Kızların problemli internet kullanımının yordayıcılarına ilişkin bulgular Ergenlerin problemli internet kullanımının yordayıcılarının cinsiyete göre değişimini

belirlemek üzere kız ve erkek ergen gruplarına ilişkin veriler üzerinde ayrı ayrı

regresyon analizi gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda kız ergenlerin verilerinin doğrusal çoklu hiyerarşik regresyon analizi yapılabilmesi için verilerin regresyon öncesi

uygunluğu değerlendirilmiştir.

İlgili değişkenler (psikolojik ihtiyaç, kimlik statüsü, heyecan arama, yaşam doyumu) ile problemli internet kullanım davranışı arasındaki ilişkinin doğrusallığı ve puanların normal dağılım gösterip göstermediğini grafikler ile incelenerek

değerlendirilmiş ve değişkenler arasında doğrusal bir ilişki olduğu ve normallikten önemli sapmalar olmadığı sonucuna varılmıştır. Ayrıca, analizde yer alan değişkenlere ilişkin uç değerlerin olup olmadığı Mahalanobis uzaklık değerleri hesaplanarak

belilenmiştir. Bu incelemeler sonucunda, Mahalanobis uzaklık değerleri ölçüt

değerlerinin [X²(10)= 29.59, p=.001’e göre] üzerinde olan 22 kişinin verileri uç değer olarak kabul edilmiş ve bu veriler analizden çıkarılmıştır. Böylece, verilerin çok değişkenli normallik varsayımını karşılaması sağlanmıştır.

Yordayıcı değişkenler arasında çoklu doğrusal bağlantı olup olmadığını belirlemek üzere bağımsız değişkenler arasındaki korelasyonlar da incelenmiş, değişkenler arasındaki korelasyon değerleri Tablo 16’da ortaya koyulmuştur.

Tablo 16.

Kız ergenlerin psikolojik ihtiyaç, kimlik statüsü, heyecan arama, yaşam doyumu ve problemli internet kullanım düzeyleri arasındaki korelasyon katsayıları.

Korelasyon

ª Korelasyon katsayıları, Pearson r korelasyon katsayılarıdır.

Tablo 16’dan da görüleceği üzere, en yüksek önemli ilişki problemli internet kullanım düzeyi ile dağınık kimlik statüsü arasındadır (r=.28, p<.05). Ayrıca, yordayıcı

değişkenler arasındaki en yüksek önemli ilişki başarılı kimlik statüsü ile kararsız kimlik statüsü arasındadır (r=.47 p<.05). Tablo 16’daki korelasyon katsayıları, çoklu bağıntı probleminin (multicollinearity) olmadığını göstermektedir. Doğrusal çoklu hiyerarşik regresyon analizi gerçekleştirmek için yordayıcı değişkenler olan psikolojik ihtiyaç (sevme/sevilme, eğlenme, özgürlük ve güç ihtiyaçları) [Model 1], kimlik statüsü düzeyleri (başarılı kimlik, kararsız ipotekli ve dağınık kimlik statüleri) [Model 2], heyecan arama [Model 3], ve yaşam doyumu [Model 4] değişkenleri sırasıyla dört blokta analize alınmıştır, gerçekleştirilen doğrusal çoklu hiyerarşik regresyon analizine ilişkin sonuçlar Tablo 17’de sunulmuştur.

Tablo 17.

Kız ergenlerin psikolojik ihtiyaç, kimlik statüsü, heyecan arama, yaşam doyumunun problemli internet kullanım düzeyi üzerindeki yordayıcılığına ilişkin doğrusal çoklu

hiyerarşik regresyon analizi sonuçları

*p<.05, **p<.01, ***p<.001, sd=10, 2252

Tablo 17 incelendiğinde regresyon modelinin genel olarak önemli olduğu (F değerleri önemli olduğu için) sonucuna ulaşılmıştırç Yordayıcı değişkenlerden hangilerinin regresyon modeline önemli bir biçimde katkı sağladığı en son model dikkate alınarak incelenmiş ve eğlenme ihtiyacı, özgürlük ihtiyacı, ipotekli kimlik statüsü ve yaşam doyumunun regresyon modeline önemli bir katkı sağlamadığı (regresyon katsayılarının (ß) .05 düzeyinde önemli olmadığı için) görülmüştür. Daha sonra, bu değişkenler modelden çıkarılarak analiz yeniden yapılmış ve önemli

yordayıcılı olmayan değişkenler çıkartıldıktan sonraki regresyon analizi sonuçları Tablo 18’de sunulmuştur.

