Soru 27. " Gökyüzünde düğün var deseler, kadın merdiven kurmaya kalkar."68
Tablo 104. Niğde ve Mersin'de Görev Yapan Din Görevlilerinin Kadın ve Aile İle İlgili 27. Sıradaki Atasözüne Verdikleri Cevaplar
68 Yurtbaşı, Metin, Sınıflandırılmış Türk Atasözleri, s. 147, Özdemir Yay., Ankara, 1994
Soru 29. "Cuma günü, dua edenler için icabet edilen bir saat vardır. Ancak kocasını öfkelendiren kadınlar bundan müstesnadır."
İl Merkezi İlçe Merkezi Kasaba Köy
Toplam
Sayı % Sayı % Sayı % Sayı %
Ayet - - - 1 1,8 1 %0,3 Sahih Hadis 23 24,7 22 26,5 24 31,6 25 43,9 94 %30,4 Mevzu Hadis 41 44,1 38 45,8 34 44,7 22 38,6 135 %43,7 Atasözü 1 1,1 1 1,2 - - 1 1,8 3 %1,0 Cevapsız 28 30,1 22 26,5 18 23,7 8 14,0 76 %24,6 Toplam 93 100,0 83 100,0 76 100,0 57 100,0 309 %100,0
Soru 27. " Gökyüzünde düğün var deseler, kadın merdiven kurmaya kalkar." NİĞDE MERSİN Toplam Sayı % Sayı % Ayet - - 1 0,9 1 %0,3 Sahih Hadis 1 0,5 3 2,6 4 %1,3 Mevzu Hadis 12 6,2 8 6,9 20 %6,5 Atasözü 153 79,3 78 67,2 231 %74,8 Cevapsız 27 14,0 26 22,4 53 %17,2 Toplam 193 100.0 116 100.0 309 %100
Niğde’de görevli din görevlilerinden 153 kişi (%79,3) bu soruya doğru cevap vermişlerdir. Mersin’deki din görevlilerinden ise 78 kişi (%67,2) bu atasözünü doğru cevaplamışlardır. Bu atasözünü Niğde’deki din görevlileri daha fazla bilmişlerdir.
Tablo 105. Görev Unvanlarına Göre Din Görevlilerinin Kadın ve Aile İle İlgili 27. Sıradaki Atasözüne Verdikleri Cevaplar
İmamlardan 168 kişi (%75,3), müezzinlerden 36 kişi (%73,5) ve K.Kursu öğreticilerinden 27 kişi (%73,0) bu atasözüne doğru cevap vermişlerdir %75,3 oranıyla imamlar ve müezzinler daha fazla bu soruyu doğru cevaplandırmışlardır.
Tablo 106. Yaş Gruplarına Göre Din Görevlilerinin Kadın ve Aile İle İlgili 27. Sıradaki Atasözüne Verdikleri Cevaplar
Soru 27. " Gökyüzünde düğün var deseler, kadın merdiven kurmaya kalkar." İmam Müezzin K.K.
Öğreticisi Toplam
Sayı % Sayı % Sayı %
Ayet 1 0,4 - - - - 1 %0,3 Sahih Hadis 2 0,9 1 2,0 1 2,7 4 %1,3 Mevzu Hadis 16 7,2 3 6,1 1 2,7 20 %6,5 Atasözü 168 75,3 36 73,5 27 73,0 231 %74,8 Cevapsız 36 16,1 9 18,4 8 21,6 53 %17,2 Toplam 223 100,0 49 100,0 37 100,0 309 %100
Soru 27. " Gökyüzünde düğün var deseler, kadın merdiven kurmaya kalkar."
