Kırsal Turizm Talebini Etkileyen Faktörler

İnsanları kırsal turizme iten nedenler (ekonomik, toplumsal, kişisel) olduğu gibi, kırların da sahip olduğu bazı kaynaklar insanları buraya çekmektedir. Bu iki etken, aslında birbirini tamamlamakta, ancak kişilere göre biri diğerinden ağır basabilmektedir.

Kırsal turizm talebini etkileyen faktörler şu şekilde sıralanabilmektedir122:

• Günümüzde tatilden beklentilerin değişmesi, yeni tatil anlayışlarının ortaya çıkması ve bunların topluma mal olması,

121 _{European Commission (EC), 1999: 18.} 122 _{Soykan, 1999: 69.}

• Kentsel yaşamın giderek daha stresli, baskıcı ve sınırlayıcı, kurallarla dolu olması,

• Deniz kıyılarının aşırı kullanımı nedeniyle kirlenmesi, betonlaşması ve kentlerden farkının kalmaması,

• Kentsel nüfusu %80-90’lara varan ülkelerde, kentlerden kırlara dönme eğiliminin artması,

• Gelişmiş ülkelerde hem kentsel nüfus yüzdesinin fazlalığı, hem de orta ve yaşlı nüfusun çoğunluğu teşkil etmesi, turizme hazır bir kitle yarattığı gibi, bu insanların büyük kısmının havası temiz, kalabalık olmayan ortamları yeğlemesi, ayrıca bazı hastalıkların tedavisinde ve nekahat döneminde kentlerden uzaklaşma gerekliliği nedeniyle, kırların tercih edilmesi,

• Kentlerde yaşayan insanların bir kısmının kır kökenli oluşu nedeniyle, düzenli ve sürekli olarak aynı yerlere ziyaretlerin yapılması,

• Tatillerinde turizme katılmayı isteyen az ve orta gelirli kesimin, başta yer ve konaklama tesisi seçimiyle ilgili harcamalarında ekonomikliği ön planda tutmak zorunda olmaları nedeniyle, kırsal turizmin onlara hitap etmesi,

• Yoğun iş yaşamıyla kentlerde bunalan kent insanının yalın ve sıcak ilişkiler kurma, dostlar edinme isteği ve ihtiyacı sayılabilmektedir.

2.2.2. Kırsal Turizm Arzını Etkileyen Faktörler

• Su kaynakları; içme ve kullanma suyu olarak yeterli, kaliteli ve temiz olmalıdır.

• Konaklama olanakları ucuz (çadır, karavan, köy ve çiftlik evi, kırsal otel, pansiyon, kiralık oda, akraba ve tanıdık yanında v.b. olabilir), telefon, sıcak su, televizyon gibi konfor olanaklarını da sunmalıdır.

• Kırsal yapılar, kırsal etkinlikler otantik olmalı ve geleneksellik ön planda hissedilmelidir123.

• Doğal güzellikler, ilginç oluşumlar bulunmalı ve korunmuş (doğal parklar, milli parklar gibi) olmalıdır.

• Tarihsel ve kültürel değerler bulunmalı ve korunmuş olmalıdır.

• Spor etkinlikleri (koşu, yürüyüş, tenis, golf, yüzme, binicilik, kayak, futbol, voleybol,...) için uygun ortamlar (yürüyüş yolları, koşu parkları, kayak pistleri, golf alanı, maç sahaları ve su ile ilgili donanımlar,...) olmalıdır.

• Belirli bir kırsal-geleneksel ritim biçimi (dokumacılık, mandıracılık, ağaç işleri, şarap yapımı, seramik eşya yapımı,...) turiste sunulabilmelidir.

• Hizmetler, merkezi veya yerel örgütsel bir yapıda verilmeli, sağlık, güvenlik gibi konularda garanti sağlanmalıdır.

• Hizmetler belirli standartta olmalı, ücretler abartılı olmamalı, turisti oyalayacak zengin animasyonlar yaratılmalıdır.

• Yakın çevre gezileri için olanaklar ve alternatifler yer almalıdır.

• Kırsal halk, turizmi kabullenmiş, bu işi gönüllü yapan, turisti seven ve bu turizm türü için eğitimden geçmiş olmalıdır.

