlerinden temel ihtiyaçların eksikliğine ka-dar birçok sorunla baş eden kadınlara ilişkin mesken, temel ihtiyaçlar ve temizlik maddelerine erişimleri bu bölümde incelenecektir.
Suriyeli kadınların neden kamp dışında yaşamayı tercih ettiklerine ilişkin soruda alınan cevaplar dikkat çekicidir.
Kadınların yüzde 76’sı barınma şartları nedeniyle kamp dı-şında yaşadığını belirtmiştir. Bunu yüzde 7 ile sağlık şartları ve yüzde 4 ile güvenlik sebepleri takip etmektedir.
42
4.1 Yaşadıkları Mesken Tipi ve Değerlendirilmesi
Kamp dışında yaşayan Suriyeli kadınların yaşadığı mesken tipi dağılımı Grafik 4.1.1’de verilmektedir. Kamp dışındaki kadınların yaklaşık yüzde 73’ü ev ya da apartman dairesin-de yaşamaktadır. Bu oran büyük ölçüdairesin-de tatmin edici gö-zükse de yaklaşık yüzde 27’lik bir kesimin daha zor mesken şartlarında yaşadığı görülmektedir. Tamamlanmamış ya da harabe bir binada yaşadığını belirtenlerin oranı yüzde 16, derme çatma geçici bir barınakta ya da plastik bir koru-nak şeklinde yapılmış meskenlerde yaşadığını belirtenlerin oranı yüzde 10 ve kamp dışında olmasına rağmen
çadır-larda yaşadığını ifade edenlerin oranı da yüzde 1’dir. Kamu binalarında konaklayanların oranı ise yüzde 1’den daha az düzeydedir.
Saha araştırması safhasında kadınlara ayrıca yaşadık-ları meskende kaç oda bulunduğu, kaç aile ile beraber kaldıkları ve meskeni kaç kişi ile paylaştıkları soruları da yöneltilmiştir. Kamp dışında yaşayan kadın hane reisle-ri, meskenlerinde ortalama olarak 2 oda bulunduğunu ve meskenlerini ortalama olarak yaklaşık 8 kişi ile paylaştık-larını ifade etmişlerdir. Mesken başına düşen aile sayısı da kamp dışı için 1,4 olarak hesaplanmıştır.
Çadır
%0,8
Tamamlanmamış/Harabe Bina
%16,1
Kamu Binası
%0,4
Geçici Barınak/Plastik
%10 Ev/Apartman
Dairesi
%72,7
Grafik 4.1.1 Suriyeli Kadınların Yaşadığı Mesken Tipi, Kamp Dışı
43
Türkiye’deki Suriyeli Kadınlar
Mesken büyüklüğü, meskenin rahatlığı, meskenin güven-liği ve meskenin iklime uygunluğu gibi konularda, kamp dışındaki kadınların değerlendirmeleri Grafik 4.1.2’de ve-rilmektedir. Dikkat çeken ilk nokta kadınların yaşadıkları meskenin güvenliğini büyük oranda yeterli bulmalarıdır.
Kamp dışındaki kadınların yüzde 77’si yaşadığı meske-nin güvenliğini yeterli bulduğunu ifade etmişlerdir. Ancak meskenin büyüklüğü, rahatlığı ve iklime uygunluğu konula-rında yeterlilik düzeyi daha düşüktür. Buna göre meskenin büyüklüğünü yeterli bulanların oranı yüzde 41, meskenin rahatlığını yeterli bulanların oranı yüzde 42 ve meskenin iklime uygunluğunu yeterli bulanların oranı yüzde 36 sevi-yesindedir. Özellikle mesken büyüklüğü, rahatlığı ve iklime uygunluğu konuları iyileştirmeye açık konular olarak ön plana çıkmaktadır.
