Kültür Turizmi

Kültür turizmi, insanların ziyaret ettikleri ülkenin kendine has kültürünü ve özelliklerini tanıma, gelenek ve göreneklerini öğrenme ve yeni yerler keĢfetme amacı ile seyahat etmesi olarak tanımlanabilir.

Kültür turizmi girdilerinin büyük bir kısmı doğal tarihi ve kültürel nitelikli olduğundan dıĢa bağımlılığı azdır. Dolayısı ile ithalat gereksinimi diğer sektörlere göre düĢüktür. Kültür turizmi iyi kurgulandığında bölgeler arası dengesizliği giderici özelliğe sahiptir. Kültür turizmi ekonomik kalkınmaya, bölgesel çeĢitliliğe, sürdürülebilir geliĢmeye, barıĢa, değiĢik kültürler arasındaki anlaĢmaya katkıda bulunur. Yaratıcı endüstrilerin geliĢimini hızlandırır.

Kültür turizminde en çok ziyaret edilen ve pastadan en çok pay alan kentler Paris, Roma, Londra, Venedik, Atina, Barselona, Prag, Floransa, Lizbon, BudapeĢte,

6,9 _6,5 5,5 5,2 5 _{4,3 4,5 4,2 4,3 4,2} 25,9 23,5 27,9 25,2 _24,7 19,8 17,3 _16,6 20,8 18 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 TURĠZM VE EKONOMĠ

TURĠZM GELĠRLERĠNĠN GSYH ĠÇĠNDEKĠ PAYI CARĠ FĠYATLARLA (%) TURĠZM GELĠRLERĠNĠN ĠHRACAT ĠÇĠNDEKĠ PAYI (%)

100

Berlin, Ġstanbul, Moskova, Edinburg, Dublin, Glasgow, Rotterdam, Pecs, Liverpool, Brüksel ve Helsinki‟dir. Bu Ģehirler içinde Ġstanbul en çok ziyaret edilen 16. kent konumundadır (Pekin, 2011:203).

Kültür turistleri farklı kültürler varlıkları tanımak isterler. Turistlerin diğer ülkelerin sahip oldukları kültürel mirasa olan ilgileri sonucu geliĢen kültür turizmi deniz ve kum turizminden farklı özellikler taĢır. Kültür turizmin temelini kültürel varlıklar (tarihi yerler, müzeler, sit alanları, mimari yapılar, anıtlar vb.) oluĢturur. Kültür turizmine katılan turistler de diğer turizm türlerine katılan turistlerden farklı demografik yapıya sahiptir. Silberberg (1994:7-8) Amerika ve Kanada‟da kültür turizmine katılan turistleri diğer turistlerden ayıran özelliklerini Ģu Ģekilde özetlemiĢtir:

Gelir ve eğitim düzeylerinin daha yüksektir

Ziyaret ettikleri bölgede daha uzun kalırlar.

Daha çok otel ve motellerde kalırlar.

AlıĢveriĢ olanaklarından daha fazla yararlanırlar.

Silberberg‟in sıraladığı özellikler genelde bütün ülke kültür turistleri ile benzerlikler taĢımaktadır. Kültürel turizm için gelen yabancı ziyaretçilerin diğer ziyaretçilerden günde 62 Dolar, her ziyarette de 200 Dolar fazla harcama yaptıkları hesaplanmıĢtır (Sezer, 2010:43). Ayrıca kültürel turizm için gelenler genelde birden fazla turizm bölgesini ziyaret etmektedirler.

Turizm geliri ziyaretçi sayısı ile ters orantılı geliĢmektedir. Son 10 yıllık süreç içinde turizm gelirleri artarak 2010 yılında 20,8 milyar Dolara ulaĢmıĢtır (bkz ġekil 13). KiĢi baĢı gelir ise 2000‟li yıllarda 700 Dolardan 2010‟da 546 Dolara inmiĢtir; öte yandan gelen ziyaretçiler gelir yapılarına göre incelenildiğinde son 10 yılda ülkemize gelen yüksek gelirli yabancı ziyaretçilerin arttığı görülmektedir (TÜROFED, Mart 2011:17).