123 _{Soykan, 1999: 70.}

• Tanıtım şart olup yetkili kişiler tarafından doğru kitlelere ve zamanında yapılmalıdır.

2.3. Kırsal Turizm Etkinlikleri

Kırsal turizmde yer alan etkinliklerin bir kısmı spora dayalı olup, diğerleri animasyonel veya gerçek yaşamla ilgili etkinliklerdir. Bu etkinlikler; açık havada veya kapalı mekanlarda, pasif ya da aktif katılarak yapılmakta olup; çocuklar, gençler, yetişkinler ve yaşlılara yönelik özel düzenlemelere de gidilmektedir124.

Kırsal turizmde uygulanan başlıca etkinlikler şunlardır:

• Tarımsal çiftliklerde veya köylerde; tarıma veya hayvancılığa dayalı etkinlikler (sebze, meyve, çiçek v.b. ürünlerin toplanması, ön işleme çalışmaları, hayvan besleme, hayvansal ürünleri elde etme ve değerlendirme peynir-yoğurt-yün v.b. işlemleri),

• Yerel el sanatları ile ilgili uygulamalar (dokumacılık, dikiş-nakış-örgü işleri, seramik, bakır, demir, ağaç, cam işleri v.b.),

• Müze, ören yeri, anıt gibi tarihsel-kültürel yerleri gezme,

• Milli parklar, doğal anıt, hayvanat bahçesi, ilginç oluşumlar v.b.nin ziyareti,

• Yakın çevre turları (yürüyerek, atlı, bisikletli,...),

124 _{Soykan, 1999: 72-73.}

• Piknik,

• Sportif etkinlikler (binicilik, avcılık, balıkçılık, atçılık, golf, trekking, yüzme, yelken, bisiklet, kürek, voleybol, futbol,...),

• Hobi etkinlikleri (fotoğraf çekme, resim yapma,...),

• Animasyonel gösteriler (köy düğünü, halk dansları,...),

• Çeşitli kurslar (geleneksel el sanatları, yemek, spor, müzik, halk dansı, yerel üretim teknikleri, şifalı doğal bitkiler, turizm-çevre-koruma,...),

• Bilimsel inceleme, gözlem ve araştırmalar,

• Yarışmalar (sportif, kültürel),

• Fuar, şenlik, özel kutlama günleri, panayır, festival, eğlence, konser v.b.,

• Okuma salonlarında kitap dergi, gazete v.b.leri okuma,

• Çay bahçesi, kafe v.b. yerlerde buluşma, sohbet,

• Güneşlenme,

• Manzara seyretme,

• Çocuklar ve yaşlılar için düşünülmüş özel etkinliklerdir.

Bütün bu etkinliklerin kırsal turizmde yapılabilmesi, örgütlenmeyi gerekli kılmakta ve kusursuz bir organizasyonu gerektirmektedir.

Kırsal turizmde turiste sunulan bütün bu etkinliklerden başka; kırsal halkı bilinçlendirmek; eğitmek üzere kurslar (yabancı dil kursları,üretimde kaliteyi geliştirme kursları, davranış-iletişim kurma kursları gibi) açılmakta; yani “eğitsel hizmetler” yerine getirilmektedir. Rekreasyonel etkinlikler ile eğitsel etkinliklerin arasındaki fark; birincisinin turistler için, ikincisinin kırsal halk için düzenlenmiş olmasıdır.

2.4. Kırsal Turizmin Etkileri

Gidilen yerin ekonomisi üzerinde kırsal turizmin olumlu ve olumsuz birçok etkileri olmaktadır. Bir taraftan bu yörelerde gelir artışı yaşanırken diğer taraftan bilinçsizce kullanılan doğal ve tarihi güzelliklerin bozulması da söz konusu olmaktadır.

2.4.1. Kırsal Turizmin Olumlu Etkileri

• Kırsal turizm nüfus kaybına uğrama riskleri ile karşı karşıya bulunan yöreleri canlandırmak suretiyle, yöre halkının başka bölgelere göç etmesini önleyebilmektedir125.

• Şehir ve kırsal yöreler arasındaki ilişkilerin gelişmesi, zamanla şehir ve kırsal yöre arasındaki yaşam ve davranış farklılıklarını yumuşatmaktadır.

