Küresel Ulaştırma Koridorları

TEN-T (Trans-Avrupa Ulaştırma Ağları)

AB üç temel ağ yapısını uygulamaya almaktadır. Bunlar; Trans-Avrupa Ulaştırma Ağları (TEN-T), Pan-Avrupa Ulaştırma Ağları (Pan European Corridors-PEC) ve Bölgesel Ulaştırma Ağları olarak sıralanabilir. TEN-T ulaştırma ağları 30 öncelikli koridor üzerine kurulmuş, üye ülkelerin birbirleri ile olan bağlantılarını güçlendirmek için geliştirilen projeleri kapsamaktadır. TEN-T

İstanbul Lojistik Sektör Analizi – 2014

64 ulaştırma ağları, AB ile komşuluk politikası dahilinde ilişkisi olan ülkeleri kapsamamaktadır. Bu ülkeleri de kapsayacak şekilde geliştirilen PEC ağları, Avrupa kıtasının bir bütün olarak ulaştırma konusunda daha da etkin bir hale gelmesini garanti altına almaktadır (UND,2010). Avrupa Birliğinin oluşturduğu ve içinde Türkiye gibi aday ülkelerin yanı sıra, Rusya gibi komşuluk politikasına tabi olan ülkelerin de bulunduğu ulaştırma ağlarının Avrupa haritası üzerindeki yeri Şekil 2.1’de görülmektedir.

Şekil 2.1: TEN-T ve PEC Ulaştırma Ağları (AB Komisyonu, 2011)

İstanbul Lojistik Sektör Analizi – 2014

65 TRACECA

Mayıs 1993’te Brüksel’de üç Kafkas ülkesi; Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan ve beş Orta Asya ülkesi; Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan, Özbekistan’ın ticaret ve ulaştırma bakanlarının katılımlarıyla Avrupa-Kafkasya-Asya Taşıma Koridoru (TRAnsport Corridor Europe Caucuses Asia-TRACECA) projesi doğmuştur. Projeye 1996 yılında Moğolistan ve Ukrayna, 1998’de Moldova dâhil olmuşlardır. Daha sonrasında Mart 2000’de ise ilk yıllık toplantıda Bulgaristan, Romanya ve Türkiye TRACECA Projesine katılmışlardır.

TRACECA Projesinin temel amacı, Avrupa Birliği öncülüğünde, AB fonlarının kullanılması ve teknik yardımın alınması suretiyle Avrupa’dan başlayarak Karadeniz, Kafkaslar, Hazar Denizi ve Orta Asya arasında bir taşıma koridorunun oluşturulmasıdır (http://www.traceca-programme.eu/en/home/).

Şekil 2.2.’de TRACECA projesinin parçası olan ülkelerden geçiş güzergahları ve planlanan yeni projeler görülmektedir. Bu proje çerçevesinde Türkiye’nin Kuzey Anadolu bölgesi geçiş güzergâhı olarak belirlenmiştir. Bu çerçevede, devam eden beş adet ana proje bulunmaktadır. Bu projeler; Gerede-Merzifon Karayolu iyileştirilmesi, Refahiye-Erzurum-Gürbulak Karayolu iyileştirilmesi, Mersin Konteyner Limanı, Filyos Limanı, Irmak-Karabük-Zonguldak Hattının Sinyalizasyonu olarak listelenmiştir.

Şekil 2.2: TRACECA Rotaları ve Katılımcı Ülkelerin Durumu (AB Komisyonu, 2011)

İstanbul Lojistik Sektör Analizi – 2014

66 TRACECA koridoru her zaman için Çin sınırından Güneydoğu Avrupa’ya kadar ulaşan bir ülkeler koridoru olmuştur. Viyana’daki TRACECA toplantısında TRACECA ülkeleri ve Avrupa Komisyonu ilk TRACECA haritasını onaylamıştır. Denize sınırı olmayan ülkeleri de içeren koridordaki ağ, 34 demiryolu hattı ve 12 limanı kapsamakta, 37 otoyol, 27 demiryolu sınır geçiş noktasından oluşmaktadır (www.traceca-org.org). TRACECA Koridoru özellikle denizle bağlantısı olmayan Merkez Asya ülkeleri için, dış ticaretlerini ve ulaştırma ağlarını geliştirebilmeleri açısından oldukça önem taşımaktadır.

Viking Koridoru

2002 yılında Litvanya, Belarus ve Ukrayna demiryolları, kargo liman işletmeleri, Klaipėda, Ilyitchovsk ve Odessa limanları arasında imzalanmış demiryolu ve denizyolu taşımacılığını içeren bir karma taşımacılık projesidir. Proje ile hedeflenen amaç Baltık Denizine kıyısı olan Litvanya’nın Klaipėda limanını demiryolu hattı ile Ukrayna’nın Karadeniz’e kıyısı olan Ilyitchovsk ve Odessa limanlarına bağlamaktır. Proje dâhilinde faaliyette bulunan demiryolu hattına Viking Treni ismi verilmiştir. Viking Treni ile ilk konteynır taşımacılığı 2003 yılında başlamıştır. Şekil 4’te görebileceğiniz Viking Tren hattının toplam uzunluğu 1.734 km.dir ve bu mesafe ortalama olarak 50 saatte kat edilmektedir.