0 10 20 30 40 50 60 70 80
Mesken Büyüklüğü Mesken Rahatlığı Mesken Güvenliği Mesken İklime
Uygunluğu 41,3
58,7
42,4 57,6
77,3
22,7
35,9 64,1
Mesken Değerlendirmesi
% Yeterli
Yetersiz
Grafik 4.1.2 Suriyeli Kadınların Yaşadıkları Meskeni Değerlendirmesi, Kamp Dışı
Güvenli
% 77,3
44
4.2 Temel İhtiyaçlara Erişim
Kamp dışındaki Suriyeli kadınların temel ihtiyaçlarının ye-terliğini belirleyebilmek adına; giyim malzemesi, ibadet malzemesi, mutfak araçları, gıda malzemesi, yakıt ve uyku malzemesi gibi ihtiyaçların yeterli olup/olmadığına ilişkin sorular yöneltilmiştir. Bu sorulara ilişkin dağılım Grafik 4.2.1’de verilmektedir. İbadet malzemesi haricindeki tüm ihtiyaçların yetersiz olduğunu ifade etmişlerdir. Kadınla-rın yüzde 84’ü giyim malzemelerinin, yüzde 74’ü mutfak araçlarının, yüzde 77’si gıda malzemelerinin, yüzde 73’ü yakıtlarının ve yüzde 74’ü ise uyku malzemelerinin yetersiz olduğunu ifade etmiştir. İbadet malzemelerinde ise kadın-ların yüzde 55’i ibadetlerine yönelik malzemelerin yeterli olduğunu bildirmiştir.
Grafik 4.2.1 Suriyeli Kadınların Temel İhtiyaçlarının Yeterlilik Durumu, Kamp Dışı Giyim Malzemesi Kadınlara Yönelik İhtiyaçlar Su ve Temizlik
Maddelerine Erişme Durumu
Tablo 4.2.1 Suriyeli Kadınların Su ve Temizlik Maddelerine Erişebilme Durumu, Kamp Dışı
45
Türkiye’deki Suriyeli Kadınlar
Kamp dışındaki Suriyeli kadınlardan su ve temizlik mad-delerine erişimde yaşadıkları güçlük seviyesini sınıflan-dırmaları istenmiştir. Buna ilişkin sonuçlar Tablo 4.2.1’de görülmektedir. Buna göre;
• İçme suyuna erişimin kolay olduğunu belirten kadınla-rın oranı yüzde 60, içme suyuna erişimin zor olduğunu belirten kadınların oranı yüzde 25 seviyesindedir.
• Kullanım suyuna erişimin kolay olduğunu belirten ka-dınların oranı yaklaşık yüzde 62, erişimin zor olduğunu belirten kadınların oranı yaklaşık yüzde 19’dur.
• Sabuna erişimin kolay olduğunu belirten kadınların nı yüzde 37, erişimin zor olduğunu belirten kadınların ora-nı yüzde 42 seviyesindedir.
• Temizlik malzemesine erişimin kolay olduğunu belirten kadınların oranı yüzde 32, erişimin zor olduğunu belirten kadınların oranı yüzde 47 seviyesindedir.
• Çocuk bezine erişimin kolay olduğunu belirten rın oranı yüzde 27, erişimin zor olduğunu belirten kadınla-rın oranı yüzde 55 seviyesindedir.
• Kadınlara yönelik ihtiyaçlara erişimin kolay olduğunu belirten kadınların oranı yüzde 29, erişimin zor olduğunu belirten kadınların oranı yüzde 50’dir.
Sonuç itibariyle erişimde güçlük çekilen malzemeleri, ço-cuk bezi, kadınlara yönelik ihtiyaçlar ve temizlik malze-mesi olarak sınıflandırmak mümkündür. Buna karşın eri-şimin daha kolay olduğu malzemeler ise kullanma suyu, içme suyu ve sabundur.
55 yaşındaki H. savaş sırasında ailesinden 15 kişiyi kaybetmiş bir kadın. Köyleri basılan H.’nin torunu Z. 40 günlükken bir fotoğrafçı tarafından cesetlerin arasında tesadüfen bulunmuş. 170 kişinin cesedinin arasından sağ bulunan Z. bebeğe ”şehitlerin arasındaki çiçek” diyorlar Suriye’de.
Bulundukları kampın kurulduğu tarihten beri buradalar. Daha öncesinde Suriye’ye yakın bir yerde 6 ay kadar kalmışlar. Elektrik ve suyun olmadığı bir doğa ortamında, ancak 3-4 günde bir yemek yiyerek sağ kalmayı başarmışlar.
Asi Nehri’nin kenarından suya girerek sallarla kaçmayı başarmışlar. H. tüm bu yaşadıklarından sonra kampa geldiği anı şöyle anlatıyor:
“Cennete gelmiş gibiydik. Kampa geldiğimizde çok geç bir saat olduğu halde bize kumanya dağıtıldı. O yemek mucize gibiydi. Hayatım boyunca unutamayacağım bir yemekti.”