• Aile bireyleri, küçük çocuklar için daha hoş, daha değişik vakit geçirmeye imkan veren bir ortam bulmaktadırlar.

• Kırsal turizm, kırsal yörelerin kalkınmasına yardımcı olarak ülke ekonomisine katkıda bulunur. Tarımsal ve turistik etkinlikler bir arada ve birbirinin

125 _{Olalı v.d., 1986: 181.}

tamamlayıcısı olarak yer alırsa, hem o yöre hem de ülke ekonomisine önemli olumlu etkilerde bulunmaktadır126.

• Turizm, kırsal yöreler halkına çok çeşitli kaynaklardan gelir kazanma olanakları yaratmaktadır. Tarım ürünleri talebi artmakta, kırsal yörelerde ev ve el sanatları gelişerek ek gelirler çoğalmakta; konaklama, yeme-içme v.b. ilgili tesislerin artması ile istihdam ve ücret gelirleri artmakta; inşaat ve ona bağlı yan sektörler ve gelirleri ile turistik mal ve hizmet sektörü ile kamu hizmetlerinin çoğalması, hem kişisel hem de kamu gelirlerini arttırmaktadır.

• Turistlerin her türlü hizmette belirli bir kalite aramaları yerli halkın da hayat standartlarının yükselmesine yol açmaktadır.

• Turizm, altyapı, konut ve çalışma şartlarının iyileştirilmesine neden olduğundan bu olumlu gelişmeler halkın yararına olmaktadır.

• Kırsal yöreler, turizmin doyum noktasına geldiği ve bu nedenle dinlendiricilik özelliklerini büyük ölçüde yitirmiş bulunan geleneksel tatil istasyonlarının yükünü hafifletir127.

• Kırsal alanların büyük yer tuttuğu bir ülkede turizmi kıyı turizminin egemenliğinden kurtararak tatilleri mekan içinde yaymaktadır.

• Turizm, kırsal alanlarda yeni ekonomik etkinlikler doğmasına yol açar, yörenin ekonomik yapısının esnekliğe kavuşmasına yardım etmektedir128.

• Kırsal turizm, iç turizmi canlandırmaktadır.

126 _{Soykan, 1999: 73.}

127 _{Olalı v.d., 1986: 182.} 128 _{Soykan, 1999: 74.}

2.4.2. Kırsal Turizmin Olumsuz Etkileri

• Kırsal turizm tarımdan gelir sağlayan halkın, tarım sektörü dışına kaymasına neden olmaktadır. Kırsal turizmin plansız gelişimi, tarımsal alanların azalmasına yol açmaktadır.

• Arazi ve diğer gayri menkul fiyatlarında spekülatif artışlar olmaktadır. Kiralama bedelleri aşırı yükselerek, tarım üreticisi tarımdan gelir sağlamak yerine, arazisini boş bırakarak rantı bekler duruma yönelebilmektedir.

• Kırsal alanların aşırı ve yoğun kullanımı, tarımsal alanları, doğal ve kültürel sit alanlarının tahribine yol açarak ekolojik dengeyi bozabilmektedir.

• Kırsal turizmden sağlanan gelir, yerli halka bu geliri tarım dışı hatta o yöre dışında değerlendirme şansı yaratır o da başka sektörlere sermaye akımını kuvvetlendirir ve kırsal turizmi yöreyi kalkındırma amacından uzaklaştırabilmektedir.

• Kırsal alanların aşırı kalabalık olması, çekiciliklerin azalmasına ve otantikliğini kaybetmesine neden olmaktadır.

• Tarımsal ürün deseni değişerek verimlilik azalmaktadır.

• Kırsal yörelerde turizmin gelişmesi sosyal ve kültürel planda yerli halkın tarım yörelerine özgü gelenek ve göreneklerinin kaybolmasına kadar varan bir “kültürel kirlenme” ye neden olabilmektedir Böylece yerli halk ile turist kültürleri arasındaki karışma, yerli halktan turiste karşı birbirlerinden sert çizgilerle ayrılabilen iki aşırı davranış şekli ortaya çıkabilmektedir129.

129 _{Olalı v.d., 1986: 183.}