Tablo 18.

Kız ergenlerin psikolojik ihtiyaç, kimlik statüsü, heyecan arama, yaşam doyumunun problemli internet kullanım düzeyi üzerindeki yordayıcılığına ilişkin doğrusal çoklu hiyerarşik regresyon analizi sonuçları (önemsiz değişkenler çıkarıldıktan sonra yeniden

gerçekleştirilen analiz).

Tablo 18’de yordayıcı değişkenler olan psikolojik ihtiyaç, kimlik statüsü ve heyecan arama değişkenlerine ilişkin regresyon analizi bulguları verilmektedir. Ayrıca, regresyon analazi gerçekleştirilirken regresyon analizinin bazı sayıltıları da

incelenmiştir. Bu inceleme sonucunda analize ilişkin varyans büyütme faktörü (VIF) değerinin 1.04 ile 1.55 arasında değiştiği ve tolerans değerinin ise .65 ile .97 arasında

değiştiği görülmüştür. Bu değerler, analize ilişkin çoklu bağıntı problemi olmadığını göstermektedir. Ayrıca, analiz sonucunda Durbin-Watson testi sonucunun 1.99 (1.999) olduğu ve bu değerin analizde otokorelasyon bulunmadığı işaret ettiği görülmektedir.

Bu sonuçlar çerçevesinde regresyon analizine ilişkin sayıltıların karşılandığı ve Tablo 18’de yer alan regresyon sonuçlarının önemli olduğu görülmektedir.

Tablo 18’den de anlaşılabileceği üzere değişkenlerin açıklayıcılık gücü açısından, “sevme/sevilme” ve “güç” ihtiyacı değişkenlerinin birlikte toplam varyansın % 6’sını açıkladığı bulunmuştur. Ayrıca, bu toplam varyansa “başarılı kimlik”, “kararsız kimlik” ve “dağınık kimlik” statülerinin birlikte % 8’lik bir artış ile katkıda bulunduğu, “heyecan arama” değişkeninin % 3’lük bir artış ile katkı sağladığı anlaşılmaktadır.

Sonuç olarak, regresyon analizi ile sevme/sevilme ve güç ihtiyaçları, başarılı, kararsız ve dağınık kimlik statüleri ve heyecan arama değişkenlerin birlikte problemli internet kullanım düzeyindeki toplam varyansın % 17’sini önemli bir biçimde açıkladığı ortaya çıkmaktadır.

Tablo 18’deki standardize edilmiş regresyon katsayıları (ß) incelendiğinde ise bağımsız değişkenlerin yordama güçlerine ilişkin bilgiler de gözlenmektedir. İlgili değişkenlerin standardize edilmiş regresyon katsayıları incelendiğinde problemli internet kullanımının en önemli yordayıcısının ve problemli internet kullanımını en çok açıklayan değişkenlerin “başarılı kimlik statüsü” (ß= -.19) ve “heyecan arama” (ß= .19) olduğu görülmüştür. “Başarılı kimlik statüsü” ve “heyecan arama” değişkenlerini ise önem sırasıyla, “dağınık kimlik” (ß=.18), “kararsız kimlik” (ß=.16), “sevme/sevilme ihtiyacı” (ß=-.09) ve “güç ihtiyacı” (ß=-.08) değişkenleri izlemektedir. Bu sonuçlar; kız ergenlerde başarılı kimlik statülerinin, heyecan aramanın dağınık ve kararsız kimlik statülerinin güç ve sevme/sevilme psikolojik ihtiyaçlarının problemli internet kullanımında önemli faktörler olduğunu göstermektedir.

5.3. Erkeklerin problemli internet kullanımının yordayıcılarına ilişkin bulgular