Viking Projesi, 2002 yılında Litvanya, Belarus ve Ukrayna demiryolları arasında imzalanmış ve hayata geçmiş bir demiryolu taşımacılık projesi durumundayken, Gürcistan, Ermenistan, Suriye, Bulgaristan, Yunanistan ve Türkiye gibi ülkelerin katılımını planlaması ile bir uluslar arası karma taşımacılık projesine dönüşmüştür (Luică, 2013).

Viking treni ile limanlara 20 ve 40 TEU’luk konteyner taşımacılığı yapıldığı gibi aynı zamanda soğutmalı konteynerlerin, demiryolu vagonlarının, römorkların, kamyonların ve yarı römorkların taşınması da yapılmaktadır. Şekil?’de 2003 yılından 2013 yılına kadar Viking Treni ile yapılmış toplam konteynır taşımacılığı miktarları verilmiştir. Viking Projesi dâhilinde ki Viking Treni Litvanya Demiryolları (LG), Ukrayna Ulusallaştırılmış Taşımacılık Şti (LISKI) ve Belirtertrans (Belarus Ulusal taşımacılık Şti) tarafından işletilmektedir (www.portofklaipeda.lt, 2014).

İstanbul Lojistik Sektör Analizi – 2014

67 Şekil 2.3: Viking Treni geçiş güzergâhı (Butnorius, 2010)

2012 yılı içerisinde UTİKAD, Litvanya Taşıma İşleri Organizatörleri Derneği LINEKA ile işbirliği anlaşması imzalamış ve Viking Projesinin bir tarafı durumuna gelmiştir. Viking Projesi çerçevesinde, UTİKAD ve LINEKA dışında Türkiye Devlet Demiryolu, Haydarpaşa Limanı ile Litvanya Demiryolları, Klaipeda Limanı arasında, JSC Litvanya Demiryolları ile Yeğenler Lojistik (Türkiye) arasında, JSC Litvanya Demiryolları, JSC Plaske (Ukrayna) ile Arkas Ukrayna Ltd.(Türkiye) arasında, EWTCA (Litvanya) ile ICITAP (USA) arasında, LAM-Lyonel A.

Makzume Vapur Acentalığı A.Ş. (Türkiye) ile JSC Litvanya Demiryolları arasında, JSC Litvanya Demiryolları ile MÜSİAD arasında çeşitli işbirliği anlaşmaları imzalanmış bulunmaktadır (www.utikad.org.tr, 2014).

Son dönemlerde Viking Projesi ile ilgilenen ülkeler arasına Türkiye dışında, Moldova, Bulgaristan, Romanya, Gürcistan, Ermenistan, Yunanistan, Suriye ve İsveç gibi ülkelerde eklenmiştir. Türkiye Doğu ile Batı arasında geçmişten günümüze birçok ticaret koridorunda köprü görevi görmüştür. Viking Projesinin hayata geçmesi ile Türkiye bu kez Kuzey ile Güney arasında köprü görevi üstlenecektir. Viking Projesi ilerleyen yıllar ile birlikte İskandinav ülkelerini Baltık Denizi üzerinden Litvanya, Belarus ve Ukrayna demiryolu hattı boyunca

İstanbul Lojistik Sektör Analizi – 2014

68 Karadenize, Karadeniz üzerinden Samsun limanına ve Anadolu üzerinden Orta Doğu ve TRACECA koridoru ile bağlantılı olarak Kafkasya ve Orta Asya’ya bağlamayı planlayan önemli bir proje konumundadır.

 Viking Projesi birçok ülkeyi içine alan ve Odessa Limanı'ndan yapılan yüklemenin Baltık Denizi'ne kadar oradan da İskandinav ülkelerine ve diğer ülkelere geçişinde sistem değiştirmeden tek hat üzerinden taşınmasını sağlayan bir projedir.

 VIKING kavramının en güçlü yanı tek bir yerden sınır geçiş çözümüdür.

 VIKING intermodal treni, Litvanya, Beyaz Rusya ve Ukrayna ile liman şirketleri Odessa ve Klapeda, Ilyichevsk limanlarının ortak projesidir.

 VIKING treni denizyolu-demiryolu aktarma terminali, RO-RO ve LO-LO taşımacılık çözümü olarak tasarlanmıştır.

 20, 40, 45 feet evrensel ve özel konteynerler, römorklar, kamyonlar ve yarı römorkların taşınmasıdır.

 Konteynerli vagonlar ve yük trenleri Litvanya’daki Klaipeda Ilyicheck ve Odessa limanlarına ve Beyaz Rusya, Litvanya’daki ve Ukrayna’daki rota üzerindeki demiryolu istasyonlarına taşıma yapacaktır.

 Rota Ilyichevsk (Odessa) Kiev, Minsk Klapedia, Ukrayna, Beyaz Rusya ve Litvanya’dır.

 Uzaklık 1734 kmdir. Yolculuk süresi 48 saattir. AB sınırlarının trenle geçme süresi ise 30 dakikadır.

 Kolay sınır geçişleri ve gümrük prosedürleri (nakliye taşımacılık yönetim sistemi KROVINYS, Gümrük ve sınır geçiş prosedürlerinin kolayca ve hızlıca yapılmasına olanak vermektedir. Cazip tarifeler ve güvenlik, çevre dostu taşımacılık imkanı sunmaktadır.