Kalıp Elde Etmede Kullanılan Yöntemler

2.4.4.1. Sistemli Kalıp Çizim Yöntemi İle Kalıp Elde Etme

Sistemli kalıp çizim tekniği, kalıp hazırlamada en sağlıklı sonuca ulaştıran yöntemdir. Bu yöntemi kullanacak kişi, kalıp hazırlama ve giyim uygulama konularında yeterli bilgi ve beceriye sahip olmalıdır (Çağdaş, 2002, s. 34). Sistemin amacı daha az ölçü ile, daha pratik ve geçerli kalıplar oluşturmaktır (Bayraktar, 1992, s. 4).

Günümüzde değişik kalıp çizim sistemleri bulunmaktadır, bu sistemlerin ortak özelliği, standart ölçü tablosu ve hesaplama formülleri ile çalışılıyor olmalarıdır (Aşık v.d., 1994, s. 24). Örneğin Almanların geliştirmiş olduğu Müller Kalıp Sistemi, İngilizlerin geliştirmiş olduğu Metrik Sistem, Amerikalıların geliştirmiş olduğu Temel Bloklar Sistemi, İtalyanların ve Fransızların kalıp çizim sistemleri gibi.

Diğer kalıp hazırlama yöntemlerine göre daha zaman alıcı gibi görünse de, sistemli kalıp çizim yöntemi ile provasız giysi kalıbı elde edileceği için zamandan tasarruf sağlar (Çağdaş, 2002, s. 35).

2.4.4.2. Hazır Kalıp Kullanarak Kalıp Elde Etme

Kalıp hazırlamada kullanılan çeşitli sistemlere göre hazırlanıp piyasaya sürülmüş hazır kalıplar ve moda dergilerinin eki olan paftalar halindeki hazır kalıplar kullanılır (Çağdaş, 2002, s. 35).

Bu tür kalıplardan yararlanırken sırasıyla; sistemin gerektirdiği şekilde ölçü alınır, beden numarası belirlenir, bulunan beden numarasına göre kalıp kopya edilir, gerekli olan uzunluk ölçüleri (kol, paça, etek v.s.) kişinin vücuduna göre uzatılır (Bayraktar, 1992, s. 4). Seçilen hazır kalıpların her ülkenin kendi standartlarına göre geliştirildiği hatırlanarak, kalıplar üzerinde ölçü kontrolü ve gerekli tüm düzeltmeler yapılır (Bayraktar, 1996, s. 78). Bu tür hazır paftalarda, kullanım kolaylığı açısından kalıpların ana hattını belirten çizgi çeşitleri ve renkleri bedenlere göre farklılık gösterir.

2.4.4.3. Drapaj Yöntemi İle Kalıp Elde Etme

Drapaj, drapeden türemiş bir kelimedir. Fransızca bir kelime olan drape (draper); giysilere yapılan çeşitli pliler, büzgüler ve verilen şekiller anlamına gelir (Pamuk, 2002, s. 56).

Çağdaş, drapajı; “Asimetrik, drapeli, çok sanatlı model özelliğinde giysilerin kalıbını hazırlamak ve bitmiş şeklini görmek amacıyla, manken üzerinde kağıt veya kumaş kullanarak giysinin örneğini oluşturma işlemi” olarak tanımlamıştır.

Drapaj yöntemi, değişik model özelliği taşıyan, fazla kesikli, asimetrik ve drapeli modelleri uygulayabilmek için kullanılır (Aşık, 1994, s. 24). Vücut özelliği simetrik olmayan kişiler için kalıp hazırlanırken en iyi sonuç drapaj tekniği ile elde edilir. Ayrıca giysinin bitmiş şeklini görme, kişinin görüşünü, prova ve kontrol becerisini de geliştirir (Çağdaş, 2002, s. 35). Drapaj yöntemi özellikle vücuda mükemmel derecede uyum gösteren kalıpların geliştirilmesinde en sağlıklı yöntem iken; emek ve materyal yönünden pahalıdır (Ercan, 1994, s. 54).