18–30 31–40 41–50 51 ve Üstü
Toplam
Sayı % Sayı % Sayı % Sayı %
Ayet - - 1 1,0 - - - - 1 %0,3 Sahih Hadis 1 1,8 1 1,0 2 1,4 - - 4 %1,3 Mevzu Hadis 2 3,6 7 6,8 10 7,0 1 14,3 20 %6,5 Atasözü 47 83,9 84 81,6 98 68,5 2 28,6 231 %74,8 Cevapsız 6 10,7 10 9,7 33 23,1 4 57,1 53 %17,2 Toplam 56 100,0 103 100,0 143 100,0 7 100,0 309 100,0
Yaş gruplarından 18-30 aralığındaki 47 kişi (%83,9), 31-40 aralığındaki 84 kişi (%81,6), 41-50 aralığındaki 98 kişi (%68,5) ve 51 yaş üzerindeki 2 kişi (%28,6) bu atasözünü doğru cevaplamışlardır. 18-30 yaş grubundakiler daha başarılı olmuştur. Tablo 107. Hizmet Yılına Göre Din Görevlilerinin Kadın ve Aile İle İlgili 27. Sıradaki Atasözüne Verdikleri Cevaplar
Hizmet yılı 1-5 aralığındaki 40 kişi (%78,4), 6-10 aralığındaki 47 kişi (%83,9), 11-15 aralığındaki 27 kişi (%84,4), 16-25 aralığındaki 99 kişi (%70,7) ve 26 yıldan fazla yaş grubundakilerden ise 18 kişi (%60,0) bu atasözünü doğru cevaplamışlardır.
Tablo 108. Eğitim Durumlarına Göre Din Görevlilerinin Kadın ve Aile İle İlgili 27. Sıradaki Atasözüne Verdikleri Cevaplar
Soru 27. " Gökyüzünde düğün var deseler, kadın merdiven kurmaya kalkar."
1-5 6-10 11-15 16-25 26 ve Üzeri
Toplam
Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı %
Ayet 1 2,0 - - - 1 %0,3 Sahih Hadis 2 3,9 - - - - 2 1,4 - - 4 %1,3 Mevzu Hadis 1 2,0 6 10,7 1 3,1 8 5,7 4 13,3 20 %6,5 Atasözü 40 78,4 47 83,9 27 84,4 99 70,7 18 60,0 231 %74,8 Cevapsız 7 13,7 3 5,4 4 12,5 31 22,1 8 26,7 53 %17,2 Toplam 51 100,0 56 100,0 32 100,0 140 100,0 30 100,0 309 100,0
Soru 27. " Gökyüzünde düğün var deseler, kadın merdiven kurmaya kalkar." Ayet Sahih Hadis Mevzu Hadis Atasözü Cevapsız
Toplam
Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı %
Lise - - - 1 100,0 - - 1 %100 İ.H.L. - - 1 1,4 2 2,8 53 74,6 15 21,1 71 %100 Ön Lisans 1 0,6 3 1,8 12 7,2 123 74,1 27 16,3 166 %100 İlahiyat - - - - 2 9,5 16 76,2 3 14,3 21 %100 D.K.A.B - - - 1 100,0 - - 1 %100 Diğer Lisans - - - - 4 9,3 32 74,4 7 16,3 43 %100 Yüksek Lisans - - - 5 83,3 1 16,7 6 %100 Toplam 1 0,3 4 1,3 20 6,5 231 74,8 53 17,2 309 %100
Ortaöğretim mezunlarından 54 kişi (%74,6), ön lisans mezunlarından 123 kişi (%74,1) ve yüksek öğretim mezunlarından 54 kişi (%76,0) bu atasözünü doğru bilmiştir. %76,0 oranıyla yüksek öğretim mezunları diğerlerinden daha başarılıdır
Tablo 109. Görev Yeri Türüne Göre Din Görevlilerinin Kadın ve Aile İle İlgili 27. Sıradaki Atasözüne Verdikleri Cevaplar
İl merkezinde görevli 65 (%69,9), ilçe merkezindeki 58 (%69,9), kasabadaki 59 (%77,6) ve köydeki 49 (%86,0) din görevlisi bu atasözünü doğru bilmişlerdir. Oranlara bakıldığında il merkezinde görev yapan din görevlilerinin diğer meslektaşlarından daha başarılı olduğu görülmektedir.