101

ġekil 13: Turizm Geliri Kaynak: TÜĠK; Ekonomik Göstergeler, III/2010

Kültür turizmi toplam turizm talebinde önemli bir paya sahiptir. UNWTO‟ya göre, dünya genelindeki tüm turizm turlarının %37si kültürel turizme aittir ve her yıl ortalama %15 oranında arttığı tahmin edilmektedir. ÇeĢitli ülkeler kültür miraslarını kültür turizmi altında turizm pazarına sunarak turizmden aldıkları payı arttırmayı hedeflemiĢlerdir. Kültür turizminin temel dayanaklarından biri de müzelerdir. Turizm geliĢtikçe müzeler de yeni ziyaretçi elde eder. Turizm için de gidilecek yerlere ihtiyaç vardır. Müzeler ise çekicilikte birinci sırada yer alır.

Türkiye‟ye gelen yabancı ziyaretçilerin ancak % 25i ülkedeki müzeleri ziyaret etmektedir (Pekin, 2010:194). Türkiye kültür turizminde büyük potansiyele sahiptir ve bu potansiyeli geliĢtirmeye çalıĢmalıdır. Türkiye Turizm Stratejisi-2023 Belgesi‟nde belirlenen stratejik hedefler çerçevesinde 2023 yılında 63 milyon turist, 86 milyar Dolar dıĢ turizm geliri ve yabancı turist baĢına 1,350 Dolar gelire ulaĢılması öngörülmektedir. (http://www.sp.gov.tr/documents/Turizm_Strateji_2023.pdf, 22/6/2011). 2023 yılında 2010 yılı verileri temel alınarak (27 milyon turist) turist sayısında %133‟lük, turist baĢına gelirde ise %147‟lik bir artıĢ beklemek bir iddialı bir hedeftir. Hedefin gerçekleĢmesi için doğru kültür politikaları oluĢturulması ve izlenilmesi tavsiye edilir.

10,067 11,900 13,203 15,887 18,153 16,851 18,487 21,950 21,249 20,806 0,000 5,000 10,000 15,000 20,000 25,000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 TURĠZM GELĠRĠ (MĠLYAR USD)

102

4.3.1 Müzeler Kültür Turizmine için Neler Yapmalıdır?

Müzeler turizm acenteleri ve tur operatörleri ile birlikte turistler için hafta sonu paket turları geliĢtirebilirler. Böylece hafta içi daha yoğun olan müzeler ziyaretçilerini hafta sonuna kaydırarak mekânlarını daha etkin bir Ģekilde kullanmıĢ olur. Kongre turizm ile gelen kongre turistlerinin eĢleri veya ailelerine müze ziyaretleri paket Ģeklinde sunulabilir. Müzelere müze kart çıkartılarak yabancı ziyaretçilerin kaldıkları süre içersinde birden fazla kere müzeyi ziyaretleri teĢvik edilir. Böylece ziyaretçiler müze mağaza ve lokantalarında daha çok alıĢveriĢ yapma imkânına sahip olurlar. Müzeler civardaki dükkânlar, eğlence yerleri, lokantalar, tiyatrolar, opera vs ile anlaĢarak ziyaretçilere indirimli giriĢ sağlayabilirler. Müzeler, ziyaretçileri daha fazla harcama yapmaya teĢvik eder, bölgesel canlanmaya katkıda bulunur.

Ġstanbul‟a 2010 yılında yaklaĢık 7 milyon yabancı ziyaretçi gelmiĢtir. Son yıllarda yabancı ziyaretçi sayısın artmasına rağmen konaklama süresi kısalmıĢtır. 1993 yılında 4 gece olan konaklama sayısı 2009 yılında 2,3 geceye düĢmüĢtür. Bu sayı Paris‟te 4,1 gün, Londra‟da ise 6 gündür (Aksoy, Enlil, 2010:156). Eğer Ġstanbul‟a daha fazla yabancı ziyaretçi gelsin arzu ediliyorsa ki hedef 15-20 milyon turisttir, kentin gelenlere sunacağı kültürel mekânlar olması Ģarttır. Türkiye‟deki müzelerin bir günde alabileceği ziyaretçi kapasitesi bellidir. Zaman geçirmeden yeni kültürel mekânlar ve güzergâhlar yaratılmalı, turistik ürünler kültür ve sanat etkinliklerini kapsayacak Ģekilde çeĢitlendirilmelidir. Ancak bu Ģekilde konaklama süresi uzatılabilir, yabancı ziyaretçi sayısı arttırılabilir. Kongre, alıĢveriĢ, golf, sağlık, spor turizmleri de ülke için önemlidir ancak trafik sorunları, çevreyi kirletebilecek marinalar, golf sahaları için gereken su vb gibi konular dikkate alındığında kültür turizmi sürdürülebilir turizm için Ģarttır.