2.4.4.4. Pratik Yöntem İle Kalıp Elde Etme

Vücut ve model özelliğine göre, kağıt veya kumaş üzerine, belli ölçülere dayanarak veya göz kararı ile kolay yolla kalıp elde edilen bir yöntemdir (Bayraktar, 1996, s. 79). Bu yöntemle kumaşı kesebilmek için daha önce edinilen bilgilerden faydalanılır (Karaman, 1974, s. 31). Diğer yöntemlere göre daha az zaman alır ve giysi dikmeyi meslek edinmiş kişiler tarafından yaygın bir şekilde kullanılır. Ancak, yöntem ne kadar pratik görünse de; prova yapma zorunluluğu, kumaş, malzeme, zaman ve emek kaybı açısından olumsuz yönleri oldukça fazladır (Çağdaş, 2002, s. 36).

2.4.4.5. Giysi Üzerinden Kalıp Elde Etme

Bitmiş bir giysi üzerinden de kalıp çıkarılabilir (Bayraktar, 1996, s. 78). Kalıbı çıkarılacak olan giysi, bir mankene giydirilir veya masa üzerine yerleştirilir. Giysi üzerine ince bir mülaj kağıdı bollukları içine alacak şekilde iğnelenir ve üzerinde bulunan kup, pens, yan dikiş gibi yerler dikkatle işaretlenir. Giysi üzerinden çıkarılan kalıplar, masa üzerinde düzeltildikten sonra kumaşa yerleştirilir (Karaman, 1974, s. 31).

Kalıp hazırlamada kullanılan, en kolay yöntemlerden biri olan giysi üzerinden kalıp hazırlama, sıklıkla kullanılmayan bir yöntemdir. Bunun nedeni drapeli veya buna benzer model özellikleri bulunan giysilerin kalıplarının bu yöntemle elde edilemeyişidir. Ayrıca bu yöntemle giysi modeli kopya edilmiş olacağından, özgün giysi tasarımı hazırlamaktan bahsedilemez (Çağdaş, 2002, s. 36).

2.4.4.6. Bilgisayar Destekli Kalıp Çizim Yöntemi İle Kalıp Elde Etme

Teknolojinin gelişmesiyle beraber giyim endüstrisinde de bilgisayarlarla kalıp elde etmek mümkün hale gelmiştir. Model tasarımı, kalıp hazırlama, kalıp serilendirme gibi işlemler kısa sürede yapılabilmektedir (Aşık v.d., 1994, s. 24).

Ayrıca ürün kalitesini yükseltmesi, yeni modeller hazırlayabilmek için daha çok zaman kazandırması, zamandan tasarruf sayesinde verimliliğin artması, daha az kontrol gerektirip, hata oranının az olması, firma içi ve dışı iletişimin geliştirilmesi açısından da yararları sayılabilir (Lectra, 1997; Eray, Çoruh, 2000, s. 53’den).

Oldukça pahalı bir yöntem olmasına rağmen, yüksek verimliliği sayesinde kendisini kısa sürede amorti etmekte, bu yüzden de giyim üretimi yapan işletmeler tarafından sıklıkla tercih edilmektedir.

Günümüzde kullanılan çeşitli firmalara ait giysi tasarımı, kalıp çizimi ve serilendirme yapan yazılımlar bulunmaktadır. Bu yazılımları yapan en bilinen firmalar ve programları; Fransız Lectra firması kalıp serilendirme ve pastal hazırlama için

“Moderis” ve “Diamino”, giysi tasarımı için geliştirdikleri “Prostyle” programı; Amerikan Gerber firmasının kalıp serilendirme ve pastal programı “Accumark” ve giysi tasarımı için “Gerber Designer” yazılımı; Alman Assyst firmasının geliştirdiği kalıp ve pastal hazırlama için “Assystform” ve “Assystcost” programlarıdır (Bulgun, Başer, 2000, s.114,115).

Hızla gelişen teknoloji ile beraber, bilgisayar sistemlerinin grafik yetenekleri artık tasarımın estetik üstünlüklerini gerçek bir örnek ürüne başvurmaksızın değerlendirebilecek bir aşamaya ulaşmıştır (Ercan, 1990, s. 221). İngiltere’de vücudun hareket halindeki değişimini simüle edip, buradan yola çıkarak kalıp hazırlayan uzman programlar üzerinde de çalışmalar vardır (Gray, 1995; Başer, 1996, s. 18’ den).