Köprü, Geçit ve Yol Kenarı Dikey Bahçe Uygulamaları

Ulaşım arterleri üzerinde yer alan dikey bahçeler; yeşil alanı bulunmayan yol güzergahlarındaki duvarları, dikey bahçeler ile yeşile dönüştürerek hem trafiğin stresini azaltmakta ve görsel etki yaratmakta hem de yol kenarındaki habitatlar için yaşam alanı sunmaktadır.

3.2.1.1 Bayrampaşa E-5 Karayolu (Topkapı-Maltepe)

Bayrampaşa E-5 karayolu boyunca uzanan bu dikey bahçe uygulaması 2016 yılında tamamlanmış ve toplamda 875 m²’lik alanı kaplamaktadır (Şekil 3.4). Dikey bahçe uygulaması toplamda 15 tablodan oluşmaktadır. Uygulama genelinde doğal ahşaptan ağaç figürlerine ve kayıklara, taştan Galata Kulesi ve Balat siluetine ve plastik materyalden yapılmış gökkuşağı, ay, yıldız, çiçek ve kelebek kabartmalarına yer verilmiştir. Bitkisel tasarım çalışması ile İstanbul yazılmış ve lale deseni oluşturulmuştur. Desenler dışında arka planda 16 çeşit bitki türü kullanılarak doğala yakın bir görüntü elde edilmeye çalışılmıştır. Kullanılan bitki türlerinden bazıları; Carex morrowii, Viburnum tinus, Eounymus silver ʽQueenʼ, Pitosporum tobira ʽNanaʼ, Carex evergold, Abelia grandiflora, Nandina domestica ʽFirepowerʼ, Lonicera nitida, Juniperus pfitzeriana ʽGreenʼ, Juniperus squamata ʽBlue Carpetʼ, Abelia kaleidescope, Eunymus microphylla ʽAureaʼ, Vinca minor, Euonymus fortunei ʽEmerald’n Goldʼ ve Pyracantha coccinea’dır. Eko sanat anlayışı ile tasarlanan dikey bahçede tarihi yarımada manzarası resmedilmiştir. Böylece hem kentin simgelerinden olan Galata Kulesi’ne yer verilerek tanıtımı yapılmış hem de sert duvar dokusu kırılarak bitkilerle doğala yakın bir kent peyzajı oluşturulmaya çalışılmıştır (Yılmaz, 2019).

49

Şekil 3.4: Bayrampaşa E-5 Karayolu (Topkapı-Maltepe) dikey bahçe uygulaması (URL-2, 2019).

3.2.1.2 Edirnekapı D-100 Karayolu (Fatih)

Edirnekapı Şehitlik mevkiinde her iki yönde istinat duvarları boyunca bulunan bu dikey bahçe uygulaması toplamda 4.120,05 m²’lik alanı kaplamaktadır (Şekil 3.5). İstinat duvarının sadece şehitliğe ait olan bölümünde kırmızı begonyalar kullanılmış ve Çanakkale Savaşı’nı simgeleyen ay yıldızlı şehitlik figürü yapılmıştır. Yol boyunca uzanan diğer tüm kısımlarda sadece otsu türlerle geometrik bitkisel tasarım uygulanmıştır. Genel olarak taflan, Osmanlı çimi, bodur alev çalısı, orman sarmaşığı ve mavi çim türlerine yer verilmiştir. Modüler sistemle oluşturulan bu dikey bahçe tasarımında aydınlatma elemanlarına yer verilerek görsel etkinin gece boyunca da sürdürülmesi sağlanmıştır.

Konum olarak metrobüs durağı ve şehitliğin yanında bulunmaktadır. Kentte yaşayanların geçiş güzergahı olması nedeniyle hem kentli psikolojisine hem de trafik sebebiyle oluşan gürültü ve kirliliği azaltarak sürdürülebilirliğe katkı sağlamaktadır (Kırıt, 2018).

Şekil 3.5: Edirnekapı Şehitlik yol kenarı dikey bahçe uygulaması.

