Irak DıĢ Ticaretinin Sektörel Görünümü

Irak‟ın 2007 ve 2008 yıllarına ait önem arz eden ihracat ve ithalat kalemleri Tablo 39‟da ve Tablo 40‟da gösterilmektedir.

Tablo 39. Irak’ın İhracatı (Milyon ABD Doları)

Ürün Grupları 2007 2008 DeğiĢim(%)

27. Mineral yakıtlar,

mineral yağlar 35.634 (11.366)ABD (5.441)Hindistan (595)Türkiye 60.006 (22.708)ABD (9.461)Hindistan (1.296)Türkiye 68,3 25. Tuz, kükürt, toprak ve

taĢlar, alçılar ve çimento (0,212)Suriye 0,362 (0,098)Lübnan (0,049)Türkiye 133 (59)Çin (20)Hindistan (3)Türkiye 36640,3 28. Ġnorganik kimyasallar 0,028 (0,028)Türkiye 86 (85)Kanada (0,207)Kenya (0,017)Türkiye 307042,8 08. Yenilen meyveler,

kabuklu yemiĢler, turunçgil (36)BAE 49 (8)Fas (0,126)Türkiye 66 (37)BAE (13)Hindistan (0,632)Türkiye 34,6 84. Makine ve cihazlar 4 (1)BAE (0,534)Ürdün (0,402)Türkiye 15 (12)BAE (0,961)Fransa (0,438)Türkiye 275,0 DIĞERLERI 614,7 446 -27,4 LISTE TOPLAMI 35687,3 60.306 68,9 TOPLAM ĠHRACAT 36.302 60.752 67,3

TRADEMAP, www.trademap.org/ veri tabanından yararlanılarak tarafımızca hazırlanmıĢtır (05.08.2010). Tabloda Türkiye‟ye ait değerlerde kullanılan italik yazım Türkiye‟nin söz konusu ülkenin ilgili ürün ihracatında ilk beĢ ülke içinde bulunmadığını ifade ederken, düz yazım belirtilen diğer ülkeler ile birlikte ilk beĢ ülke içinde bulunduğunu ifade etmektedir.

Tablo 39‟a göre, Irak‟ın 2007 ihracatının yüzde 98,1‟i ve 2008 ihracatının yüzde 98,7‟si mineral yakıtlar mineral yağlara aittir. Ġhracatta mineral yakıtlar mineral yağlardan sonra önem arz eden diğer ürünler tuz, kükürt, inorganik kimyasallar, yenilen meyveler, kabuklu yemiĢler, makine ve cihazlardır.

Irak‟ın ihracatının hemen hemen tamamını oluĢturan 27 GTĠP numarasına sahip mineral yakıtlar ve mineral yağlar grubu 2008 yılında yüzde 68,3 oranında artarak 60.006 milyon dolar olmuĢtur. Bu ürün grubunun 2007 yılı ihracatının yüzde 32‟si 2008 yılı ihracatının ise yüzde 38‟i ABD‟ye gerçekleĢtirilmiĢtir. Ġlgili ürün grubunda en önemli ithalatçı konumuna olan ABD 2007 yılında 11.366 milyon dolar ve 2008 yılında 22.708 milyon dolar değerlerinde ithalat gerçekleĢtirmiĢtir. Türkiye ise ithalat değerini yüzde 117,8 artırarak 2008 yılında 1.296 milyon dolara ulaĢmıĢtır.

Irak‟ın ihracatında önem arz eden kalemlerden biri de 25 GTĠP numaralı tuz, kükürt, toprak ve taĢlar, alçılar ve çimento grubudur. Bu ürün grubunun ihracatı 2008 yılında 362 bin dolardan 133 milyon dolara yükselmiĢtir. Bu ürün grubunun en önemli alıcısı 2007 yılında 212 bin dolar ile Suriye iken, 2008 yılında 59 milyon dolar ile Çin olmuĢtur. Türkiye‟ye yapılan ihracat ise 2007 yılında 49 bin dolar iken, 2008 yılında 3 milyon dolara yükselmiĢtir.