Din Görevlilerin Kadın ve Aile İle İlgili İfadelere Verdikleri Cevapların Değerlendirilmesi
Konu ile ilgili ayetin bilinme oranı Niğde’de daha fazladır. Ancak genel olarak bakıldığında %41,1 bilinme oranı oldukça düşüktür. Bayan din görevlilerinin erkek meslektaşlarına göre bu ayeti bilme oranı oldukça fazladır. Din görevlilerinden %21,7’si, bu ayeti mevzu hadis olarak düşünmüşlerdir. Günümüzde kadın hakları ile ilgili tartışmalar oldukça yaygındır. Erkek ve kadınların eşit haklara sahip olması ile ilgili yıllardan beri devam eden bu tartışmalardan din görevlilerinin de etkilenmemesi mümkün değildir. Kanaatimizce ilgili ayetten haberi olmayan din görevlileri, ayette geçen erkeklerin kadınlar üzerine hâkim olması meselesini mevzu rivayet saymışlardır.
Sahih hadislerden en çok bilineni %81,2 ile 30. rivayettir. En az bilineni ise %35,9 ile 28. rivayettir. 30. sorunun en fazla bilinen sahih hadis olmasında ilgili rivayetin
Soru 27. " Gökyüzünde düğün var deseler, kadın merdiven kurmaya kalkar."
İl Merkezi İlçe Merkezi Kasaba Köy
Toplam
Sayı % Sayı % Sayı % Sayı %
Ayet - - - 1 1,8 1 %,3 Sahih Hadis 2 2,2 1 1,2 1 1,3 - - 4 %1,3 Mevzu Hadis 6 6,5 8 9,6 5 6,6 1 1,8 20 %6,5 Atasözü 65 69,9 58 69,9 59 77,6 49 86,0 231 %74,8 Cevapsız 20 21,5 16 19,3 11 14,5 6 10,5 53 %17,2 Toplam 93 100,0 83 100,0 76 100,0 57 100,0 309 %100,0
çok meşhur bir rivayet olmasının etkisinin olduğu kanaatindeyiz. Çünkü evlilik ile ilgili neredeyse her vaaz veya hutbede bu rivayet kullanılmaktadır. 28. soruda din görevlilerinin %9,4’ü bu hadisi ayet olarak işaretlemişlerdir. Burada ‘bir şeyin helal veya haram olması ancak Kur’an’da geçiyorsa mümkündür.’ gibi bir anlayışın etkisi vardır. Bu nedenle Peygamberimizin (s.a.v.) teşrî görevinin varlığıyla ilgili bir bilgi eksikliğinin olduğu kanaatindeyiz. Nitekim kadının halası veya teyzesi üzerine nikâhlanamayacağı69, katil olan kişinin varis olamayacağı70, kadınlarla mut'ayı ve ehli eşek etlerinin yenmesinin haram kılınması71 gibi Kur’an’da olmayan tamamen hadislerle yasaklanan konular vardır. Hadisin sonunda geçen ‘haram kılmak’ ifadesini din görevlileri dikkat etmeden ayet olarak düşünmüş olmalıdırlar. Aynı rivayeti din görevlilerinin %18,4’ü mevzu olarak değerlendirmişlerdir. Erkek ve bayan din görevlilerinin bu rivayeti sahih olarak bilme oranları birbirine yakındır. Ancak mevzu olarak bilinme oranlarında erkekler bayanlardan büyük oranda geride kalmıştır; sadece bir bayan din görevlisi bu hadise mevzu derken ( %2,7 ), erkek din görevlilerinden 56 kişi ( % 20,5) bu hadise mevzu demişlerdir. Mevzu rivayetlerden ise en çok bilineni %59,5 ile 25. sorudur. En az bilineni ise %43,7 ile 29. sorudur. 25. sorunun diğerlerinden fazla bilinmesinin sebebi bir önceki hadiste geçen kadınların dört sebepten dolayı nikâhlanmasıyla ilgili sahih hadisin bu rivayetle çelişmesinin etkisinin olduğu kanaatindeyiz. 29. sorunun ise bilinme oranının düşük olmasında rivayetin ilk cümlesinin sahih hadislerde geçen ifadeyle72 paralellik arz etmesinden kaynaklandığı kanaatindeyiz. Bu nedenle 94 din görevlisi (%30,4), ilk cümleyi okur-okumaz geri kalan kısma dikkat etmeden bu rivayeti, sahih hadis olarak işaretlemiş olmalıdırlar. Son olarak bu bölümde bayan din görevlileri, konuyla ilgili sahih hadisleri bilme başarılarını mevzu rivayetlerde gösterememişlerdir.