50 3.2.1.3 Küçükyalı Bostancı E-5 Karayolu

Anadolu Yakası’nda tek projede yapılmış en büyük dikey bahçe olan Küçükyalı dikey bahçe projesi toplamda 4.005,12 m²’lik alanı kaplamaktadır. Bu alanın 3.246 m²’si bitkisel tasarımla oluşturulmuş yeşil alandır. Geriye kalan kısımlarda paslanmaz ve plexi kesim desenler yer almaktadır (Şekil 3.6). Konum olarak Küçükyalı ve Bostancı kavşakları arasındaki yan yolda yer almaktadır. Bu güzergahın halk tarafından yoğun kullanımı göz önüne alınarak mevcut yüzeyin çirkin beton görüntüsünü kapatmak amacıyla dikey bahçe çalışması yapılmıştır. Ayrıca yoğun trafik bölgelerinde biriken karbonmonoksit gazının insan sağlığına olan zararlarını azaltmak amacıyla dikey bahçe bu bölgede tasarlanmıştır.

Dikey bahçede çelik halatlar üzerine üç farklı bitki türü kullanılarak dalgalı bir desen çalışması uygulanmıştır (Yılmaz, 2019).

Şekil 3.6: Küçükyalı Bostancı E-5 yan yol kenarı dikey bahçe uygulaması (URL-3, 2019).

3.2.1.4 Hasköy Tünel Girişi (Beyoğlu)

Beyoğlu Hasköy tünel girişinde uygulanan dikey bahçe çalışması, toplamda 735 m²’lik alanı kaplamaktadır. Modüler sistemle ahşap paneller üzerine oturtulmuş dikey bahçe tasarımında her panelin içinde aynı otsu türler kullanılarak doku çalışması yapılmıştır (Şekil 3.7). Doğala yakın bir yeşil alan görüntüsü elde edilmek istenmiştir. Hasköy’de uygulanan bu dikey bahçenin tasarımında hem zeminde yetersiz olan yeşil alan miktarı dikey bahçe uygulaması ile arttırılmaya çalışılmış hem de tünelin girişindeki yüksek gri duvar vurgusunu kırarak estetik açıdan kentin sürdürülebilirliğine katkı sağlanması amaçlanmıştır (Yılmaz, 2019).

51

Şekil 3.7: Beyoğlu, Hasköy tünel girişi yol kenarı dikey bahçe uygulaması (URL-2, 2019).

3.2.1.5 Sefaköy Kavşağı (Küçükçekmece)

Küçükçekmece Sefaköy kavşağı, üst yol ayaklarının her iki tarafında da uygulanan dikey bahçe çalışması toplamda 148,07 m²’lik alanı kaplamaktadır. Yol kenarında uygulanan bitkisel peyzaj tasarımının devamı niteliğinde tasarlanan dikey bahçede, modüler sistem kullanılarak iki farklı bitki türü ile kompozisyon oluşturulmuştur (Şekil 3.8). Bitki türleri dikey bahçenin kapladığı alana paralel olarak uyum sağlayan metal bir levha ile birbirinden ayrılmıştır (Yüksel, 2013).

Şekil 3.8: Küçükçekmece, Sefaköy kavşağı yol kenarı dikey bahçe uygulaması (URL-2, 2019).

Sefaköy kavşağında uygulanan dikey bahçe çalışması ile yol kenarı habitatında yaşayan canlıların yaşam alanı biraz daha genişletilerek kent ekosisteminin sürdürülebilirliğine katkı sağlanması amaçlanmıştır (Yüksel, 2013).

52 3.2.1.6 Avrasya Tüneli Giriş ve Çıkışı

Asya ve Avrupa yakasını denizin altından birbirine bağlayan Avrasya Tüneli’nin giriş ve çıkış güzergahında yol boyunca yer alan dikey bahçe çalışması, 2017 yılında tamamlanmıştır. Dikey bahçe çalışması tünelin giriş kısmında 1.192 m²’lik, çıkış kısmında ise 610 m²’lik alanda tasarlanmıştır. Tasarım sürecinde üç farklı bitki türü kullanılarak düz yeşil bir bitki duvarı görüntüsü elde edilmek istenmiştir. Tünelin her iki kısmındaki dikey bahçede paslanmaz metal maddeden oluşan deniz, martılar, yunuslar ve Kızkulesi silüeti bulunmaktadır (Şekil 3.9). Tünel giriş ve çıkışlarında böyle bir tasarımın tercih edilmesinin temel amacı tünelin üstünde yer alan kent peyzajının tanıtılmak istenmesidir. Ayrıca yoğun trafik bölgesi olduğundan araçlardan oluşan hava kirliliğini dikey bahçe tasarımı ile azaltmak amaçlanmıştır (Yılmaz, 2019).

Şekil 3.9: Avrasya Tüneli giriş ve çıkışı yol kenarı dikey bahçe uygulaması (URL-3, 2019).