28 GTĠP numaralı inorganik kimyasallar ihracatı 2007 yılında 28 bin dolardan 86 milyon dolara yükselmiĢtir. 2007 yılında bu ürün grubu yalnızca Türkiye‟ye ihraç edilmiĢtir. 2008 yılında ise 85 milyon dolar Kanada‟ya ihraç edilirken, Türkiye‟ye 17 bin dolar değerinde bir ihraç gerçekleĢtirilmiĢtir.

08 GTĠP numarasına sahip yenilen meyveler, kabuklu yemiĢler grubu ihracatı 2008 yılında yüzde 34,6 oranında artarak 66 milyon dolar değerinde yapılmıĢtır. Bu ürün grubunun en önemli alıcısı BirleĢik Arap Emirlikleri olmuĢtur. BirleĢik Arap Emirlikleri‟ne yapılan ürün ihracatı 2007 yılında 36 milyon dolar ve 2008 yılında 37 milyon dolar olarak gerçekleĢmiĢtir. Türkiye‟ye yapılan ihracat ise, ilgili yıllarda 126 bin dolar ve 632 bin dolar değerindedir.

84 GTĠP numarasına sahip makine ve cihazlar Irak ihracatında önem arz eden diğer bir kalemdir. 2008 yılında 4 milyon dolardan 15 milyon dolara yükselen ihracatın en önemli ithalatçı ülkesi BirleĢik Arap Emirlikleri‟dir. BirleĢik Arap Emirlikleri‟ne 2007 ve 2008 yıllarında yapılan ihracat değerleri sırasıyla 1 milyon dolar ve 12 milyon dolar değerinde olmuĢtur. Aynı yıllarda Türkiye‟ye yapılan ihracat değerleri ise, 402 milyon dolar ve 432 milyon dolar değerinde olmuĢtur.

Tablo 40. Irak’ın İthalatı (Milyon ABD Doları) Ürün Grupları 2007 2008 DeğiĢim(%) 85. Elektrikli makine ve cihazlar 2.208 (650)BAE (313)Türkiye 3.050 (593)BAE (398)Türkiye 38,1 84. Makine ve cihazlar 1.584 (279)BAE (234)Türkiye 1.796 (245)BAE (245)Türkiye 13,3

87. Motorlu kara taĢıtları 1.042

(313)BAE (106)ABD (70)Türkiye 1.785 (569)BAE (198)Güney Kore (76)Türkiye 71,3 22. MeĢrubat,

alkollü içecekler ve sirke

216 (34)Türkiye (33)Ürdün 1.247 (37)Ürdün (34)Türkiye 477,3 15. Hayvansal ve bitkisel yağlar (96)Türkiye 139 (11)Ürdün 876 (365)Türkiye (195)Malezya 530,2 DIĞERLERI 8.481 11.851 39,7 LISTE TOPLAMI 5.189 8.754 68,7 TOPLAM ĠTHALAT 13.670 20.605 50,7

TRADEMAP, www.trademap.org/ veri tabanından yararlanılarak tarafımızca hazırlanmıĢtır (05.08.2010). Tabloda Türkiye‟ye ait değerlerde kullanılan italik yazım Türkiye‟nin söz konusu ülkenin ilgili ürün ithalatında ilk beĢ ülke içinde bulunmadığını ifade ederken, düz yazım belirtilen diğer ülkeler ile birlikte ilk beĢ ülke içinde bulunduğunu ifade etmektedir.

Tablo 40‟da Irak‟ın 2007 ve 2008 ithalatında önem arz eden ürünler yer almaktadır. Bu ürünler, elektrikli-elektriksiz makine ve cihazlar, motorlu kara taĢıtları, meĢrubat ve alkollü içecekler, hayvansal ve bitkisel yağlardır. Bu ürünler Irak toplam ithalatının 2007 yılında yüzde 38‟ini, 2008 yılında yüzde 42,4‟ünü kapsamaktadır Bu ürünlerden, ithalatı en fazla artıĢ gösteren meĢrubat ve alkollü içecekler ile hayvansal ve bitkisel yağlar olmuĢtur.

Irak ithalatında ilk sırada yer alan kalem 85 GTĠP numaralı elektrikli makine ve cihazlardır. 2008 yılında yüzde 38,1 oranında artıĢ göstererek 3.050 milyon dolar olmuĢtur. Bu ithalat kaleminde Irak için iki önemli tedarikçi ülke bulunmaktadır. Bu ülkeler BirleĢik Arap Emirlikleri ve Türkiye‟dir. BirleĢik Arap Emirlikleri‟nin Irak‟a yaptığı elektrikli makine ve cihazlar ihracatı 2008 yılında 650 milyon dolardan 593

milyon dolara gerilerken, Türkiye‟nin ülkeye ilgili ürün ihracatı 2007 yılında 313 milyon dolar iken, 2008 yılında 398 milyon dolara yükselmiĢtir.

Irak için 84 GTĠP numaralı makine ve cihazlar ithalatı, elektrikli makine ve cihazlar ithalatından sonra ikinci önemli ithalat olmuĢtur. 2008 yılında bir önceki seneye oranla yüzde 13,3 artıĢ gösteren ürün ithalatında, BirleĢik Arap Emirlikleri ve Türkiye en önemli tedarikçi ülkelerdir. BirleĢik Arap Emirlikleri‟nden yapılan makine ve cihazlar ithalatı 2007 ve 2008 yıllarında 279 milyon dolar ve 245 milyon dolar iken, Türkiye‟den yapılan makine ve cihazlar ithalatı ise, 2007 ve 2008 yıllarında 234 milyon dolar ve 245 milyon dolardır.

2007 yılında 1.042 milyon dolar ve 2008 yılında yüzde 71,3 artıĢla 1.785 milyon dolar değerinde ithalat yapılan 87 GTĠP numaralı motorlu kara taĢıtlarının en önemli tedarikçi ülkesi BirleĢik Arap Emirlikleri‟dir. BirleĢik Arap Emirlikleri Irak‟a yapmıĢ olduğu motorlu kara taĢıtları ihracatını 2008 yılında bir önceki seneye nazaran yüzde 81,7 oranında yükselterek 593 milyon dolar değerinde gerçekleĢtirmiĢtir. Türkiye ise 2008 yılındaki ilgili ürün ihracatını yüzde 8,5 oranında yükseltmiĢ ve 76 milyon dolar olarak gerçekleĢtirmiĢtir.

2008 yılındaki ithalat değeri bir önceki seneye göre yaklaĢık 6 kat artan ve 1.247 milyon dolara ulaĢan 22 GTĠP numaralı meĢrubat ve alkollü içecekler grubu en fazla ithalat artıĢı gösteren kalemlerden biri olmuĢtur. Bu ürün grubunun önemli tedarikçi ülkeleri Türkiye ve Ürdün‟dür. Ürdün‟den yapılan ithalat 2007 ve 2008 yıllarında 33 milyon dolar ve 37 milyon dolar değerinde olurken, Türkiye‟den yapılan ithalat her iki yılda da 34 milyon dolar değerinde gerçekleĢmiĢtir.

Irak ithalatında en fazla artıĢ gösteren ürün grubundan bir diğeri de 15 GTĠP numaralı hayvansal ve bitkisel yağlar olmuĢtur. Bu ürün grubunun ithalat değeri 2008 yılında bir önceki seneye oranla 6 kat artmıĢ ve 876 milyon dolar olarak gerçekleĢmiĢtir. Irak ithalatında en fazla artıĢ gösteren bu ürün grubunda Türkiye‟den yapılan ithalat da yaklaĢık 4 kat artarak 2008 yılında 96 milyon dolardan 366 milyon dolara yükselmiĢtir. Diğer önemli tedarikçi ülkeler ise Ürdün ve Malezya olmuĢtur.